کَربَلا مرکز استان کربلا، از شهرهای جنوبی کشور عراق، با جمعیت ۵۷۲٬۳۰۰ نفر (۲۰۰۳ م) در ناحیه غربی فرات قرار دارد و فاصلهاش تا بغداد ۹۷ کیلومتر است.
شهرت این شهر با نبرد کربلا در دهم محرم ۶۱ هجری قمری پیوند دارد. حرم حسین بن علی و برادرش عباس بن علی در شهر کربلا از مکانهای مقدس اسلامی و زیارتگاه مسلمانان شیعه است.
پیشینه شهر کربلا
این شهر تا سال ۶۱ هجری قمری بیابان بزرگی بودهاست به نامهای نینوا، غاضریه و طف. اما بعد از سال ۶۱ قمری و رویداد کربلا، بهتدریج مورد توجهشیعیان و مسلمانان قرار گرفت و پس از ساخت گنبد و بارگاه برای شهدای کربلا توسط حکومت آل بویه که یکی از حکومت های معتقد به خاندان پیامبر بود، به یکی از شهرهای مهم زیارتی عراق تبدیل شد.
بنابر برخی گفتهها، امام حسین بن علی علیه السلام گوشهای از زمین کربلا (زمینی به مساحت ۳۶ کیلومتر مربع) را که اکنون شامل مضجع شریف امام و سایر شهدای کربلا میشود، به شصت هزار درهم از مردم نینوا و غاضریه خریداری کردند و با آنها شرط کردند که مردم را برای زیارت شهدای کربلا راهنمایی کنند و از زائرین حرم تا سه روز پذیرایی کنند.
ریشهشناسی نام کربلا
چندین نظریه درباره ریشه نام کربلا ارائه شده است.یاقوت حموی جغرافیدان مشهور ریشه آنرا "کربله" که شکل مونث از واژه ای عربی به معنی"زمین نرم" است میداند؛که اشاره به نوع پوشش خاکی پوک بسیار گسترده در جنوب عراق است.دیگر اینکه واژه کربلاء یک واژه آرامی است که نهایتاً از زبان اکدی وام گرفته شده و از ترکیب دو واژه "کوره" محل پخت آجر و "بابل" نام شهر باستانی مجاور آن ساخته شده است،که در بررسی های باستانشناسی نیز بقایای استخراج خاک رس و پخت آجر در زمانهای بسیار کهن نیز بدست آمده است. کربلا از ثروتمندترین و مهمترین شهرهای عراق است و منابع اصلی درآمد آن از زائرین اماکن مذهبی و کشاورزی و بویژه محصول خرما است. این شهر از دو بخش قدیم یا بخش مذهبی و کربلای جدید تشکیل شدهاست. مدارس اسلامی و ساختمانهای دولتی زیادی نیز در کربلا متمرکز شدهاند.
حرم حسین بن علی که در برخی از منابع نیز آن را مسجدالحسین نامگذاری کردهاند، در مرکز بخش مذهبی شهر کربلا قرار دارد. در روز اربعین بسیاری از مسلمانان و شیعیان جهت زیارت این مکان به شهر کربلا میآیند. بسیاری از زائران مسن نیز به کربلا میآیند تا آخرین سالها و روزهای زندگی خود را در این شهر سپری کنند.
به دلیل وجود حرم حسین بن علی و برادرش عباس بن علی در شهر کربلا، ۱۰۰ مسجد و ۲۳ مدرسه دینی در این شهر ساخته شدهاست.
اماکن زیارتی شهر کربلا
وجود حرم امام حسین(ع) و حرم حضرت عباس(ع) شهر کربلا را در ردیف مهمترین شهرهای زیارتی برای شیعیان قرار داده است. حرم امام حسین محل دفن امام حسین(ع)، شماری از بنیهاشم و یاران امام است که در واقعه کربلا به شهادت رسیدند. زیارت حرم امام حسین(ع) همواره یکی از اعمال مورد توجه شیعیان بوده است. سفارش به زیارت امام حسین(ع) در برخی از روزهای خاص نظیر عاشورا، اربعین و نیمه شعبان، موجب شده بیشترین جمعیت زائران مربوط به این ایام باشد. در فقه شیعه، حرم و تربت امام حسین(ع) احکام خاصی دارد.
حرم امام حسین، بارها از سوی مخالفان شیعه از جمله خلفای عباسی و وهابیان تخریب شد. یکی از نخستین تخریبهای حرم امام حسین(ع) در زمانمتوکل و آخرین آن در سال ۱۴۱۱ق توسط حکومت بعث عراق در جریان انتفاضه شعبانیه صورت گرفت.
حرم حضرت عباس(ع) نیز در ۳۷۸ متری شمال شرقی حرم امام حسین(ع) قرار دارد. زائران کربلا علاوه بر زیارت امام حسین(ع)، حرم حضرت عباس(ع) را نیز زیارت میکنند. شیعیان در روز تاسوعا در حرم حضرت عباس عزاداری میکنند. در تقویم عزاداری شیعه روز تاسوعا منتسب به ابوالفضلالعباس(ع) است.
شهر کربلا علاوه بر وجود حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) اماکن زیارتی دیگر دارد که بیشتر آن به واقعه کربلا مربوط میشود. خیمهگاه، تل زینبیهو مرقد حر بن یزید ریاحی از آن جمله است. در نزدیکی حرم امام حسین دو مقام امام صادق(ع) و مقام امام زمان(ع) وجود دارد که در فرهنگ شیعه دارای احترام و زیارتگاه آنان است.
