صوت و فیلم گزارش تصویری کاریکاتور
پنجشنبه ۰۹ فروردین ۱۴۰۳
sarpoosh
کافه سیاست > جنگ سرد

جنگ سرد

جنگ سرد

جنگ سرد

جنگ سرد اصطلاحی است که به دوره‌ای از رقابت، تنش، و کشمکش‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی بین بلوک شرق (اتحاد جماهیر شوروی و دولت‌های اقماری‌اش) و بلوک غرب (ایالات متحده و متحدان ناتو) بعد از جنگ جهانی دوم گفته می‌شود. مورخان در تاریخ شروع و پایان جنگ سرد کاملاً موافق یکدیگر نیستند، اما در دورهٔ زمانی بین سال‌های ۱۹۴۷ دکترین ترومن (یک سیاست خارجی ایالات متحده که متعهد می‌شد به کشورهایی که در خطر سلطهٔ شوروی بودند کمک کند) تا سال ۱۹۹۱ فروپاشی شوروی نظر مشترک دارند. در طول این دوره رقابت میان این دو ابرقدرت در عرصه‌های گوناگون مانند اتحاد نظامی، ایدئولوژی، روانشناسی،جاسوسی، ورزش، تجهیزات نظامی، صنعت و توسعه فناوری ادامه داشت. این رقابت‌ها پیامدهایی مانند مسابقات فضایی، پرداخت هزینه‌های گزاف دفاعی، مسابقات جنگ‌افزار هسته‌ای و تعدادی جنگ‌های غیرمستقیم به دنبال داشت.

 

گرچه در طول جنگ سرد هرگز درگیری نظامی مستقیمی میان نیروهای ایالات متحده و شوروی به وجود نیامد، اما گسترش قدرت نظامی، کشمکش‌های سیاسی منجربه جنگ‌های نیابتی و درگیری‌های مهم بین کشورهای پیرو و هم‌پیمانان این ابرقدرت‌ها شد. هر چند ایالات متحده و شوروی در طول جنگ جهانی دوم و در مقابل آلمان نازی متحد بودند، اما حتی پیش از پایان جنگ نیز بر سر چگونگی دوباره‌سازی جهان پس از جنگ با هم اختلاف داشتند.

 

پس از جنگ در حالی که آمریکا در تلاش بود تا کمونیسم را در جهان محدود کند گستره جنگ سرد به بسیاری از نقاط جهان به ویژهاروپای غربی، خاورمیانه و جنوب شرقی آسیا کشیده شد. در این دوره جهان با بحران‌های مکرر مانند ساخت دیوار برلین (۱۹۸۹۱۹۶۱)، جنگ کره (۱۹۵۰۱۹۵۳)، جنگ ویتنام (۱۹۵۹۱۹۷۵)، بحران موشکی کوبا (۱۹۶۲) و جنگ شوروی در افغانستان (۱۹۷۹۱۹۸۸) روبه‌رو شد که هر لحظه امکان یک جنگ جهانی را ایجاد می‌کرد اما در نهایت این اتفاق رخ نداد. یکی از دلایل مهم دوری هر دو طرف از ایجاد یک جنگ مستقیم دسترسی آن‌ها به جنگ‌افزار هسته‌ای و ترس از استفاده طرف مقابل از این سلاح‌ها بود.

 

سرانجام در پایان دهه ۱۹۸۰ و با دیدارهای مقام‌های بلندپایه که به وسیله آخرین رهبر شوروی میخائیل گورباچف ترتیب داده شد و برنامه‌های اصلاحی گورباچف جنگ سرد پایان یافت.

 

جنگ سرد با سقوط کمونیسم و فروپاشی و تجزیه اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ به پایان رسید.

 

پس از پایان جنگ جهانی دوم در سال، ۱۹۴۵ تنش بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی از سرگرفته شد. این تنش در سال ۱۹۴۵ تا ۱۹۴۷ افزایش یافت. در این باره تاریخ‌نگاران دیدگاه‌های متفاوتی دارند، اما به باور همه آن‌ها سال آغاز جنگ سرد ۱۹۴۷ بوده‌است. در مورد تاریخ پایان آن، عده‌ای آن را هم‌زمان با سقوط دیوار برلین در ۱۱ نوامبر ۱۹۸۹ و گروهی آن را هم‌زمان با تاریخ تجزیه اتحاد جماهیر شوروی در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ می‌دانند.

 

تاریخ‌نگارانی که به تاریخ شوروی می‌پردازند، دو رویکرد دارند: یک رویکرد به اهمیت ایدئولوژی کمونیستی و دیگری بر اهداف تاریخی روسیه به ویژه سلطه بر اروپای شرقی، دسترسی به بنادر متصل به آب‌های گرم و دفاع از مسیحیان ارتدکس و مردم اروپای شرقی و مرکزی تأکید دارد. ریشه‌های برخوردهای ایدئولوژیکی را می‌توان در به قدرت رسیدن لنین در روسیه(انقلاب روسیه در اکتبر ۱۹۱۷) مشاهده کرد.

 

والترلافبر بر علایق تاریخی روسیه تأکید می‌کند که به سال‌های حکومت تزارها و رقابت ایالات متحده و روسیه بازمی‌گردد. از سال ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۹ ایالات متحده و شوروی با هم اختلاف نداشتند، اما رابطه آن‌ها دوستانه هم نبود. پس از آغاز دشمنی شوروی و آلمان در سال ۱۹۴۱، روزولت شخصاً متعهد شد که به شوروی کمک کند (کنگره هرگز به هیچ گونه اتحادی رای نداد). همکاری این دو کشور در زمان جنگ هرگز دوستانه نبود. برای نمونه استالین از اینکه پایگاه‌های شوروی سابق را در اختیار نیروهای ایالات متحده قرار دهد، خودداری می‌کرد. در فوریه ۱۹۴۵ در کنفرانس یالتا این همکاری به شدت با تنش مواجه شد، چرا که معلوم شد که استالین می‌خواهد کمونیسم را در اروپای شرقی (در گسترش آن موفق بود) و سپس شاید در فرانسه و ایتالیا گسترش دهد.

 

در سال ۱۹۴۵ ایگور گوزنکو که به عنوان یک کارمند رده پایین در سفارت شوروی در کانادا واقع در شهر اتاوا کار می‌کرد، با ارائه ۱۰۹ سند که نشان‌دهنده فعالیت جاسوسی شوروی درکانادا، بریتانیا و ایالات متحده بود، تقاضای پناهندگی نمودماجرای گوزنکو چهره شوروی را در نظر غرب تغییر داده و از دوست به دشمن تبدیل کرد. افراد زیادی این رویداد را به عنوان آغاز جنگ سرد می‌دانند.

 

تحلیل‌گران اقتصادی مانند ویلیام اپلمن ویلیامز بر توسعه‌طلبی اقتصادی ایالات متحده به عنوان ریشه جنگ سرد تأکید می‌کنند.

 

یک عامل سوم که در جنگ جهانی دوم به عنوان مسئله جدید در امور جهان مطرح شد، مسئله کنترل مؤثر انرژی هسته‌ای در سطح دنیا بود؛ در سال ۱۹۴۶ شوروی پیشنهاد ایالات متحده برای چنین کنترلی را رد کرد؛ این پیشنهاد توسط برنارد باروش و بر اساس نسخه اولیه گزارش که توسط دین آنکسون و دیوید لیلینتال نوشته شده بود، تنظیم شد؛ دلیل رد آن این بود که این گزارش اصل حاکمیت ملی را تضعیف می‌کند.

 

پایان جنگ سرد

این دوره با به قدرت رسیدن میخائیل گورباچف به عنوان رهبر شوروی سابق در سال ۱۹۸۵ آغاز شد و تا فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ ادامه داشت.

 

رویدادهای این دوره، حادثه چرنوبیل (۱۹۸۶)، پاییز ملت‌ها شامل سقوط دیوار برلین (۱۹۸۹) بود، عملیات کودتای ۱۹۹۱ شوروی سابق و سقوط شوروی (۱۹۹۱)، پیاده سازی سیاست‌های گلاسنوست و پرسترویکا، نارضایتی عمومی از جنگ شوروی در افغانستان و آثار اقتصادی سیاسی حادثه چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ است.

 

با به قدرت رسیدن گورباچف تنش‌های شرق و غرب به سرعت کاهش یافت. پس از مرگ متوالی سه رهبر پیر شوروی از سال ۱۹۸۲، پولیتبورو (مهم‌ترین کمیته تصمیم گیری حزب کمونیست) گوباچف را به عنوان رئیس حزب کمونیست انتخاب کرد.

 

ریگان در دوره دوم ریاست جمهوری خود در سال ۱۹۸۵ در ژنو و در سال ۱۹۸۶ در ریکیاویک با گورباچف ملاقات و نومحافظه کاران را شگفت زده کرد؛ موضوع ملاقات دوم بحث درباره کاهش زرادخانه‌های موشکی میانی در اروپا بود.

 

هزینه‌های مسابقه تسلیحاتی جنگ سرد از یکسو و افزایش تقاضا برای مجموعه بزرگی از کمک‌های خارجی و نظامی از طرف متحدین سوسیالیست‌ها از سوی دیگر، تلاش‌های گورباچف برای تقویت تولید کالاهای مصرف کنندگان و اصلاح اقتصادی را در وضعیت بسیار حساس و پرمخاطره‌ای قرار داد.

 

در سال ۱۹۸۹ دولت‌های کمونیست اروپای شرقی یک به یک سرنگون شدند.

 

در لهستان،مجارستان و بلغارستان اصلاحات دولت باعث پایان صلح آمیز حاکمیت کمونیست‌ها و استقرار دمکراسی شد.

 

تظاهرات گسترده در آلمان شرقی و چکسلواکی باعث سرنگونی کمونیست‌ها در این دو کشور گردید و دیوار برلین  باز شد. در رومانی یک قیام عمومی باعث سرنگونی رژیم نیکولای چائوشسکو در اواسط دسامبر و اعدام او در ۲۵ دسامبر ۱۹۸۹ شد.

 

شوروی سابق کمک زیر ساختی کمی برای ماهواره‌های خود در اروپای شرقی در نظر گرفت، اما آنها کمک‌های نظامی گسترده‌ای به صورت نقدی، مواد و کنترلی به آنها می‌رساندند. تکیه شوروی بر اقتصاد ناکارآمد نظامی باعث مشکلات بعدی در سازگاری مجدد پس از سقوط کمونیسم شد.

 

سقوط اتحاد جماهیرشوروی باعث کاهش ناگهانی و فوق‌العاده تعداد جنگ‌ها، جنگ‌های بین کشورها، جنگ‌های نژادی، جنگ‌های انقلابی و شمار پناهندگان و آوارگان و افزایش کشورهای دمکراتیک شد.

 

 

سایر مطالب درباره جنگ سرد

  • بالون جاسوسی,کشتی هوایی

    تنش جدید با بوی جنگ سرد | تهدیدات ترامپ علیه جاسوسی چین

    اینکه آمریکا و کانادا از لفظ بالون جاسوسی استفاده می‌کنند این مفهوم را می‌رساند که اولاً دو طرف از این اقدام چین احساس خطر جدی کرده‌اند و ثانیاً خط سیر این بالون در شمال آمریکا و جنوب کانادا که مرز مشترک دو طرف به حساب می‌آید، برآورد شده است اواسط ماه می ۲۰۲۲ روزنامه...

  • لاوروف و ترامپ,روابط آمریکا و روسیه

    ترامپ:تحقیقات ثابت کرد که اتهام روابط مخفیانه با روسیه فریب بوده | «لاوروف» جو بایدن را متهم به دورویی کرد

    رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا تاکید کرد که نتایج تحقیق دادستان ویژه رسما نشان داد اتهام روابط مخفیانه با روسیه فریب بوده است. به گزارش ایلنا به نقل از تاس، «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا گفت که نتایج تحقیقات «جان دورهام »، مشاور ویژه آمریکا رسما تایید کرد که...

  • اخبار جالب,خبرهای جالب,خواندنی ها و دیدنی ها,قاتلان دوران جنگ سرد

    با ۱۰ آدمکش حرفه ای و قهار دوران جنگ سرد آشنا شوید

    دوران جنگ سرد در واقع آن طور که نام آن القا می کند نیز سرد نبود و تمامی بازیگران اصلی این دوران پرتنش از گروه های جاسوسی و آدمکشی خاصی حمایت می کردند. در این دوره آدمکش های بسیاری استعداد خود در قتل اهداف سیاسی را بیش از هر دوره دیگری از تاریخ به نمایش گذاشتند. با...

  • جنگ سرد,اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,اخبار بین الملل

    چرا جهان بعد از سقوط کمونيسم به جای بهتری تبديل نشد؟

    جنگ سرد در يک روز سرد و غم‌انگيز از ماه دسامبر سال ١٩٩١ در مسکو به نقطه پايان خود رسيد؛ وقتي که ميخائيل گورباچف، سند پايان کار اتحاد جماهير شوروي را امضا کرد. البته کارايي ايده کمونيسم در شکل مارکسيست- لنينيستي‌اش و به‌عنوان ايده‌آلي براي اداره جوامع، مدت‌...

  • اخبار جالب,خبرهای جالب,خواندنی ها و دیدنی ها,دوران جنگ سرد

    ۲۵ حقیقت جالب در مورد جنگ سرد که احتمالاً از آن ها اطلاعی نداشتید

    آیا می دانید جنگ سرد چگونه آغاز شد؟ چه عواملی وقوع جنگ سرد را به دنبال داشتند؟ چه کسانی در جنگ سرد دخیل بودند؟ این موضوع بسیار پیچیده است اما در واقع و به طور خلاصه می توان گفت که رقابت بین کشورهای شرق و غرب، بین نظام کمونیسم و نظام سرمایه داری را جنگ سرد...

  • جنگ سرد,جنگ سرد یعنی چه,جنگ سرد چیست

    جنگ سرد چیست؟ (+ ویژگی های جنگ سرد)

    عبارت جنگ سرد پیش از سال ۱۹۴۵ به ندرت کاربرد داشت جنگ سرد را احتمالا بتوان نوعی مبارزه از طریق نفوذ روانی و اثرات تبلیغاتی برای مبارزه دانست. در بین وقایع قرن بیستم، جنگ سرد و شروع کشمکش و رقابت طولانی مابین امریکا و شوروی از اهمیت خاصی بهره مند است.  جنگ سرد چیست؟...

  • آنتونیو گوترش,اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,اخبار بین الملل

    دبیرکل سازمان ملل: جنگ سرد در جهان راه افتاده است

    دبیر کل سازمان ملل متحد گفت: جهان با جنگ سرد جدیدی مواجه شده است و من از تمام کشورهای انتظار دارم برای پایان دادن به این جنگ و تغییر این وضعیت با یکدیگر همکاری کنند. به گزارش ایرنا، آنتونیو گوترش روز جمعه در نشست عمومی بیست و سومین همایش بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ...

  • پیمان ورشو,اعضای پیمان ورشو,جنگ سرد

    ۱۴ ماه مه سال ۱۹۵۵؛ سالروز امضای پیمان ورشو و پایان جنگ سرد

    ۱۴ ماه مه سال ۱۹۵۵ میلادی، اتحاد شوروی و هفت کشور سوسیالیستی اروپایی متحد آن، ظاهرا در واکنش به مسلح شدن دوباره آلمان فدرال (آلمان غربی آن زمان) که به «ناتو» پیوسته بود، میان خود یک پیمان دوستی را امضا کردند که هرگونه همیاری مشترک را شامل می شد. به موجب یکی از اصول این پیمان...

  • آمریکا و روسیه,اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,اخبار بین الملل

    ادامه جنگ دیپلماتیک آمریکا و روسیه

    وزارت امور خارجه روسیه از عدم صدور ویزای آمریکا برای هنرمندان این کشور اظهار تاسف کرد. به گزارش ایسنا، به نقل از ریانووستی، وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای آورده است: چنین مواردی حتی در دوره جنگ سرد نیز از مقامات آمریکا مشاهده نشده بود. هنر همواره در شناخت و درک بهتر...

  • پوتین,اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,اخبار بین الملل

    آيا دوره چهارم رياست‌جمهوری پوتين آغاز يك جنگ سرد نو خواهد بود؟

    مسكو درست يك روز مانده به برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در اين كشور، اقدام‌هاي تلافي‌جويانه عليه لندن را اعلام كرد، اقداماتي كه به نوشته رويترز «بسيار فراتر از حد انتظار بود.» وزارت خارجه روسيه با انتشار بيانيه‌اي، ضمن اعلام ضرب‌الاجل يك هفته‌اي براي خروج ٢٣ ديپلمات...

  • پوتین,اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,اخبار بین الملل

    پوتین: موشک‌های جدید ما پول آمریکایی‌ها برای دفاع موشکی را به دست باد می‌سپارد

    ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در مصاحبه‌ای با شبکه ان‌بی‌سی نیوز آمریکا گفت تسلیحات جدیدی که از سوی روسیه اعلام شده به حدی پیشرفته هستند که پولی که از جیب مالیات دهندگان آمریکایی برای سیستم‌های دفاع موشکی خرج شده را "به دست باد" می‌سپارد.   به گزارش ایسنا به نقل از...

  • آمریکا و چین,اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,اخبار بین الملل

    واکنش چین به نطق سالانه دونالد ترامپ

    پکن در واکنش به نطق سالانه دونالد ترامپ که در آن چین را رقیب آمریکا توصیف کرده بود، از واشنگتن خواست از ذهنیت دوران جنگ سرد و ایدئولوژی مجموع-صفر دست بردارد. به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری فرانسه، هوا چونایینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین اظهار کرد، منافع مشترک بین...

  • ینس استولتنبرگ,اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,اخبار بین الملل

    ناتو: دنبال جنگ سرد تازه‌ای نیستیم

    دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) گفت که این ائتلاف نظامی مایل نیست جنگ سرد تازه‌ای با روسیه به وقوع بپیوندد. به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، در حالی که ناتو به دنبال توسعه زیرساخت‌های خود در اروپا است، ینس استولتنبرگ، دبیرکل این ائتلاف نظامی از...

  • پناهگاه‌های مخفی,اخبار جالب,خبرهای جالب,خواندنی ها و دیدنی ها

    پناهگاه‌های مخفی برای نجات از جنگ های آخرالزمان

    در دوران جنگ سرد که خطر دولت‌ها و شهروندان را تهدید می‌کرد، مقامات در پی ایجاد پناهگاه‌هایی بودند که از آن‌ها در برابر انفجار هسته‌ای محافظت کنند. به گزارش فرادید، در جنگ جهانی اول با آغاز بمباران‌های هوایی، مردم باید سریع خود را به یک پناهگاه می‌رساندند.   بمباران...

  • قایق پرنده هیولای دریای خزر,اخبار جالب,خبرهای جالب,خواندنی ها و دیدنی ها

    تصاویر تاریخی از هیولای پرنده دریای خزر

    قایق پرنده هیولای دریای خزر، در دوران جنگ سرد در شوروی طراحی و ساخته شد و ۹۲ متر طول داشت و طول بال‌هایش نیزبه ۳۷.۶ متر می‌رسید و حداکثر وزن آن برای برخاستن ۵۴۴ تن بود. قایق‌های پرنده یکی از تسلیحات نامتعارف شوروی در دوران جنگ سرد بود و برای نخستین بار بطور گسترده در...

  • ديوار برلين,اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,اخبار بین الملل

    همه چیز در مورد دیوار برلین

    واقعیت‌های جالبی در مورد ساخت و فرو ریختن دیوار برلین وجود دارد از جمله آن که این دیوار به خاطر یک اشتباه فرو ریخت!   «تردیدی نیست قرن بیستم، قرن رویدادهای بزرگ، اتفاقات عجیب، جنایت‌های هولناک و تصمیم‌گیری‌های خطاست. تقابل میان بلوک شرق و دنیای غرب، یکی از این...

  • اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,اخبار بین الملل,ولادیمیر پوتین

    چرا پوتین جنگ گرم را مطرح کرد؟

    یک کارشناس مسائل اوراسیا تهدید ناتو از سوی پوتین، را بررسی کرده و معتقد است شوروی سابق همین گونه دچار فروپاشی شد. هفته گذشته مطبوعات روسیه و آمریکا بخشی از گفتگوی صمیمی کارگردان آمریکایی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری آمریکا را منتشر کردند. مشروح این گفتگو به تازگی منتشر...

  • اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,اخبار بین الملل,دونالد ترامپ

    ۵ سیاست اقتصادی ترامپ که آتش جنگ سرد را روشن می‌کند

    شبکه خبری العربیه با اشاره به سیاست‌های اقتصادی رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد این سیاست‌ها باعث افروخته شدن آتش جنگ سرد خواهد شد. به گزارش ایلنا به نقل از العربیه، این رسانه عربی ضمن انتشار یادداشتی اعلام کرد که پنج نکته در سیاست‌های اقتصادی ترامپ وجود دارد که منجر به...

شاید از دست داده باشید
جلالی: گل محمدی گزینه اول هدایت تیم امید است اما موانعی وجود دارد
سنتکام: ۴ پهپاد یمنی را هدف قرار دادیم
نرخ مالیات بر ارزش افزوده ۱۰ درصد شد
کلاهبرداری ۲۸ میلیاردی با مدارک افراد کارتن خواب در اصفهان
کشف حلقه گمشده تاریخ در فلات ایران
آرنولد شوارتزنگر زیر تیغ جراحی رفت
امضای قرارداد ۵ ساله عراق برای واردات گاز از ایران
ماجرای رشوه به داور مردان آهنین/ فرامرز خودنگاه: پیشنهاد پرادو و سکه داشتم!
نتانیاهو: لغو سفر هیات اسرائیلی به آمریکا پیامی به حماس بود
آمریکا: عملیات نظامی محدود در رفح می‌تواند رهبران باقی‌مانده حماس را از بین ببرد
آمریکا کانال تلگرامی «غزه حالا» و موسس آن را هم تحریم کرد
معین تکذیب کرد؛ سال ۱۳۶۰ از ایران رفتم و دیگر برنگشتم
ادامه صدرنشینی خیبر خرم‌آباد در لیگ یک/ لیگ برتر دست یافتنی‌تر شد