حکومت پهلوی
-
هدف‌های اقتصادی برنامه‌های توسعه در ایران
کشور ما با داشتن قریب به ۷۰ سال تجربه برنامه‌ریزی (۱۳۲۷-۱۳۹۳) جزو اولین کشورهای دارای برنامه‌ریزی توسعه در جهان است، اما به‌رغم این جایگاه و سابقه، نه فقط به هدف‌های متعارف رشد و توسعه اقتصادی دست‌نیافته، بلکه مشکلات فراوان دیگری نیز ایجاد شده است؛ به‌گونه‌ای‌که گروهی، وجود...
-
نگاهی به سیاست‌های تجاری پهلوی اول
بورژوازی ملی نوپای ایران با زمینداران همبستگی و پیوند شدیدی داشت و این امر تا حد قابل‌ملاحظه‌ای از نقش ترقی‌خواهانه آن در حیات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی کشور می‌کاست.از طرف دیگر طبقه کارگر ایران نیز در کارخانه‌ها و مراکز جدید صنعتی به‌وجود آمده و شروع به رشد کرد، به‌طوری‌که...
-
دست فرقه دموکرات از آستین شوروی/ از ظهور تا سقوط یاران اهریمن
بیش از ۷۰ سال پیش و در آذر ماه ۱۳۲۵بود که پس از ختم غائله «فرقه دموکرات»، آذربایجان، قلب تپنده ایران زمین، دوباره به آغوش مام میهن بازگشت و کشور از خطر تجزیه در امان ماند. در طی این سال ها، بحث بر سر کارنامه یکساله فرقه دموکرات و عملکرد اعضای این حزب در آذربایجان، همچنان...
-
بازخوانی عملیات نجات آذربایجان در ۱۳۲۵ ش
در آستانه ۲۱ آذر، روز آزادسازی آذربایجان در این مطلب نگاهی خواهیم انداخت به بخش‌هایی از زندگانی سرهنگ سید احمد جان‌پولاد بر اساس خاطرات مکتوبی از ایشان که در سال۱۳۸۵ به همت نشر پردیس دانش و شیرازه کتاب و به کوشش کاوه بیات و مهندس سعید درایه (نوه مرحوم جان‌پولاد)، با عنوان «...
-
حیات سیاسی غلامحسین صدیقی
حیات مرحوم دکتر غلامحسین صدیقی را می‌شود به دو شاخه علمی و سیاسی بخش‌بندی کرد. در این میان بحث درباره حیات علمی ایشان (چنانچه از بنیانگذاران مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران بودند) مجالی جدا می‌طلبد. اما حیات سیاسی صدیقی، فراز و نشیب‌های زیادی داشت. او با اینکه...
-
بررسی مناقشات پیرامون مسیر راه‌آهن در ایران - سال ۱۹۱۹
به گزارش دنیای اقتصاد، موضوع تاسیس خط آهن در ایران برای سال‌ها از مسائلی بود که ذهن روشنفکران ایرانی را به خود مشغول کرده بود و یکی از بزنگاه‌هایی که بحث در این زمینه به‌طور مفصل مطرح شد، زمانی بود که نصرت‌الدوله فیروز، وزیر امورخارجه ایران در سال ۱۹۱۹ در اروپا به‌سر می‌برد...
-
گزارش اشپیگل از حال و هوای ایران در آبان ۵۷
جیمی کار‌تر رئیس‌جمهور ایالات‌متحده که پس از موفقیت در مذاکرات کمپ دیوید از وجهه و اعتبار خاصی برخوردار شده است، به حاکمی دلداری و امید می‌دهد که وجهه و اعتبار خود را در میان ملتش از دست داده است؛ رئیس کاخ سفید به رضا پهلوی ولیعهد ۱۸ ساله ایران که درحال‌حاضر مشغول فراگیری...
-
نگاهی به روند مدرنیته در دوره پهلوی
در زمان به قدرت رسیدن رضاشاه در سال ۱۹۲۵میلادی (۱۳۰۴شمسی)، ساختار تهران از دوره ساخت دیوارهای دفاعی بزرگ طی حکومت ناصرالدین‌شاه، تغییری نکرده بود. توسعه شهر تا زیان رساندن به باغ‌ها و منطقه بیرون از دیوارها، به‌ویژه بخش جنوبی دروازه غار جایی‌که جمعیت فقیر در مجاورت کوره...
-
سرنوشت ناگوار طبقات اجتماعی در دوره رضاشاه
ساختار سیاسی رضاشاهی در مقایسه با ساختارهای سیاسی ایران سنتی، به‌ویژه پادشاهی‌های پیشین، ثبات داشت. چون این نظام نه بر نیروهای مسلح قبیله‌ای و دستکاری‌های گروهی، بلکه بر سه پایه استوار ارتش قدرتمند، بوروکراسی مدرن و پشتیبانی گسترده دربار مبتنی بود. اما این ساختار در...
-
بحرین چگونه از ایران جدا شد؟
انگلستان پس از خروج از عدن (یمن جنوبی)، نیروهایش را به بحرین منتقل کرد و به این ترتیب پس از عدن، مجمع‌الجزایر بحرین به‌عنوان پایگاه مهم انگلستان در شرق سوئز و خلیج‌فارس مطرح شد. مدتی بعد در ژانویه ۱۹۶۸، پس از اینکه انگلستان اعلام کرد نیروهایش را تا پایان سال ۱۹۷۱ از شرق...
-
آیا شاه به‌خاطر خواست آمریکا با امینی موافقت کرد؟
۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۰ دکتر علی امینی به نخست‌وزیری انتخاب شد. دوران ۱۴ ماهه نخست‌وزیری امینی با پستی و بلندی‌های بسیاری همراه بود که در نهایت منجر به استعفای او در سال ۱۳۴۱ شد. علی امینی را می‌توان یکی از آخرین نخبگان سیاسی با تبار قاجاری در دوران پهلوی دانست که براساس میراث...
-
فراز و فرود سازمان بازرسی شاهنشاهی از یزدان‌پناه تا فردوست
حکومت پهلوی از یک منظر دوره برتری و سیادت نظامیان و شکل‌گیری نهادها و ارگان‌های امنیتی و اطلاعاتی بود. سازمان بازرسی شاهنشاهی یکی از این مکانیسم‌ها به شمار می‌رفت که در اواخر دهه ۱۳۳۰هجری شمسی در نتیجه وضعیت بحرانی و تحولات بعد از کودتای ۲۸ مرداد۱۳۳۲ تأسیس شد و تا زمان وقوع...
-
مروری بر زندگی و زمانه اسدالله علم
بسیاری معتقدند «امیر اسدالله علم» جعبه سیاه دوران سلطنت «محمدرضا پهلوی» و مرد پشت پرده بسیاری از سیاست‌های خرد و کلان در دوران حکومت آخرین شاه ایران بود؛هرچند از زمان حضور علم در دربار شاهنشاهی تا همین حالا، روابط او و محمدرضا در هاله‌ای از افسانه و واقعیت درهم تنیده شده،...
-
پهلوی اول چگونه شکل گرفت؟
نهم آبان ۱۳۰۴ به دنبال تصویب ماده واحده‌‌ای در مجلس شورای ملی، سلسله قاجار در ایران رسما منقرض شد. رضاخان پهلوی به محض آنکه در سوم آبان ۱۳۰۲ به مقام نخست‌وزیری رسید، احمد شاه را ناچار کرد مجددا رهسپار اروپا شود. محمدحسن میرزا قاجار برادر احمدشاه به‌عنوان نایب...
-
ده دلیل سقوط پهلوی دوم از نگاه آنتونی پارسونز
سر آنتونی پارسونز سفیر بریتانیا در تهران در پایان ماموریتش که تقریبا همزمان با خروج شاه در دی ماه ۱۳۵۷ بود، از ایران رفت و جای خود را به سر جان گراهام داد. پارسونز در گزارش سالانه خود در پایان سال ۱۹۷۸ به لندن نوشت: «به سختی می‌توان باور کرد که تنها یک سال از زمانی که شاه در...
-
نگاهی به تاثیر باورهای اقتصادی پهلوی دوم در سقوط حکومت
در آغاز دهه ۱۹۶۰، هدف شاه در زمینه پیشرفت اقتصادی سه چیز بود: رشد سریع اقتصادی، تثبیت قیمت‌ها و اصلاحات اجتماعی. وسیله نیل به این هدف‌ها نیز درآمد نفت و برنامه‌های پنج‌ساله عمرانی بود. او تا جایی که قدرت داشت، در راه افزایش میزان تولید، افزایش درآمد نفت و در نتیجه افزایش...
-
چگونگی تأسیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور(ساواک)
بهره‌گیری از نهادها و سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی در بسیاری از کشورهای پیشرفته و حتی در حال توسعه دنیا، پدیده‌ای طبیعی و کاملاً ضروری است و ایران نیز در عصر پهلوی از این قاعده مستثنی نبود و در این زمینه تدابیر مختلفی اندیشیده شد و سازمان‌های گوناگونی به وجود آمد. بارزترین و...
-
جریان شناسی سیاست خارجه ایران بعد از انقلاب
انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ در عرصه سیاست خارجی نیز مانند سایر عرصه‌ها، تحولی بنیادین به همراه آورد. اساس سیاست خارجی و هویت انقلاب ایران بر شعار «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» استوار و بنا شد که همین شعار مبنای تعریف سیاست خارجی قرار گیرد. اگرچه تحولاتی که بعدها در سال‌های...
-
ازدواج جنجالی دختر رضاخان پهلوی با پسر غیرمسلمان آمریکایی
فاطمه پهلوی دختر سوم رضاخان برای ازدواج با پسر غیرمسلمان آمریکایی ماجراها و جنجالی زیادی به وجود آورد. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، فاطمه پهلوی فرزند دهم رضا خان از همسر دوم اوست. فرزندان رضا خان هر کدام به نوعی جنجال‌ساز بودند. از محمدرضا و اشرف فرزندان دوقلویرضاخان ...
-
سالروز تشکیل شورای سلطنت در سال ۵۷
تشکیل «شورای سلطنت» یکی از آخرین تکیه‌گاه‌های شاه برای جلوگیری از فروپاشی رژیم سلطنتی پس از خروج وی از کشور بود. در زمانی که اوج‌گیری انقلاب اسلامی سقوط رژیم سلطنتی را هدف قرار داده بود و همچنین عوامل فرعی‌تر از جمله عدم اعتماد شاه به شایستگی بختیار در حفظ رژیم سلطنتی و...
-
چهارلایه حامیان نا آرامی و اغتشاش در ایران
"آمد نیوز" رسانه ای با هویت مبهم به حساب می آید که تاکنون اخبار کذب زیادی درباره ایران و مقامات کشور منتشر کرده است. با این حال این کانال تلگرام تلاش وسیعی برای به آشوب کشیدن ایران آغاز کرده است. این کانال آشکارا مردم را به ایجاد آشوب و رفتارهای خشونت بار تشویق می کند....
-
سیستم تصمیم‌گیری و فروپاشی پهلوی دوم
«در دوران پهلوی، کشور قدری صنعتی شد، سواد و دانش مردم افزایش یافت، امکانات برای زندگیِ بهتر فراهم شد، ارتباطات جهانی گسترش یافت ولی مدیریت و حکمرانی در دایره‌ای بسیار محدود و با برداشت‌هایی محصور اجرا گردید. اگر رسانه‌ها آزاد بودند تا به فساد مالی با دلایل و استنادات...
-
وابستگی بیچارگی می‌آورد/ در دوره‌ی پهلوی چه پیشرفتی کردیم؟
رهبر انقلاب گفتند: وابستگی سیاسی به برکت انقلاب از بین رفت اما رفع وابستگی‌های دیگر سخت است. به گزارش ایسنا، رهبر انقلاب، صبح امروز در دیدار نخبگان جوان گفتند: عده‌ای از ۱۰۰ سال پیش می‌گفتند اگر می‌خواهید پیشرفت کنید باید بروید ذیل غرب و امروز هم تفاله‌های آنها همین را...
-
اسناد اخیر سیا نشانه عمق نفوذ آمریکا در دوره پهلوی است
«یرواند آبراهامیان» ترس از الگوبرداری دیگر کشورها از جنبش ملی شدن نفت را دلیل اصلی کودتای ۲۸ مرداد معرفی کرده و می گوید علت تعلل در افشای اسناد سیا ابعاد نفوذ در امور داخلی ایران بوده است. به گزارش مهر،سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) چندی پیش برخی از اسناد کودتای ۲۸...
-
تالیفاتی درباره رضاشاه، متونی از جنس تبلیغات سیاسی هستند و نه تاریخ‌نگاری
محمدعلی اکبری، مدیر گروه تاریخ دانشگاه شهیدبهشتی گفت: آثاری که در رابطه با رضاشاه تالیف شده، در واقع یکسری متن‌های با عنوان دقیق «متونی برای تبلیغ سیاسی» هستند و بسیاری از آنها تاریخ‌نگاری به معنای کلمه نیستند و از جنس تبلیغات سیاسی به شمار می‌آیند. به گزارش ایبنا،...
-
نظام شاهنشاهی اینگونه سقوط کرد / اولین پیام رادیویی - تلویزیونی به مردم
در روز یکشنبه ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ نظام شاهنشاهی، کمتر از یک ماه پس از خروج محمدرضا شاه پهلوی از کشور سقوط کرد. امام خمینی صبح روز ۲۲ بهمن در پیامی نسبت به ادامه خشونت‌های رژیم شاه هشدار داد و گفت: تصمیم آخر را می‌گیرم متن کامل پیام امام به این شرح است: «بسم الله الرحمن...
