مجوز شبکه سمن‌های محیط زیستی توسط وزارت کشور صادر شد

به گزارش ایسنا، معصومه ابتکار در نشست مدیران کل دفاتر مشارکت‌های مردمی دستگاه‌های اجرایی و قوه قضائیه با اشاره به پیشینه مشارکت‌های مردمی در کشورگفت: در زمینه مشارکت‌های مردمی با فراز و نشیب‌های زیادی در کشور روبه رو بوده‌ایم. سال ۷۴ و در زمان دولت مرحوم آیت‌الله هاشمی، پیگیر تدوین ساز و کاری برای فعالیت تشکل‌های مردمی در دفتر امور زنان بودیم ولی به رغم نگاه مثبت و باز رئیس جمهور وقت به این حوزه همچنان با نگاه‌های امنیتی و منفی نسبت به مشارکت‌های مردمی رو به رو بودیم و حتی عده‌ای به این موضوع معتقد هم نبودند.

وی ادامه داد: حتی در مورد تعریف نظری از تشکل‌های مردم نهاد نیز اختلاف نظر بود و عده‌ای می‌گفتند این تعریف وام گرفته از غرب است، در حالی‌که تمام متخصصان و صاحبنظران اجتماعی ایران معتقد بودند پدیده مشارکت‌های مردمی در قالب خیریه‌ها و جوامع محلی مبتنی بر فرهنگ ایرانی است که حتی پیش از اسلام هم رگه‌هایی از این همگرایی اجتماعی برای کارهای خیر و داوطلبانه در کشور وجود داشته و البته پس از اسلام، این موضوع در ایران تقویت شده است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه ریشه حرکت‌های داوطلبانه و خیریه در جوامع شرقی است، اظهار کرد: ساختار تکامل یافته، توسعه‌یافته و متناسب با جوامع مدرن امروزی که تحت عنوان سازمان‌های غیر دولتی است، در غرب شکل گرفت البته نقطه قوت این سازمان‌ها در غرب نیست. در حال حاضر شاهد حضور و فعالیت ملی و بین‌المللی سازمان‌های غیردولتی بسیار قوی و پر توان در بسیاری از کشورهای آفریقایی، آسیایی و در حال توسعه هستیم.

وی اشاره‌ای هم به شرایط تشکل‌های مردمی در دولت اصلاحات داشت و گفت: به دلیل اعتقاد شخصی و راهبری بسیار خوب رئیس جمهور وقت در حوزه جریان‌های مدنی همزمان با این دوره شاهد تقویت تشکل‌ها و نهادهای مدنی در ایران بودیم.

به گفته ابتکار پس از این دوران مثبت، در دولت نهم و دهم شاهد خدشه ای عمیق به کیفیت و کمیت نهادهای مدنی و تشکل‌های مردمی بودیم و هزینه‌ها و آسیب‌های زیادی به سازمان‌های مردم‌نهاد وارد شد حتی در دوران دولت نهم و دهم شاهد عقب گرد در حوزه تشکل‌های مردمی بودیم؛ تا جایی که حتی شبکه سمن‌های محیط زیستی که در دولت سید محمد خاتمی شکل گرفته بود، از بین رفت.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اشاره‌ای هم به نگاه و فعالیت دولت یازدهم در این زمینه کرد و گفت: دولت یازدهم با توجه به رویکرد اجتماعی و مردم‌محور خود تلاش کرد تا نهادهای مدنی و تشکل های مردمی را تقویت و از فعالیت آنها حمایت کند.

وی افزود: تقویت جریان نهادهای مدنی و مشارکت مردم و ابعاد مختلف این موضوع در سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری، برنامه ششم توسعه و سیاست‌ها و برنامه‌های دولت یازدهم و دوازدهم  دارای نقشی پررنگ است البته موضوع و مبحث مشارکتها را محدود به سازمان‌های مردم نهاد نکنیم و سازمان‌های مردم نهاد، جوانان، بخش خصوصی و خیریه‌ها را در کنار هم ببینیم.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر اهمیت باور و اعتقاد قلبی دولت و حاکمیت به نقش سازمان‌های مردم نهاد و تشکل‌های مردمی تصریح کرد:نگاه آمرانه، قیم‌مابانه، ابزاری، تحمیلی و از بالا نباید به تشکل‌های مردمی و سمن‌ها داشت بلکه باید تمام تلاش‌ها در راستای حفظ کرامت انسانی باشد.

ابتکار با بیان اینکه نقش تشکل‌های مردم نهاد ایجاد جریان‌های مثبت اجتماعی است، گفت: این نهادها باید از بدنه مردم و به خواست و اراده و علاقه آنان شکل بگیرد که برای این امر نیز انگیزه، مهمترین عنصر است. در ایران علاوه بر انگیزه فعالیت‌های عام‌المنفعه - که در تمامی فعالان مدنی و اجتماعی کشورهای دنیا مشترک است- انگیزه‌های مذهبی و معنوی نیز دارای نقش کلیدی و عامل پیش برنده است.

وی با اشاره به نقش تشکل‌های مدنی به عنوان پل ارتباطی میان مردم و دولت اظهار کرد: نقش سمن‌ها و تشکل‌های مردم نهاد بسیار فراتر و وسیع‌تر از این است و به همین دلیل دولت یازدهم، آئین‌نامه فعالیت تشکل‌ها را تصویب، ابلاغ و اجرایی کرد و با همین رویکرد سمن‌ها در شکل‌گیری برنامه ششم نیز نقشی پررنگی داشتند و حتی با مصوبه دولت، سازمان‌های مردم نهاد و به طور مشخص شبکه سمن‌های محیط زیست با برخورداری از حق رای، عضو شورای برنامه ریزی استان‌ها شدند و به‌طور مکرر نیز از استانداران خواسته‌ایم که سمن ها در فرآیندهای تصمیم‌سازی مشارکت داده شوند.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: مشارکت سمن‌ها در فرآیندهای آموزشی و اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها غالبا کم‌هزینه‌تر و تاثیرگذارتر از مشارکت دستگاه‌های بوروکراتیک است و البته امروزه سمن‌ها و تشکل‌های مردمی نقش جدی‌تری در قالب شکل دهندگان پویش‌ها و کمپین‌های تاثیرگذار اجتماعی در دنیا پیدا کرده‌اند که البته در ایران نیز نمونه‌هایی از آن همچون پویش‌های سه‌شنبه‌های بدون خودرو، ۵۰ گرم کمتر (کاهش زباله)، کاهش اسراف غذا، چالش ۱۸ درجه و حفاظت از منابع آب را شاهد هستیم.

وی با بیان اینکه بسیار تکان‌دهنده و باعث تاسف است که به رغم اینکه در جامعه اسلامی هستیم ولی یک سوم مواد غذایی یا به عبارت دیگر یک سوم مواد غذایی به اضافه یک سوم آب مصرفی در این بخش از مزرعه تا سفره هدر می‌رود این در حالیست که ایران با کمبود آب مواجه است و در رتبه‌های نخست دنیا به لحاظ تنش آبی قرار دارد.

محیط زیست سالم از عناصر امید و نشاط در جامعه است

ابتکار ضمن تاکید بر نقش و اهمیت کمپین‌ها و پویش‌های اجتماعی، تصریح کرد: این کمپین‌ها مختص محیط زیست نیست و می‌تواند بسیاری از حوزه‌ها را در بر گیرد که البته با محیط زیست پیوند دارند. به عنوان نمونه یکی از عناصر امید و نشاط در جامعه، محیط زیست سالم است و البته همه به اهمیت امید و نشاط در جامعه واقف هستند. این همان مبحثی است که رئیس جمهور نیز در مناظره‌ها بر آن تاکید داشت زیرا یاس و ناامیدی از جنس شیطان است و اگر جامعه‌ای به یاس برسد، غلبه شیطان بر آن جامعه حتمی خواهد شد.

معاون رئیس جمهور ادامه داد:امروزه بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند به جای مصرف داروهای فشار خون، افراد روزانه و منظم در طبیعت قدم بزنند. اساس شکل‌گیری مدارس طبیعت بر پایه همین اصل کاهش فشار بر نسل کودکان تربیت شده در عصر صنعتی از طریق انس با طبیعت است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: همپوشانی مسائل محیط زیست با آسیب‌های اجتماعی بسیار زیاد است.

وی تاکید کرد: یکی دیگر از نقش‌های مهم تشکل‌های مردم نهاد، موضوع دیده‌بانی است که دولت نیز بر آن بسیار تاکید دارد تا جایی که رئیس‌جمهور در مراسم هفته محیط زیست که سال ۱۳۹۳ در محل سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد از سمن‌ها خواست تا هر جا محیط زیست در حال آسیب است با صدای بلند فریاد بزنند و این نشان دهنده فضای باز ایجاد شده توسط دولت برای نقد منصفانه است.

ابتکار با بیان اینکه تا دیده‌بانی و نقد جدی گرفته نشود و اصلاح و تغییر رویکردهای نادرست صورت نگیرد، شاهد اثربخشی فعالیت‌ها نخواهیم بود، گفت: بسیار مهم است که تشکل‌ها نیز برای بهره‌مندی از نگاه علمی، تخصصی و دقیق به موضوعات تلاش و علم‌آموزی کند تا در حوزه دیده‌بانی توانمند شوند.

معاون رئیس جمهوریکی از اقدام‌های حمایتی و مهم دولت یازدهم در زمینه تشکل‌های مردم نهاد را صدور مجوز شبکه سمن‌های مردم نهاد محیط زیستی توسط وزارت کشور برشمرد و افزود: خوشبختانه با صدور مجوز، این شبکه دارای جایگاه رسمی شد.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اشاره‌ای به فعالیت مشترک سازمان حفاظت محیط زیست و قوه قضائیه در برگزاری همایش حقوق محیط زیست مشترک در سال ۹۵ داشت وگفت: این همایش در سال جاری نیز برگزار خواهد شد و از جمله محورهای آن مشارکت‌های مردمی و نقش تشکل‌های مردم نهاد در حفظ و صیانت از محیط زیست است.

وی ابراز امیدواری کرد: تا زمان برگزاری همایش حقوق محیط زیست شاهد اجرایی شدن آئین دادرسی ماده ۶۶ (سازمان‌های مردم نهادی که اساسنامه آنها درباره حمایت از اطفال و نوجوانان، زنان، اشخاص بیمار و ناتوان جسمی یا ذهنی، محیط زیست، منابع طبیعی، میراث فرهنگی، بهداشت عمومی و حمایت از حقوق شهروندی است، می‌توانند نسبت به جرائم ارتکابی در زمینه‌های فوق اعلام جرم کنند و در تمام مراحل دادرسی جهت اقامه دلیل شرکت و نسبت به آراء مراجع قضائی اعتراض کنند)باشیم.

بنابراین گزارش، محمد درویش - مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست- در این جلسه با اشاره به شرایط اقلیمی و جغرافیایی کشورگفت: ایران دارای ۱۸۰ رودخانه دائمی، ۱۷۲۸ گونه اندمیک و برخی گونه‌های جانوری انحصاری همچون گور خر و یوزپلنگ آسیایی است.

وی افزود: پرسش اصلی این است که چطور باید از مزیت‌های طبیعی و محیط زیستی ایران بهره گرفت که ضمن افزایش نرخ مشارکت های مردمی در صیانت از محیط زیست، نرخ بزهکاری و مهاجرت کاهش پیدا کند. محیط زیست دارای چنین ظرفیت و پتانسیلی است اما مورد غفلت واقع شده است.

درویش با اشاره به شرایط دریاچه ارومیه پیش ازدولت یازدهم و در حال حاضر اظهار کرد: دریاچه ارومیه نمونه خوبی است که نشان می‌دهد اگر درایت دولتی‌ها و مشارکت مردم و نهادهای مردمی و تشکل های مدنی باشد بسیاری از چالش‌های محیط زیست رفع خواهد شد.

به گفته مدیرکل دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، رفع تنش‌ها و بحران‌های متعدد حوزه محیط زیست همچون احیای بسیاری از تالاب‌ها با کمک جوامع بومی و محلی و تشکل‌های مردمی و مدنی، نشاندهنده پتانسیل و ظرفیت این حوزه و ضرورت برنامه‌ریزی برای بهره‌مندی درست از این ظرفیت است.

وی حضور چشمگیر محیط زیستی‌ها در میان منتخبان شوراهای شهر و روستا سراسر کشور را نشان دهنده، وزن بالای موضوعات و ملاحظات محیط زیستی در میان مردم دانست و افزود: همین وزن پر رنگ مباحث محیط زیستی را در مناظره ها و گفتگوهای کاندیداهای ریاست جمهوری دوازدهم نیز شاهد بودیم.  

درویش تاکید کرد: این اتفاق‌های مثبت که به رغم همه هجمه‌ها به محیط زیست و حتی نامگذاری محیط زیست به نام "محیط ایست" از سوی برخی که معتقدند محیط زیستی‌ها، نیازهای جامعه و ضرورت توسعه اقتصاد و اشتغال را درک نمی کنند نشان می‌دهد که محیط زیست نه تنها لکنتی در توسعه نیست بلکه می‌تواند جامعه را به توسعه پایدار برساند.

به گفته مدیرکل دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، تنها خواسته محیط زیستی‌ها این است که توسعه پایدار بر ملاحظات اقتصادی کوتاه مدت مقدم باشد زیرا زندگی ما متاثر از محیط زیست است.

بر اساس گزارش پایگاه اطلاع رسانی محیط زیست (پام)، وی اشاره‌ای هم به فعالیت مدارس طبیعت داشت و اظهار کرد: معرفی مکتب تربیتی جدیدی به نام مدارس طبیعت در کنار تربیت نسل حافظ و علاقمند به محیط زیست، می‌تواند در افقی ۱۰ ساله منجر به ایجاد ۲۰۰ هزار شغل سبز که متضمن حفظ محیط زیست است، شود.