وزراء پس از تعیین توسط رئیسجمهور و اخذ رأی اعتماد از مجلس شورای اسلامی، هیأتی را تشکیل میدهند که هیأت وزیران یا هیات دولت نامیده میشود. پس از رئیسجمهور، هیات دولت عالیترین مقام سازمان اداری محسوب میشود. مسئولیت هیأت وزیران با رئیسجمهور است.
مصوبات هیأت وزیران اعم از اینکه سیاسی باشد یا اداری و یا مربوط به مسائل کلی یا جزئی باشد، تصویبنامه نامیده میشود.
اگر مصوبات هیأت وزیران به صورت آئین نامه باشد، جزء مقررات عمومی بوده و رعایت آن برای عموم الزامی است.البته مصوبات هیات وزیران نباید مخالف و ناقض قانون باشد و تصویبنامههای هیأت وزیران از لحاظ سلسله مراتب اداری، بر تصمیمات و آئیننامههای خود وزیران مقدم است.
مسئولیت هیات دولت:
« هر یک از وزیران مسئول وظائف خاص خویش در برابر رئیس جمهور و مجلس است؛ و در اموری که به تصویب هیأت وزیران میرسد، مسئول اعمال دیگران نیز هست.» (مفاد اصل ۱۳۷ قانون اساسی)
بعضی از تصمیمگیریها مانند تأیید استانداران و سفرا، تأیید لوایح پیشنهادی به مجلس، تصویب آییننامههای دستگاههای اجرایی و سایر امور مقرر در قانون از اختیارات هیئت دولت است.
ساختار جلسات هیأت وزیران
هیئت دولت شامل رییس جمهور به عنوان رییس هیئت دولت و وزرا است. علاوه بر این ھمه افرادی که در جلسه ھیات دولت شرکت میکنند لزوما وزیر نیستند بلکه مسئولانی مانند معاون رییس جمهوری، رییس سازمان حفاظت از محیط زست، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی، مشاور ریاست جمهوری در امور زنان، رییس سازمان صداوسیما و حتی مسئولان دیگری مانند شهردار بنا به تصمیم ریاست جمهور همواره یا به تناسب موضوع در جلسه درهیات دولت میکنند.
مسئولیت وزرا چند دسته است ابتدا مسئولیت فردی است که شامل اداره وزارتخانه مربوط و کلیه ماموریتها و وظایف قانونی وزارتخانه با وزیر است، همچنین حق وضع و صدور بخشنامه در حدود وظایف مربوط و مصوبات هیأت وزیران که نباید با متن و روح قوانین مخالف باشد.
اعضای صاحب رای هیات دولت چه کسانی هستند:
اعضاء صاحب رای هیئت دولت عبارتند از: رئیس جمهور، وزراء معاون اول رئیس جمهور در زمانی که اداره جلسه هیات دولت به عهده اوست.
ریاست جلسه هیئت دولت با رئیس جمهور و با موافقت او میتوان ریاست هیات دولت را معاون اول رئیس جمهور برعهده بگیرد.
جلسه هیات دولت با حضور ۱۶ وزیر(اعضای صاحب رای) از ۱۸ وزیر کابینه رسمیت پیدا میکند .
مسئولیت مشترک هیئت وزیران
اولین مسئولیت مشترک هیأت وزیران مربوط به انجام وظایف اداری و تامین اجرا قوانین و تنظیم سازمانهای اداری میشود که مطابق با اصل ۱۳۸ قانون اساسی نباید با روح قوانین مخالف باشد. وظیفه بعدی هیئت دولت صلح دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی یا ارجاع آن به داوری مطابق با اصل ۱۳۹ قانون اساسی است. وزرا در برابر رییس جمهور، مجلس شورای اسلامی و دستگاههای نظارتی پاسخگو هستند. طبق اصل ۱۳۷ قانون اساسی هر یک از وزیران مسئول وظایف خاص خویش در برابر رییس جمهوری و مجلس است و در اموری که به تصویب هیات وزیران میرسد مسئول اعمال دیگران نیز به شمار میرود.
