جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳
۱۱:۰۳ - ۲۵ دي ۱۳۹۶ کد خبر: ۹۶۱۰۰۶۷۲۳
اخبار افغانستان

بررسی الگوهای مهاجرتی افغانستانی ها

سياست‌های مهاجرپذيری از ادغام تا بازگشت

مهاجران افغانستاني,اخبار افغانستان,خبرهای افغانستان,تازه ترین اخبار افغانستان

سياست‌هاي مهاجرپذيري دولت ايران در قبال مهاجران افغانستاني در دوره‌هاي مختلف، متفاوت بوده است. در دهه شصت با توجه به شرايط انقلابي و تسلط پارادايم آرمان‌گرايي اسلامي در گفتمان سياستي و ايدئولوژي حاكم بر كشور (نظير اسلام مرز ندارد، ايران به عنوان ام‌القراي جهان اسلام، كمك به برادران مسلمان و...)، سياست دولت ايران در مورد مهاجران و پناهندگان افغان به شكل درهاي باز و پذيرش مهاجران بوده است. در اين دوره دولت ايران كارت‌هاي آبي براي افغان‌ها صادر كرد كه بيانگر وضعيت آنها به عنوان مهاجر و پناهنده بوده است و به موجب آن اجازه اقامت قانوني در ايران و دسترسي به منابع و امكانات را داشتند. افراد دارنده اين كارت‌ها دسترسي رايگان به خدمات اجتماعي (مراقبت‌هاي بهداشتي، آموزش و تحصيلات) و سوبسيدهاي سوخت و غذا داشتند.

 

البته از نظر شغلي، فقط به اشتغال در مشاغل خاص (عمدتا به عنوان نيروي كار يدي ساده) مجاز بودند اما از دهه هفتاد و به ويژه به بعد با توجه به تغيير پارادايمي گفتمان سياستي كشور به سمت واقعگرايي اسلامي، شاهد كنترل و نظارت بر فرآيند مهاجرت افغان‌ها به ايران، شناسايي افغان‌هاي ساكن در ايران، اتخاذ و اجراي برنامه‌هاي بازگشت در ايران هستيم. در راستاي سياست بازگشت، دولت ايران اقداماتي نظير شناسايي افغان‌هاي ساكن در ايران، برگرداندن آنها به كشور خود، كاهش خدمات ارايه شده (حتي در حوزه‌هاي آموزش و بهداشت) به افغان‌ها، و قانونمند كردن محدوديت‌هاي شغلي انجام داد. تحميل هزينه‌هاي سنگين مهاجران افغانستاني بر كشور نقش عمده‌اي در اين تغيير سياست داشته است. به طور خاص، خروج نيروهاي شوروي از افغانستان، افزايش سريع جمعيت ايران به خاطر تشويق‌هاي فرزندآوري دهه اول انقلاب و ركود اقتصادي كه ميزان بيكاري را افزايش داد، سه دليل عمده براي اتخاذ و اجراي سياست بازگشت بوده است.

 

وضعيت و سياست‌هاي آموزشي

وضعيت آموزشي و تحصيلي مهاجران و مقايسه آن با جمعيت بومي اغلب به‎عنوان يكي از ابعاد كليدي سازگاري ساختاري و ادغام به‎ويژه براي نسل دوم مهاجران در نظر گرفته شده است. افغانستان يكي از پايين‎ترين ميزان‎هاي باسوادي را در جهان دارد. تنها ٢٩ درصد (٤٣ درصد مردان و ١٤ درصد زنان) جمعيت ١٥ ساله و بيشتر اين كشور باسواد هستند. مقايسه ميزان‎هاي باسوادي مهاجران افغانستاني در ايران با كشور مبدأ در شكل ١ بيانگر سطح سواد بالاتر مهاجران در تمام گروه‎هاي سني است. به طور كلي، ميزان باسوادي جمعيت ٦ ساله و بالاتر ايراني‎ها ٨٥ درصد بوده است، در مقايسه ٥٦ درصد جمعيت ٦ ساله و بالاتر مهاجران افغان‎ در ايران باسواد بوده‎اند. اين ميزان براي نسل اول مهاجران ٤٣ درصد و براي نسل دوم مهاجران ٧٤ درصد بوده است. بنابراين، بهبود در وضعيت سواد مهاجران به خاطر دسترسي آنها به امكانات آموزشي و تحصيلي در جامعه ايران مي‎باشد. اين بهبود براي نسل دوم مهاجران در مقايسه با نسل اول به مراتب بيشتر است و ميزان باسوادي آنها افزايش قابل توجهي داشته است.

 

هرساله تعداد قابل توجهي از دانش‎آموزان افغانستاني در مدارس ايراني حضور داشته‎اند. تعداد دانش‎آموزان افغانستاني در طول دوره ١٣٧٠ تا ١٣٧٥ تقريبا ثابت و به طور متوسط، هر سال ١٠٦ هزار نفر بوده‎اند. اين تعداد در دوره ١٣٧٦ تا ١٣٨٣ يك روند افزايشي داشته و به متوسط ١٥٨ هزار نفر در سال رسيده است. در سال تحصيلي ١٣٨٣ به بعد تعداد دانش‎آموزان افغان در مدارس ايراني كاهش چشمگيري داشته است. اين كاهش، به‌دليل اجراي قانون عدم ثبت‎نام دانش‌آموزان افغان بدون‎مدرك و همچنين تاحدودي متاثر از فرآيند بازگشت بوده است. وجود اين قوانين و سياست‎هاي خاص براي آموزش و تحصيل افغان‎ها در ايران نظير پرداخت شهريه و اعمال برخي تبعيض‌ها در ثبت‎نام‎هاي آموزشي و تحصيلي به‎ويژه در سال‎هاي اخير موجب رضايت پايين جوانان افغان از شرايط و خدمات فعلي آموزش به افغان‌ها شده است. البته، در سال‌هاي اخير، به ويژه بعد از دستور ره بري مبني بر تحصيل كودكان افغانستاني حتي بدون مدرك، براي دانش‎‎آموزان افغانستاني بدون مدرك، كارت دانش‎‎آموزي صادر و در مدارس ايراني ثبت‌نام به عمل آمده است.

 

سياست‌هاي بهداشت و سلامت

وزارت بهداشت كشور از همان ابتداي ورود مهاجرين افغانستاني خدمات بسياري را براي آنها به‎ويژه در زمينه كنترل و درمان بيماري‎هاي واگير فراهم كرد. سياست بهداشتي دولت ايران همواره اين بوده است كه خدمات بهداشتي اوليه براي تمام ساكنان كشور، اعم از اتباع ايراني و خارجي، ارايه شود. اين خدمات شامل غربالگيري و پيشگيري از بيماري‎هاي واگير، واكسيناسيون زنان و كودكان، بهداشت باروري و تنظيم خانواده است. دنبال كردن اين سياست و ارايه خدمات به مهاجرين موجب بهبود چشمگير وضعيت بهداشتي افغان‎ها در ايران شده است. با اين حال، خدمات ثانويه كه هزينه‌بر نيز هست با توجه به اينكه اكثريت مهاجران افغانستاني فاقد بيمه درماني نيز هستند، در اين شرايط متحمل هزينه‌هاي سنگيني مي‌شوند. با توجه به اين سياست‎ها و ارايه خدمات مراقبت بهداشتي، وضعيت بهداشتي مهاجران افغان در ايران نسبت به همتايان خود در كشور مبدا (افغانستان) بهبود قابل توجهي يافته است. با اين حال، هنوز وضعيت سلامتي آنها از ايراني‌ها پايين‌تر است.بدين‌ترتيب، با وجود خدمات گسترده آموزشي و بهداشتي دولت ايران به مهاجران افغانستاني، به دليل پرداخت شهريه براي دانش‌آموزان و همچنين نداشتن بيمه درماني، فشار زيادي بر خانواده‌هاي مهاجر افغانستاني كه از وضعيت مالي و اقتصادي خوبي نيز برخوردار نيستند، وارد مي‌سازد.

 

نحوه تعامل مردم ايران با مهاجران افغانستاني

با توجه به اينكه مهاجران افغانستاني از همان بدو ورود در مناطق حاشيه شهرها ساكن شدند، بيشتر با مردمان ايراني كه در اين مناطق ساكن شدند در تعامل و ارتباط بودند. در گذر زمان، با توجه به طولاني شدن مدت اقامت مهاجران افغانستاني در ايران، نحوه تعامل و برخورد مردم نيز با مهاجران نيز تاحدودي تغيير پيدا كرد. همچنين، نحوه تعامل مردم بسيار متاثر از فضاي رسانه‌اي در مورد مهاجران بوده است. همچنين، نحوه تعامل مردم با مهاجران افغانستاني در شهرهاي مختلف ايران، متاثر از شرايط و تفاوت‌هاي فرهنگي، متفاوت بوده است. براي نمونه، در پژوهشي كه در سال ١٣٩٠ توسط اينجانب در شهرهاي تهران و مشهد انجام شد، نتايج نشان داد كه ميزان رضايت مهاجران افغانستاني از نحوه برخورد مردم در شهر مشهد بيشتر از تهران بوده است. ٢٦ درصد نمونه مشهد كم، ٥١ درصد تاحدودي، ٢٤ درصد زياد از نحوه برخورد مردم راضي بوده‎اند. در مقايسه، در نمونه تهران ٣٨ درصد كم، ٤٦ درصد تاحدودي و ١٥ درصد زياد از نحوه برخورد مردم رضايت داشته‎اند. در اين زمينه، يكي از مصاحبه‎شوندگان افغانستاني چنين بيان كرد: «برخورد مردم شهر مشهد بسيار بهتر از ساير نقاط ايران است، من در مسافرت به تهران، قم و اصفهان احساس كردم كه در آنجاها با مهاجران بد برخورد مي‎شود اما در مشهد نه، چنين نيست و برخوردها خوب است.»

 

رسول صادقي

عضو هيات علمي دانشگاه تهران

 

 

etemaad.ir
  • 12
  • 4
۵۰%
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی: ۹
غیر قابل انتشار: ۱۱
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
علی نصیریان بیوگرافی علی نصیریان؛ پیشکسوت صنعت بازیگری ایران

تاریخ تولد: ۱۵ بهمن ۱۳۱۳

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر، نویسنده و کارگردان

آغاز فعالیت: ۱۳۲۹ تاکنون

تحصیلات: دانش آموخته مدرسه تئاتر در رشته هنرپیشگی

ادامه
پاوان افسر بیوگرافی پاوان افسر بازیگر تازه کار سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: ۲۷ تیر ۱۳۶۳ 

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر 

آغاز فعالیت: ۱۳۹۲ تاکنون

تحصیلات: لیسانس رشته ی مدیریت بازرگانی

ادامه
امین پیل علی بیوگرافی امین پیل علی بازیکن تازه نفس فوتبال ایران

تاریخ تولد: ۱۷ دی ۱۳۸۱

محل تولد: گیلان

حرفه: فوتبالیست

پست: هافبک

تیم: تیم ملی فوتبال ایران

شماره پیراهن: ۱۵

ادامه
ابوطالب بن عبدالمطلب زندگینامه ابوطالب بن عبدالمطلب پدر امام علی (ع)

تاریخ تولد: ۳۵ پیش از عام‌الفیل

محل تولد: مکه

دیگر نام ها: عبدالمطلب، عبدالمناف، عمران

دلیل شهرت: رئیس قبیله بنی هاشم، پدر امام علی (ع)، عمو و حامی حضرت محمد (ص)

درگذشت: سال دهم بعثت

آرامگاه: مکه در گورستان ابوطالب

ادامه
رودریگو هرناندز بیوگرافی «رودریگو هرناندز»؛ ستاره ای فراتر از یک فوتبالیست | هوش و تفکر رمز موفقیت رودری

تاریخ تولد: ۲۲ ژوئن ۱۹۹۶

محل تولد: مادرید، اسپانیا

حرفه: فوتبالیست 

پست: هافبک دفاعی

باشگاه: منچسترسیتی

قد: ۱ متر ۹۱ سانتی متر

ادامه
موسی التماری بیوگرافی موسی التماری بازیکن فوتبال اردنی

تاریخ تولد: ۱۰ ژوئن ۱۹۹۷

محل تولد: امان، اردن

حرفه: فوتبالیست

باشگاه کنونی: باشگاه فوتبال مون‌پلیه فرانسه

پست: مهاجم

قد: ۱ متر ۷۶ سانتی متر

ادامه
اوسمار ویرا بیوگرافی اوسمار ویرا سرمربی تیم پرسپولیس

تاریخ تولد: ۳ ژوئیه ۱۹۷۵

محل تولد: ریو گرانده دو سول ، برزیل

حرفه: سرمربی تیم فوتبال

باشگاه کنونی: پرسپولیس

آغاز فعالیت: سال ۱۹۹۴

ادامه
اوستون ارونوف بیوگرافی اوستون ارونوف بازیکن فوتبال ازبکی در تیم های ایرانی

چکیده بیوگرافی اوستون ارونوف

نام کامل: اوستون رستم اوگلی اورونوف

تاریخ تولد: ۱۹ دسامبر ۲۰۰۰

محل تولد: نوایی، ازبکستان

حرفه: فوتبالیست

پست: هافبک تهاجمی

باشگاه کنونی: پرسپولیس

ادامه
اکرم عفیف بیوگرافی اکرم عفیف بازیکن برتر تیم ملی قطر

تاریخ تولد: ۱۸ نوامبر ۱۹۹۶

محل تولد: دوحه، قطر

حرفه: فوتبالیست

پست: وینگر

باشگاه کنونی: السد قطر

قد: ۱ متر ۷۶ سانتی متر

ادامه
ویژه سرپوش