پزشکی سنتی یا طب سنتی در دسته ی پزشکی جایگزین قرار می‌گیرد.
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی طب سنتی مجموعه‌ای است از دانسته‌ها، مهارت‌ها و اعمال که بر پایه نظریه‌ها، باورها و تجربه‌های بومی فرهنگ‌های مختلف است، خواه که قابل شرح باشد یا نباشد، که در بهداشت و نیز پیشگیری، تشخیص، بهبود و مداوای بیماری‌های جسمی و ذهنی مورد استفاده قرار میگیرند.
طب سنتی در بسیاری نقاط جهان وجود دارد که از جمله مشهورترین انواع آن می‌توان به طب سنتی چین، گیاه‌درمانی و طب اخلاطی (بکار برده شده در طب سنتی ایرانی - علم مزاج‌شناسی )، شمن‌باوری و آیورودا (بکار برده شده در طب سنتی هندی) اشاره کرد.
در دنیا ۷۵۰ هزار گونه گیاهان دارویی وجود دارد که ۱۰ درصد از این میزان خواص درمانی دارد. سازمان جهانی بهداشت طی ۳۰ سال گذشته‌استفاده از ظرفیت طب سنتی و مکمل را در کنار طب جدید در دستور کار خود قرار داده است، ریشه دار بودن در فرهنگ مردم، کل نگر بودن طب سنتی و سهولت دسترسی و ارزان‌تر بودن خدمات طب سنتی از دلایلی است که این سازمان در توسعه و ترویج طب سنتی مد نظر دارد.
مقصود ما از آنچه که امروزه در ایران به عنوان طب سنتی شناخته می‌شود آموزه‌هایی است که ریشهٔ آن را می‌توان در قرن سوم هجری و غالبا در ترجمه‌های عربی از آثار بقراط و جالینوس یافت.
روش‌های تشخیص
در طب سنتی چند روش تشخیص وجود دارد.
۱. مزاج‌شناسی - معاینه وضعیت روانی
۲. نبض
۳. بول و براز (ادرار و مدفوع)
۴. عنبیه‌شناسی
۵. زبان‌شناسی
۶. پاندول
۷. بیولوکیشن طب سنتی نه قادر است بیماری سل را توضیح دهد و نه وقوع آن را پیش‌بینی کند و به عبارتی هیچ معرفت تازه‌ای به دست نمی دهد.
این طب تنها پس از مشاهده بیمار مبتلا به زردی است که می گوید طبع بیمار صفرایی بوده اما هیچ توضیح قانع‌کننده‌ای مبنی بر اینکه صفرایی بودن دقیقا چگونه است به دست نمی دهد.
چون علت بروز بیماری را نمی شناسد و از دیگر سو نسبت دادن بروز بیماری سل به بر هم خوردن تعادل اخلاط اربعه حتی از سوی خود طبیبان سنتی غیرعقلانی به نظر می رسد.
طب تطبیقی و تلفیق
در طب تطبیقی و تلفیق عقاید قدما با پزشکی جدید، اخلاط اربعه با نام PH خونیا اسیدیتیک و بازیک؛ و گرمی و سردی با واژه های پرکالری و کم کالری خوانده میشوند. ولی هیچکدام از این تعبیرات بازگو کننده جامعی به شمار نمی روند و غذاهای گرم و سرد در اعتقاد عامه ی مردم ایران به عنوان غذاهای پرکالری و کم کالری نمیباشد، زیرا خوراکی هایی مانند گردو ، نارگیل ، کاکائو ، خرما ، کنجد ، گوشت شتر ، گوشت کبوتر جزء غذاهای گرم و خوراکی هائی مانند هلو ، هنداونه ، خیار ، توتفرنگی ، جو ، برنج ، گوشت گاو ، ماهی ومرغ به نام غذاهای سرد شناخته می شوند. برخی غذاها نیز مثل شیر وم است گوسفند ، نان گندم ، گوشت بره و …
غذاهای معتدل و به عبارتی نه گرم و نه سردشناخته می شوند و این گروه از غذاها اثر متابولیسمی و حالت خاص در افراد گرم مزاجو سرد مزاج ایجاد نکرده و به هر دو گروه سازگار است.
خوراک های سرد و گرم : خوراکی هایی مانند گردو، نارگیل ، کاکائو ، خرما ،کنجد ، گوشت شتر ، گوشت کبوتر جزء غذاهای گرم و خوراکی هائی مانند هلو ، هنداونه ،خیار ، توت فرنگی ، جو ، برنج ، گوشت گاو ، ماهی و مرغ به نام غذاهای سرد شناخته می شوند. در طب سنتی، خوراکی های سرد ارزش غذایی منفی در شخص ایجاد کرده و خوردن آنها سبب رخوت ، سستی ، ضعف عمومی ، رنگ پریدگی ، بی حالی ، کم حوصلگی، کاهش نیروی جنسی ،پرخوابی و … می شود. برعکس خوردن غذاهای گرم باعث بالا رفتن فشارخون ،برافروختگی چهره ، کمخوابی ، جوشصورت واحتمالاً کهیر و جوش های چرکی خواهد شد. در طب سنتی ایران هر فرد حالت و طبیعت مزاج یا ارگانیسم بدن خود را نسبت بهغذاهای سرد یا گرم تشخیص می دهد و در مصرف آنها رعایت اعتدال را می نماید تا دچارعوارض گوارشی و … نگردد.
عدم هماهنگی بین مزاج و غذا – طبق اعتقاد طب سنتی ایران – موجب اختلال در اندامهای داخلی مثل قلب و ریه شده و شخص احساس بیماری می نماید. امروزه با پیشرفت پزشکیو کشف علت بیماری ها، این عقاید سنتی کنار گذاشته شده و کمتر مورد استفاده قرار میگیرند.
در این مطلب به روش های مختلف درمان با طب سنتی
۱- گیاه درمانی (Phytotherapy)
درمان بیماری های مختلف جسمی و روحی به وسیله گیاهان را “گیاه درمانی” می گویند. یکی از روش های قدیمی جهان، طب گیاهی است. خداوند حکیم درمان همه بیماری ها و دردها را در طبیعت قرار داده است. «طبیعت خادم طبیعت است».
۲- ماساژ درمانی (Massage therapy)
درمان بیماری های عضلانی، اسکلتی، گوارشی، سردردها، رفع استرس و افسردگی، بهبودی جریان خون و افزایش اکسیژن رسانی به بافت ها و بهبودی ده ها بیماری دیگر از خواص ماساژ درمانی است. بعضی ماساژهای درمانی عبارتند از: ایروودا ، یومیهو، تای ماساژ، ماساژهای آرام بخش و ماساژهای زیبایی.
۳-شیاتسو (Shiatsu)
فشردن نقاط حیاتی بدن برای سلامتی، توسط انگشتان دست را “شیاتسو” می گویند. یک تکنیک سالم و مؤثر که بیشتر پیشگیری کننده است و به عنوان شکلی از فیزیوتراپی برای بیماری های خاص مورداستفاده قرار می گیرد. بیماران انرژی و نیروی ذخیره شده خود را ازاین طریق بدست می آورند و افرادی را که از استرس، تنش، افسردگی و یا بی خوابی رنج می برند، می توان با این روش درمان کرد.
۴- حجامت (Cupping)
در زبان فارسی حجامت به معنی مداوا تعریف شده ! و یک روش خون گیری است که برای پیشگیری از بیماری ها و درمان بعضی بیماری ها انجام می گیرد. حجامت خشک بدون تیغ و خونگیری است و حجامت تر همراه خونگیری است. مردم بر اساس توصیه رسول اکرم (ص)که می فرمایند: ! «بهترین عید، دوره حجامت است»، عید خون می گرفتند. حجامت در پیشگیری و درمان بیماری هایی چون آسم، اعتیاد به مواد مخدر، نارسایی هضم غذا، سردردهای میگرنی و اعصاب، چربی خون، غلظت خون و بیماری های پوستی کاربرد دارد.
۵- بادکش درمانی (Dry cupping)
بادکش درمانی ! ایجاد مکش در نقاط مختلف بدن به منظور انبساط عروقی بدن و انحراف مواد از نقطه خاص است که حجامت خشک نیز می نامند. انجام بادکش و چرخاندن لیوان روی بدن افراد فلج شده ناشی از سکته مغزی و قلبی, باعث بهبودی می شود. در بعضی بیماران انجام بادکش با ترکیبی از روغن های مخصوص باید صورت گیرد.
۶- زالو درمانی (Leech therapy)
زالو درمانی ! یکی از روش های خون گیری طبی محسوب می شود که به لحاظ نحوه خون گیری و ماده هیرودین که توسط زالو به بدن وارد می کند، در طب سنتی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. هر زالویی اثر درمانی ندارد. در بزاق زالو ماده ضد انعقادی وجود دارد که موجب رقیق شدن خون، بازشدن عروق تنگ و در نتیجه موجب افزایش خون رسانی و اکسیژن رسانی موضع یا عضو می گردد. اکنون زالو درمانی در بیماری هایی چون تنگی عروق قلب، پیوند پوست، پیوند اعضاء، واریس، ضایعات پوستی، بیماری های مفاصل، آرتروز، هموروئید ! زیبایی پوست و تقویت سیستم ایمنی کاربرد دارد.
۷- فصد (رگ زدن) (Fasd)
یکی از روش های خون گیری در طب سنتی است. این عمل باعث دفع بسیاری از سموم بدن به خصوص در مواقع غلبه سودا شده! و مواد زائدی که در خون رسوب و افزایش پیدا می کند را نیز دفع می کند. فصد در واقع همان رگ زدن است، ولی بایستی توسط افراد ماهر و متخصص صورت گیرد. کاربردهای مهم فصد عبارتند از: کمردرد سیاتیکی، هموروئید، پاکسازی طبایع غالب، بیماری های گوارشی و… .
۸- آب درمانی یا آبزن ها (Hydrotherapy)
یکی از روش های طب سنتی است که همراه با اسانس های گیاهی یا بدون آنها ! کاربرد زیادی برای بهبود رعیشه، ضایعات پوستی، دردهای مفاصل، سیاتیک، نشاط و تقویت بدن، تقویت عضلات و اصلاح منافذ بدن! گرم کردن و افزایش رطوبت بدن دارد.
