رای اعتماد به وزرا
رأی اعتماد رای است که نمایندگان مجلس به دولتی که مایلند بر سر کار بماند در ابتدای تعیین دولت و پس از تقدیم برنامه خود یا پس از استیضاح می‌دهند.
رای اعتماد اصطلاحی است پارلمانی، به معنای رای که اعتماد بر کسی داشتن را تأکید و استوار سازد. رای که نمایندگان مجلس یا دو مجلس به دولتی که برنامه و اعمال او را تأیید کنند، می دهند.
بر طبق اصل ۱۳۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رییس‌جمهور موظف است وزرای پیشنهادی کابینه‌اش را برای گرفتن رای اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی کند. بنابراین لزوم شروع فعالیت یک وزیر منوط به تایید از جانب رئیس‌جمهور ایران و مجلس شورای اسلامی است.
روال بررسی صلاحیت و رای اعتماد به وزرای پیشنهادی در مجلس براساس آیین‌نامه داخلی مجلس در زیر آمده است:
فرصت دوهفته‌ای دولت برای معرفی وزرای پیشنهادی
طبق ماده ۲۰۴ آیین نامه داخلی مجلس، رئیس جمهور ظرف دو هفته پس از انجام مراسم تحلیف کتباً اسامی هیأت وزیران را به همراه شرح حال هر یک از وزرا و برنامه دولت تسلیم مجلس می‌کند و رئیس مجلس مکلف است در اولین فرصت در جلسه علنی وصول معرفی نامه وزرا را اعلام و پس از قرائت دستور تکثیر آن را صادر کند.
مهلت یک‌هفته‌ای مجلس برای برگزاری جلسات رای‌اعتماد
همچنین براساس ماده ۲۰۵، یک هفته پس از معرفی دولت، برای بحث و بررسی خط مشی و اصول کلی برنامه دولت و أخذ رأی اعتماد برای هیأت وزیران جلسات مجلس به طور متوالی تشکیل میشود. طبق این ماده با پیشنهاد رئیس و تصویب مجلس، جلسات به صورت صبح و بعد ازظهر برگزار خواهد شد.
در ماده ۲۰۶ آیین‌نامه هم آمده که قبل از تشکیل اولین جلسه بررسی برنامه‌های دولت و أخذ رأی اعتماد هیأت وزرا، نمایندگان مخالف و موافق برنامه، خط مشی و اصول کلی و ترکیب هیأت وزیران و نیز نمایندگان مخالف و موافق هر یک از وزرا به تفکیک برنامه و هر وزیر در برگه های جداگانه یا دستگاه الکترونیک ثبت نام می‌کنند.
همچنین هر یک از نمایندگان حق دارند تمام یا قسمتی از وقت خود را در اختیار نماینده دیگر قرار دهند. در شروع بحث در مورد هیأت وزیران، رئیس جمهور برنامه دولت را تشریح و ضمن معرفی وزیران از ترکیب هیأت وزیران دفاع خواهد کرد. پس از آن مجلس، بررسی برنامه دولت و ترکیب هیأت وزیران را با اظهارات پنج نفر از نمایندگان مخالف و پنج نفر از نمایندگان موافق با حفظ ترتیب یک نفر مخالف و یک نفر موافق و هر کدام برای مدت ۱۵ دقیقه انجام خواهد داد.
رئیس جمهور یا کسانی که او تعیین خواهد نمود به سؤالات و اظهارات مخالفان پاسخ می‌دهند. مجموع مدت نطق اولیه رئیس‌جمهور و دفاعیات اخیر دو و نیم ساعت خواهد بود. در پی اظهارات و دفاعیات رئیس جمهور، مجلس شور در مورد برنامهها و صلاحیت هر یک از وزیران را به صورت جداگانه آغاز خواهد کرد. در مورد هر وزیر دو نفر از نمایندگان مخالف و دو نفر از نمایندگان موافق با حفظ ترتیب یک نفر مخالف و موافق هرکدام برای مدت پانزده دقیقه فرصت خواهند داشت. پس از آن وزیر و در صورت صلاحدید رئیس جمهور به مدت ۳۰ دقیقه برای دفاع از برنامه و صلاحیت وزیر مطروحه وقت خواهند داشت.
بررسی صلاحیت گزینه‌های پیشنهادی براساس ترتیب الفبای وزارتخانه‌ها
بحث و بررسی برای تک تک وزرا به ترتیب حروف الفبای وزارتخانه به همین شیوه انجام می گیرد، رئیس جمهور می تواند با استفاده از وقت وزیران در پایان و به طور یکجا از آنان دفاع نماید. پس از آن رأی گیری به عمل می آید و شمارش و اعلام نتیجه آراء پس از رأی گیری برای همه وزرا صورت خواهد گرفت. سؤالات کتبی نمایندگان در طول مدتی که برنامه دولت مطرح است از طریق رئیس مجلس به رئیس جمهور یا وزیر مربوط داده خواهد شد.
اگر مجلس به برخی وزرای پیشنهادی رای اعتماد ندهد
براین اساس چنانچه مجلس به یک یا چند وزیر رأی اعتماد نداد و یا وزارتخانه‌ای به هر دلیل وزیر نداشته باشد رئیس جمهور موظف است با رعایت اصل یکصد و سی و پنجم (۱۳۵) قانون اساسی حداکثر قبل از سه ماه فرد یا افراد دیگری را برای أخذ رأی به مجلس معرفی کند.
