آمارهای رسمی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد سفرهای خروجی ایرانیها در بهار ۹۷ نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش بیش از ۱۲درصدی همراه بوده است. بر این اساس، ۶۶۵هزار و ۲۹۴ سفر خارجی در سه ماه نخست سال گذشته صورت گرفته که تنها حدود ۹ درصد از مجموع ۷میلیون و ۲۴۲هزار و ۶۶۷ سفر خروجی (آمار ارائه‌شده از سوی سازمان میراث فرهنگی) را در سال ۹۷ دربرمی‌گیرد. این درحالی است که تعداد سفرهای خارجی در بهار ۹۶، ۷۶۲هزار و ۴۱۲ مورد گزارش شده بود؛ رقمی که نسبت به مدت مشابه سال ۹۵، خود رشدی ۱۱درصدی را ثبت کرد.
آمارهای مرکز آمار درحالی منتشر شده که سال گذشته معاونگردشگری سابق سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری اعلام کرده بود در بهار سال ۹۷ میزان گردشگران خروجی ۵ درصد کاهش داشته‌است و به این ترتیب حالا آمارها افتی بیش از این را نشان داده‌اند. اما کارشناسان دلایلی از جمله افزایش نرخ ارز، تورم و همچنین افزایش هزینه عوارض خروج از کشور را از جمله دلایل اصلی این افت محسوس می‌دانند. به باور آنها، تا پیش از آن، نرخ ارز به‌صورت دستوری پایین نگه داشته می‌شد و این امر سفرهای خارجی را ارزان‌تر از قیمت واقعی آنها نشان می‌داد. همین امر به سفرهای متعدد خارجی به‌ویژه به کشورها همسایه می‌انجامید و در مقام مقایسه، سفرهای خروجی بعضا نسبت به برخی سفرهای داخلی برای ایرانیها ارزان‌تر تمام می‌شد. اما از بهار ۹۷ به بعد، با افزایش تدریجی نرخ ارز به تدریج از میزان سفرهای خروجی کاسته شد و برخی از مشتریان چنین سفرهایی، به مقاصد داخلی متمایل شدند.
با این‌همه و از آنجا که در بهار ۹۷ همچنان یارانه ارزی به سفرهای خروجی تعلق می‌گرفت و همین امر، برای متقاضیان سفرهای خارجی انگیزه ایجاد می‌کرد، نمی‌توان تنها دلیل افت این سفرها را صرفا افزایش نرخ ارز دانست.
کارشناسان افزایش عوارض خروج از کشور را دلیل اصلی دیگری برای افت سفرهای خروجی برمی‌شمرند. بر اساس قانون بودجه سال ۹۷، عوارض خروج از کشور از ۷۵ هزار تومان در سال ۹۶، به ۲۲۰ هزار تومان به ازای هر نفر افزایش یافت. افزون بر این، این عوارض به ازای سفر دوم ۵۰ درصد افزایش می‌یافت و به ۳۳۰ هزار تومان می‌رسید و از سفر سوم به بعد نیز هر نفر به ازای خروج ملزم به پرداخت هزینه‌ای معادل ۴۴۰ هزار تومان می‌شد. به این ترتیب بود که شکل جدید عوارض خروج از کشور نیز به کاهش سفرهای خروجی دامن زد؛ سیاستی که البته در همان زمان نیز بحث‌های بسیاری را برانگیخت و به‌شدت مورد انتقاد کارشناسان و حتی مرکز پژوهش‌های مجلس قرار گرفت اما در نهایت اجرایی شد.
افزایش میانگین هزینه سفرهای خروجی
از سوی دیگر، به‌تبع کاهش سفرهای خروجی در بهار ۹۷ نسبت به مدت مشابه سال۹۶، میزان هزینه‌کردها نیز با کاهش همراه بوده است؛ اما نه به اندازه ۱۲درصد کاهش تعداد گردشگران خروجی، بلکه با افت نه‌چندان محسوس ۳درصدی. طبق گزارش مرکز آمار، برای ۶۶۵هزار و ۲۹۴ سفر خارجی انجام‌شده در سه ماه نخست سال ۹۷، ۱۸۸۹ میلیارد و ۷۲۰میلیون و ۷۰۰هزار تومان هزینه شده است؛ این یعنی هر سفر به‌طور میانگین بیش از ۲میلیون و ۸۴۰هزار تومان آب خورده است. این درحالی است که مجموع هزینه‌های سفرهای خروجی در بهار ۹۶ برای ۷۶۲هزار و ۴۱۲ سفر، ۱۹۵۵میلیارد و ۸۶۵میلیون و ۹۰۰هزار تومان ثبت شده بود؛ آماری که نشان می‌دهد میانگین هزینه هر سفر خارجی در سه ماهه نخست ۹۶، ۲میلیون و ۵۶۵ هزار تومان بوده است. به این ترتیب می‌توان دریافت، میانگین هزینه‌کرد ایرانیها در سفرهای خارجی در دو بهار ۹۶ و ۹۷ حدود ۲۷۵هزار تومان افزایش داشته؛ رقمی که احتمالا بخش قابل‌توجهی از آن را افزایش عوارض خروج به خود اختصاص داده است.
اقلام اصلی هزینه‌ای
طبق گزارش مرکز آمار، ۱۲۹میلیارد و ۶۲۸میلیون و ۴۰۰هزار تومان از مجموع هزینه‌کرد سفرهای خارجی در بهار ۹۷ به هزینه ویزا و عوارض خروج از کشور اختصاص داشته است که نسبت به رقم ۹۰میلیارد و ۹۰۳میلیون و ۵۰۰هزار تومان در بهار سال قبل از آن، افزایشی ۴۲درصدی داشته است. به این ترتیب بود که جایگاه هزینه عوارض خروج از کشور نیز که در بهار ۹۶ و پیش از افزایش آن، در جایگاه هفتم بود، در بهار ۹۷ به جایگاه ششم هزینه‌کردها تغییرمکان داد.
با این‌همه بیشترین افزایش هزینه‌کرد براساس گزارش مرکز آمار ایران، به هزینه‌های درمانی اختصاص دارد. این قلم از هزینه‌کردها در بهار ۹۷، بالغ بر ۴میلیارد و ۳۷۱میلیون و ۵۰۰بوده؛ درحالی برای مدت مشابه سال ۹۶، رقم یک میلیارد و ۴۵ میلیون و ۳۰۰هزار تومان برای هزینه‌های درمانی ثبت شده بود. به‌نظر می‌رسد سفرهای درمانی ایرانیها با افزایش همراه بوده است. اما بیشترین هزینه‌کرد در سفرهای خارجی بهاری در دو سال ۹۷ و ۹۶ به هزینه تور و گشت تعلق داشته که در بهار ۹۷، ۷۱۱میلیارد و ۶۱۶میلیون و ۹۰۰هزار تومان از کل هزینه‌کردها و در سه ماه نخست ۹۶، ۶۴۲میلیارد و ۵۱میلیون تومان را به خود اختصاص داده؛ ارقامی که مقایسه آنها حاکی از رشد ۱۰درصدی است.
نگاهی به این قلم از هزینه‌کردها نشان می‌دهد درحالی که ایرانیها برای سفرهای داخلی خود هزینه بسیار ناچیزی را صرف می‌کنند اما به‌نظر می‌رسد شکل قالب سفرهای خروجی، سفرهایی است که از طریق تور انجام می‌شود.
دومین هزینه عمده ایرانیها در سفرهای خروجی به حمل و نقل اختصاص دارد. براین اساس درحالی که برای سفرهای خروجی بهار ۹۶، ۳۸۴میلیارد و ۴۹۴میلیون و ۵۰۰هزار تومان هزینه صرف حمل و نقل شده، این رقم با افت ۹درصدی به ۳۴۹میلیارد و ۲۲۸میلیون و ۵۰۰هزار تومان در بهار ۹۷ رسیده است. سومین هزینه عمده، خرید سوغاتی است؛ موضوعی که می‌تواند نکاتی درباره یکی از مهمترین عادات ایرانیها در سفرهای خروجی را یادآوری کنند.
بسیاری از گردشگرانی که به خارج از ایران سفر می‌کنند، خرید را یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های سفر خود درنظر می‌گیرند. بر همین اساس، مسافران خروجی در بهار ۹۷، ۲۰۴میلیارد و ۷۳۲میلیون و ۳۰۰هزار تومان و در بهار ۹۶ نیز ۳۰۹میلیارد و ۶۳۰میلیون و ۳۰۰هزار تومان برای خرید سوغاتی خرج کرده‌اند که البته کاهشی قریب به ۳۴ درصدی را ثبت کرده‌اند. از این رو، به نظر می‌رسد می‌توان رد افزایش نرخ ارز را در این قلم از هزینه‌کردها گرفت؛ اگرچه در هزینه‌های خرید کالا و لوازم، این موضوع به نوعی جبران شده است. خرید کالا و لوازم در هزینه‌های مسافران خروجی طی سه ماه اول سال ۹۷، جای هزینه‌های اقامت را که در بهار ۹۶ چهارمین قلم هزینه‌ای به شمار می‌رفت، گرفته است.
در بهار ۹۷، ۱۷۴میلیارد و ۲۵۰میلیون و ۸۰۰هزار تومان در مجموع صرف خرید کالا و لوازم در سفرهای خروجی شده است؛ درحالی که این رقم در مدت مشابه سال ۹۶، ۱۲۹میلیارد و ۱۸۸میلیون و ۸۰۰هزار تومان بوده است، یعنی رشدی قریب به ۳۵ درصد. هزینه‌های اقامت هم در سفرهای خروجی بهار ۹۷ نسبت به بهار ۹۶ با کاهش بیش از ۲۷درصدی همراه بوده است. این یعنی درحالی که ایرانیها در سفرهای خروجی خود در سه ماه اول ۹۶، ۲۱۲میلیارد و ۲۷۴میلیون و ۶۰۰هزار تومان هزینه صرف اقامت کرده بودند، این رقم در مدت مشابه سال بعد از آن به ۱۵۳میلیارد و ۵۳ میلیون و ۷۰۰هزار تومان کاهش داشته است. هزینه‌های خوراکی و دخانی نیز که در سفرهای خارجی بهار ۹۶ جایگاه پنجم هزینه‌کردها را به خود اختصاص می‌داد، با بیش از ۲۲درصد کاهش در بهار ۹۷ به جایگاه هفتم رسیده است.
این قلم از هزینه‌کردها در سه ماه اول سال ۹۶، ۱۴۹میلیارد و ۸۸۸میلیون و ۹۰۰هزار تومان ثبت شده و در مدت مشابه سال بعد از آن به ۱۱۵میلیارد و ۷۰۷میلیون و ۶۰۰هزار تومان رسیده است. در کنار دیگر کاهش‌ها در اقلام هزینه‌ای سفرهای خارجی، هزینه‌های فرهنگی، تفریحی و ورزشی نیز قریب به ۲۷درصد با افت همراه بوده است؛ به‌گونه‌ای که از ۳۵میلیارد و ۹۹۳میلیون در بهار ۹۶ به ۲۶میلیارد و ۲۰میلیون و ۱۰۰ هزار تومان سقوط کرده است. در مجموع می‌توان نتیجه گرفت در ۵مورد از اقلام هزینه‌ای با کاهش‌های محسوسی مواجه بوده‌ایم؛ حال آنکه رشد چشمگیر هزینه‌های درمانی و همین‌طور عوارض خروج از کشور توانسته است بخشی از این افت را جبران کند؛ موضوعی که دلایل ارزی و تورمی را در دل خود نهفته دارد.
پرستو فخاریان
- 10
- 4
