بیمه تامین اجتماعی
براساس قانون و مقررات تامین اجتماعی هر کارگری که برای کارفرمایی کار می کند و از او حقوق یا دستمزد (نقدی یا غیرنقدی) دریافت می کند. اگر مشمول سایر قوانین بیمه ای کشور نباشد، مشمول قانون تامین اجتماعی است و از زمانی که تحت پوشش قرار گیرد بیمه شده محسوب می شود. بنابر این بیمه شده به کسی اطلاق می شود که رأسا مشمول مقررات تأمین اجتماعی بوده و با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه، حق استفاده از مزایای مقرر در این قانون را دارد.
حقوق بیمه شدگان
حقوق بیمه شدگان ناشی ازتکالیف وتعهداتی است که بر پایه قانون ومقررات تامین اجتماعی بر عهده سازمان تامین اجتماعی قرار گرفته است برخی از این حقوق به شرح زیر است:
هرکارگری (که مشمول قانون تامین اجتماعی باشد ) حق دارد از اولین روز اشتغال به کار تحت پوشش بیمه اجتماعی قرار گیرد و می تواند از سازمان تامین اجتماعی احقاق این حق را در چارچوب اختیارات قانونی سازمان درخواست نماید
بیمه شدگان حق دارند به قوانین ومقررات و دستورالعملهایی که حقوق و تکالیف آنان را نسبت به سازمان تامین احتماعی بیان می کند دسترسی داشته باشند دراین زمینه سازمان تامین اجتماعی باید ضمن ارائه اطلاعات مناسب ابهامات موجود درآنها را نیز برطرف نماید
بیمه شدگان حق دارند در ازای ایام اشتغال و پرداخت حق بیمه از مزایای مقرر درقانون (تعهدات سازمان ) مانند بیمه حوادث . بیماریها . بارداری . غرامت دستمزد ایام بیماری وبارداری . بازنشستگی . از کارافتادگی . فوت و… برخوردار شوند . بنابراین سازمان مکلف است با تشکیل پرونده انفرادی برای هریک از بیمه شدگان درگرد آوری ونگهداری سوابق آنان تلاش لازم را بعمل آورد
بیمه شدگان وافراد تحت تکفل آنان حق دارند متناسب با نیاز خود ازخدمات درمانی سازمان تامین اجتماعی بزخوردارشوند . این خدمات صرفاً تابع نیاز آنها است وسازمان نمی تواند خدمات درمانی قابل ارائه به هر بیمه شده را با میزان حق بیمه پرداختی او مرتبط نماید
بیمه اجباری و بیمه اختیاری
از آنجاییکه فرد در بیمه اختیاری کارفرما ندارد بنابراین مزایای قانون کار به آنها تعلق نمی گیرد به طور مثال بیمه اختیاری مشمول بیمه بیکاری نمی‌شود به همین دلیل از بحث غرامت دستمزد ایام بیکاری نیز بهره‌مند نمی‌شوند.
بسیاری از افراد به دلایل مختلف نمی توانند بیمه اجباری را ادامه دهند و برای اینکه سوابق این افراد بدون استفاده باقی نماند بنابراین می توانند از بیمه اختیاری و مشاغل آزاد استفاده کنند.
هیچ محدودیتی در دفعات بیمه اختیاری وجود ندارد و افراد می توانند بدون هیچ محدودیتی از لحاظ دفعات، در صورت عدم ادامه بیمه اجباری مبادرت به بیمه اختیاری کنند.
البته در بیمه اختیاری از نظر سنی محدودیت وجود دارد به طوریکه افراد باید دارای حداقل یک ماه سابقه بیمه بوده و زیر ٥٠ سال سن داشته باشند، همچنین زنان خانه دار بالای ٤٥ سال نمی توانند بیمه اختیاری شوند.
از آنجاییکه فرد در بیمه اختیاری کارفرما ندارد بنابراین مزایای قانون کار به آنها تعلق نمی گیرد به طور مثال بیمه اختیاری مشمول بیمه بیکاری نمی‌شود به همین دلیل از بحث غرامت دستمزد ایام بیکاری نیز بهره‌مند نمی‌شوند.
بیمه اختیاری بیشتر مزایای بیمه‌های اجباری مانند بازنشستگی، از کارافتادگی، درمان و... را شامل می‌شود.
نرخ بیمه اختیاری و مشاغل آزاد از بیمه اجباری کمتر است.
سه نرخ حق بیمه در بیمه های اختیاری و بیمه زنان خانه دار وجود دارد؛ ١٢ ،١٤ و ١٦ درصد که در هریک از این پرداخت ها دولت دو درصد حق بیمه پرداخت می کند در حالیکه ٣٠ درصد حق بیمه شامل بیمه های اجباری می شود.
