آیا دولت حریف گرانی دلار می‌شود؟

چند‌ماهی از زمانی که کارشناسان اقتصادی دلار پنج‌هزار تومانی را پیش‌بینی کرده بودند، می‌گذرد و این‌روزها نرخ ارز به بالاترین حد خود رسیده‌است.در این شرایط مسئولان دولتی از رئیس‌جمهور گرفته تا ریاست بانک مرکزی بر بازگشت نرخ ارز به حالت قبل و کاهش قیمت در این بازار تاکید دارند، اما این‌که چه چالش‌هایی بر‌سر راه وجود داشته و این وعده‌ها تا چه حد امکان عملیاتی‌شدن دارند موضوعی دیگر است.در این زمینه با احمد حاتمی‌یزدی، کارشناس اقتصادی و مدیر عامل سابق بانک صادرات گفت‌وگو کرده‌ایم و او در قالب صحبت‌های خود بر این امر تاکید کرده که آنچه از سوی مسئولان در روزهای گذشته اعلام شده باتوجه به تغییر شرایط در عرصه بین‌الملل جای تامل دارد. به گفته این کارشناس اقتصادی اکنون در تعیین نرخ ارز سه عامل اظهارات و تصمیمات اخیر ترامپ درباره برجام،رویکرد جدید کشورهایی مانند امارات و چین در برخورد با تجار ایرانی و شایعاتی که در زمینه کشتی سانچی منتشر شده، عوامل مهمی هستند که در قیمت این‌روزهای نرخ ارز تاثیرگذار هستند.

دلار این روزها به بالاترین قیمت خود در سال‌های اخیر رسیده و مسئولان دولتی به‌طور مرتب از کنترل این بازار خبر می‌دهند.دیدگاه شما در این زمینه چیست؟

صحبت‌هایی که درباره کنترل نرخ ارز مطرح شده، مربوط به‌روزهای گذشته است.زمانی ما هم مانند رئیس‌جمهوری این انتظار را داشتیم که بعد از سفرهای اربعین و کریسمس نرخ ارز با کاهش مواجه خواهد شد اما اکنون بازار با پدیده‌های دیگری مواجه شده‌است.تصمیمات ترامپ و سخت‌گیری‌های اخیر او درباره برجام کاملا اوضاع را بهم ریخته است و معلوم نیست اقتصاد ایران در مدت این چهار‌ماه و پس از آن چه ضربه‌ای از سوی آمریکا متحمل خواهد‌شد. از سوی دیگر شایعاتی که در این مدت درباره غرق شدن نفتکش ایرانی مطرح شد باعث شده‌است بازار ارز این روزها درحال سرگیجه و سردرگم است؛حال اگر دولت همان‌طور که آرامش داخلی را برقرار کرد و شلوغی‌های دو‌هفته‌ای را سامان داد بتواند در عرصه بین‌الملل هم اطمینان بیشتری ایجاد کند این احتمال وجود دارد که نرخ ارز به حالت قبل خود بازگردد. اما به هرحال این روزها تلاطم ایجاد شده در روابط سیاسی ایران با جهان، شرایط را مبهم کرده و این بی‌ثباتی عامل ایجاد وضعیت ذهنی نامساعد برای فعالان این عرصه شده‌است؛ زیرا فعالان اقتصادی این روزها نمی‌دانند سرنوشت نرخ ارز چه خواهد شد و آیا بار دیگر شاهد افزایش تحریم‌های تجاری علیه ایران خواهیم بود یا مشکلات عرصه بین‌الملل رفع خواهد شد؟

منظور شما از مشکلات بین‌المللی تنها به داستان اظهارات ترامپ و سرنوشت برجام مربوط می‌شود؟

اکنون چند روزی است چین و امارات نیز سختگیری‌های جدیدی در زمینه روابط تجاری خود با ایران اعمال کرده‌اند و حساب‌تجار ایرانی را می‌بندند،همین موضوع باعث شده فعالان اقتصادی ایران به‌جای تولید به این فکر باشند که چطور باید ارزش سرمایه خود را حفظ کنند و اگر ارزش ریال ثبات سال‌های قبل را نداشته باشد چه کنند.

با توجه به این شرایط یعنی نمی‌توان انتظار کاهش نرخ ارز را داشت؟

اگر ثبات بازگردد و روابط ایران با امارات ، چین و آمریکا حتی به‌حالت ۶ ماه قبل بازگردد می‌توان به کاهش نرخ ارز امید داشت...

زیرا دولت ایران به‌اندازه کافی ارز دارد و قادر به تامین نیاز بازار هست،از سوی دیگر در این مدت با افزایش بهای نفت نیز مواجه‌بوده‌ایم اما به هرصورت همان‌طور که اشاره شد در حال حاضر تصمیمات جدید آمریکا مبنی بر تعیین تکلیف چهارماهه برجام،شایعات پیرامون سانچی و تاثیرات روحی برجا مانده از آن و بسته شدن حساب تجار ایرانی در چین و امارات نوعی بی‌ثباتی در بازار ایجاد کرده‌اند که اگر این موارد و اثرات آن‌ها فروکش کنند بانک مرکزی نیز قصد مدیریت بازار ارز را دارد و سیاست‌های رسمی ایران کنترل نرخ ارز است البته این سیاست‌ها به این شکل تدریجی و آهسته است و این‌گونه نخواهد بود که ظرف مدت چندروز یکباره نرخ ارز ۱۰ تا ۲۰درصد افزایش پیدا کند،به‌عبارت دیگر چنین رویکردی برنامه بانک مرکزی هم نبوده است.

این‌که گفته می‌شود هر سال در این مقطع  تا حدی افزایش نرخ ارز به طور مقطعی رخ می‌دهد،یعنی چه؟

بله،در این مقطع  از سال معمولا افرادی که دلار در اختیار دارند برای پرداخت حقوق و عیدی کارمندان خود ارز موجود را به فروش می‌رسانند به شرطی که مانعی برای فروش ارز آن‌ها در بازارهایی که فعال هستند وجود نداشته باشد.اکنون کشوری مانند امارات در مدت چند روز به یکباره ۵درصد مالیات ارزش افزوده در نظر گرفته که این اقدام تاکنون بی‌سابقه بوده و معاملات ارزی ما را نیز تاحد قابل‌توجهی تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

اواخر سال معمولا بحث پرداخت‌های ارزی شرکت‌های پتروشیمی نیز مطرح می‌شود. ورود ارز چمدانی پتروشیمی‌ها هم می‌تواند در تعیین نرخ ارز موثر باشد؟

آن‌چه به شکل چمدانی وارد می‌شود حجم زیادی به‌خود اختصاص نمی‌دهد زیرا بخش عمده درآمدهای ارزی این بخش در دوبی و چین مبادله می‌شود و بر همین اساس آنچه به ایران می‌آید رقم چندانی نیست،به عبارت دیگر از درآمد چندمیلیارد دلاری پتروشیمی‌ها تنها بخشی اندک به شکل چمدانی وارد می‌شود و مابقی آن در کشورهای نامبرده مبادله می‌شود.

از ماه‌ها پیش برخی کارشناسان اقتصادی برای نرخ ارز پیش‌بینی دلار پنج‌هزار تومانی را داشته‌اند،حال اگر نرخ ارز به این سمت برود یا حتی با همین مبلغ چهارهزار و ۵۰۰ تومانی فعلی چه تبعاتی در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود؟

به‌طور طبیعی افزایش نرخ ارز واردات را گران خواهد کرد و بر این اساس شاید بتوان گفت که تمام اجناس وارداتی بیش از ۱۰درصد افزایش قیمت خواهند داشت، البته به طور همزمان در صادرات نیز شاهدافزایش درآمدها خواهیم بود به‌شرطی که صادرکنندگان و تولیدکنندگان ما به سمتی بروند که تولیدات خود را از نظر تکنیکی و کیفی ارتقا بخشند تا بتوانند این محصولات را با قیمت بهتری به فروش برسانند اما متاسفانه در حال حاضر بسیاری از کارخانه‌های ما کیفیت لازم برای صادرات را ندارند.

اگر بحث‌هایی مبنی بر تشدید تحریم‌ها مطرح باشد آیا همچنان امکان افزایش درآمدهای صادراتی وجود دارد؟

صادرات ما به‌گونه‌ای نیست که مشمول تحریم شود زیرا کالاهای صنعتی ما سهم چندانی از صادرات ندارند و به‌عنوان مثال در حوزه‌هایی مانند لوازم خانگی صادرات ما به برخی کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان محدود می‌شود.

تاثیر نرخ ارز بر اقتصاد مردم و وضع تورم چگونه خواهد بود؟

نرخ تورمی که تاکنون کمتر از ۱۰درصد بوده قطعا به‌دنبال افزایش نرخ ارز به بالای ۱۰‌درصد خواهد رسید، اما این اتفاق به طور یکباره رخ نمی‌دهد و ممکن است ظرف چند‌ماه حدود ۲تا ۳درصد در تورم تاثیر داشته باشد.

و اما سوال آخر؛ به‌شرط رفع موانع بین‌المللی آیا می‌توان به بازگشت نرخ ارز امید داشت؟

بله به شرط رفع این موضوعات این امکان وجود خواهد داشت که نرخ ارز بار دیگر به چهار‌هزار تومان بازگردد.