داعش مسئولیت حمله انتحاری کابل را بر عهده گرفت

حلمه انتحاری صبح دیروز مقابل مرکز اطلاعات ملی افغانستان در کابل، دست کم ۹ کشته و ۵ زخمی برجا گذاشت. این حمله توسط یک مهاجم انتحاری نوجوان صورت گرفت و گروه داعش مسئولیت این حمله را پذیرفته است. این دهمین حمله انتحاری در طول شش ماه گذشته است که طی آن تاکنون بیش از ۲۵۵ نفر جان خود را از دست داده‌اند. این حمله همچنین در حالی صورت گرفت که اواخر هفته گذشته مایکل پنس معاون ترامپ در سفری از پیش اعلام نشده به افغانستان رفته بود. پنس که چند ماه پس از اعلام راهبرد جدید دولت ترامپ در قبال افغانستان به این کشور سفر کرده بود در دیدار خود با مقامات افغان اعلام کرد که اکنون بیش از هر زمان دیگری به پیروزی نزدیک هستیم و اعتقاد قلبی من این است که افغانستان به زودی آزاد خواهد شد!

کلاف سردگم چالش‌های افغانستان

این در حالی است که مهرماه امسال ۱۶ سال از حمله آمریکا به افغانستان و سرنگونی حکومت وحشت طالبان می‌گذرد، اما این کشور همچنان درگیر مشکلات عدیده سیاسی، اقتصادی و امنیتی است. در این کشور همچنان طالبان نیرویی اثرگذار بوده و تقریباً حکومتی خودمختار در مناطق جنوب غربی افغانستان دارد. علاوه بر این داعش نیز هسته‌ای قوی در افغانستان ایجاد کرده و با توجه به پایان یافتن خلافت سرزمینی‌اش در عراق و شام، اکنون این کشور را محل مناسبی برای تجدید قوا و از سرگیری فعالیت‌های خود می‌داند.

افغانستان اکنون بنا بر آمارهای بین‌المللی، علاوه بر بحران‌های سیاسی، اقتصادی و عدم توسعه یافتگی، علی رغم شعارهایی که در طول این ۱۶ سال داده شده با تهدیدهای عظیم ناشی از فعالیت گروه‌های جهادی نیز روبرو است. دولت این کشور علاوه بر ضعف‌ها و چالش‌های عمده ساختاری با محدودیت‌هایی جدی برای مقابله با تروریسم و ناامنی، تامین منابع و فقدان حاکمیت قانون دست به گریبان بوده و همین امر است که نحوه برخورد با گروه‌های جهادی در این کشور را با وضعیتی مبهم و پیچیده روبرو می‌سازد. این عوامل سبب شده تا افغان‌‌ها در مناطق مختلف این کشور جذب حاکمان محلی و شبه نظامیان طالبان شوند و روز به روز روند نفوذ و کارآیی دولت مرکزی را زیر سوال ببرند.

استراتژی جدید آمریکا در افغانستان

این در حالی است که استراژی جدید ترامپ در قبال افغانستان به عقیده کارشناسان بیشتر پاسخی به راهبرد دوران هشت‌ساله اوباما تعبیر می‌شود. ترامپ اگر چه در مبارزات انتخاباتی خود وعده خروج نظامیان آمریکا از افغانستان را مطرح کرده بود، اما در عمل اکنون شاهد حضور بیشتر نظامیان آمریکا در خاک افغانستان هستیم. ترامپ در راهبرد جدید خود بدون توجه به روند ۱۶ سال اخیر افغانستان، روی دو نکته متمرکز شده است.

نخست لزوم زیر ضربه گرفتن طالبان، در حالی که اکنون دولت در حال مذاکرات صلح با این گروه است و دوم اینکه آمریکا اکنون نوک پیکان حملات خود را متوجه پاکستان کرده و تمامی مشکلات افغانستان را مربوط به سیاست‌های اسلام‌آباد می‌داند. دولت ترامپ معتقد است که پاکستان در طول این سال‌ها آمریکا را فریب داده و از کمک‌های مالی این کشور به نفع خود و در جهت تضعیف دولت افغانستان بهره برده است. به عقیده کارشناسان استراتژی جدید ترامپ برخلاف روندی که گفته می‌شد قرار است دولت افغانستان را در مسیر ثبات و امنیت‌سازی خودکفا می‌کند، بیشتر به سمت برداشتن محدودیت‌ها از سر راه نظامیان آمریکا گام بر ‌می‌دارد. 

فرصت و تهدیدهای ایران در افغانستان

در همین راستا پیر محمد ملازهی کارشناس مسائل

شبه قاره هند، معتقد است: در سطح بین‌المللی در حال حاضر کارت برنده در اختیار ایالات متحده آمریکاست. چرا که توانستند یک معاهده امنیتی با افغانستان امضاء کرده و در آنجا یک پایگاه نظامی تاسیس کنند. در واقع آمریکا با تاسیس پایگاه نظامی در افغانستان در پی آن است که کشورهایی همچون ایران و روسیه را تحت فشار قرار دهد. چرا که اگر با یک نگاه سوق‌الجیشی به افغانستان نگاه کنیم، این کشور، موقعیتی دارد که آسیای مرکزی را به جنوب آسیا و شرق آسیا را به منطقه خاورمیانه وصل می‌کند. در نتیجه این موقعیت مورد توجه ویژه آمریکا است.

از دیگر سو روسیه نیز در تلاش است تا ذهنیت منفی شوروی سابق را در این کشور از بین ببرد و به تدریج به افغانستان نزدیک شود. البته باید به این موضوع اشاره کرد که در خصوص ادعای نزدیکی روسیه به طالبان، شاید روس‌ها بر این باورند که اگر به طالبان نزدیک شوند، اهرم فشاری در اختیارشان خواهد بود تا بتوانند نفوذ بیشتری را در این کشور برای خود به دست آورند. لذا رقابت روسیه و آمریکا در این کشور تشدید شده است. در این میان البته نقش چین را نباید فراموش کرد. چین یک طرح بلندمدت در خصوص جاده ابریشم را دنبال می‌کند که بخشی از آن از افغانستان عبور می‌کند و در شرایط کنونی نیز در برخی صنایع و معادن افغانستان، چین از موقعیت خوبی برخوردار است.

وی در مطلب خود در شورای راهبردی روابط خارجی خاطرنشان می‌کند: علاوه بر اینها خطر داعش نیز در افغانستان رو به افزایش است. در واقع، با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی افغانستان و همسایگی با چین، آسیای مرکزی و ایران، گروه داعش بیش از پیش درصدد فعال شدن در این منطقه برآمده است.

گروه تروریستی داعش به نوعی با آمریکا به توافق رسیده تا بتوانند از طریق شمال افغانستان، حوزه امنیتی روس‌ها شامل آسیای مرکزی و حوزه امنیتی چین شامل ایالت سین‌کیانگ را متشنج کند تا به نوعی رفتار مسکو و پکن را به زعم خود در جاهای دیگر اصلاح کنند. به نظر می‌آید همین نگاه در رابطه با ایران نیز وجود دارد؛ یعنی حضور داعش در ولایت هلمند که هم مرز با ایران است، شرق ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد. در مجموع باید گفت اگرچه ایران به دلیل همجواری و فرهنگ و زبان مشترک با افغان ها از فرصت بسیار خوبی برای تقویت حضور و نفوذ خود در افغانستان برخوردار است، اما حضور سایر رقبای منطقه ای وبین المللی در صحنه افغانستان می تواند به ایجاد موانعی سخت در مسیر پیش روی ایران منجر شود. این در شرایطی است که حضور داعش و طالبان در افغانستان نیز وضعیت امنیتی این کشور را تا حدی تیره و تار کرده است.

محمدرضا ستاری