جديدترين آمارهاي ارايه‌شده از سوي مديركل دفتر جمعيت، نيروي كار و سرشماري مركز آمار نشان مي‌دهد كه جمعيت ايران، به بيش از ۸۳ ميليون نفر رسيده است. طبق گفته‌هاي علي اكبر محزون، در آخرين سرشماري كه در سال ۱۳۹۵ انجام شده، تعداد ايراني‌ها حدودا ۸۰ ميليون نفر بوده اما حدفاصل سال‌هاي ۹۵ تا ۹۸ اين عدد از مرز ۸۳ ميليون نفر عبور كرده است.
آمار جديد حاكي از آن است كه نرخ رشد جمعيت ايران در سه سال گذشته به‌طور ميانگين ۱.۲۴ درصد بوده است.
ديگر آمار مثبت قيدشده در صحبت‌هاي محزون به افزايش سن اميد به زندگي ايرانيان بازمي‌گردد؛ چنان‌كه سن اميد به زندگي در ايران از ۵۹ سال ثبت شده در زمان پيروزي انقلاب اسلامي، به ۷۵ سال در دوره فعلي رسيده است. زنان ايراني ۷۵.۵ سال و مردان ايراني ۷۲ سال اميد به زندگي دارند. در حال حاضر ۲۵ ميليون و ۶۰۰ هزار خانوار در ايران زندگي مي‌كنند كه به‌طور متوسط هر خانوار شامل ۳.۲۳ نفر است.
كاهش نرخ تولد
آنچه در صحبت‌هاي محزون نگران‌كننده به نظر مي‌رسد، افزايش شيب رشد جمعيت سالمند كشور و كاهش تعداد جوانان و نرخ تولد است.
براساس آمارهاي ارايه‌شده از سوي مديركل دفتر جمعيت، نيروي كار و سرشماري مركز آمار، برآورد‌هاي جمعيت امسال نشان مي‌دهد حدود ۲۴.۶ درصد جمعيت كشور زير ۱۵ سال، ۲۲ درصد يعني حدود ۱۸ ميليون و ۲۶۹ هزار نفر جمعيت جوانان ۱۵ تا ۲۹ سال، حدود ۴۷ درصد جمعيت كشور، ميانسال ۳۰ تا ۶۴ ساله و۶.۴ درصد جمعيت بالاي ۶۵ سال است. اكنون جمعيت سالمند بالاي ۶۰ سال كشور با رقم ۸ ميليون و ۲۳۱ هزار نفر، حدود ۹.۹ درصد جمعيت كشور است.
آنچه در اين آمارها بيشترين اهميت را دارد رسيدن نرخ رشد جمعيت سالمند به ۳.۶۲ درصد است. تا پيش از سال ۱۳۷۵ عمده جمعيت يعني بيش از ۴۰ درصد زير ۱۵ سال بودند و از سال ۷۵ تا ۹۰ در فاز جواني جمعيت قرار داشتيم و از سال ۹۰ به بعد وارد فاز ميانسالي شديم.
نرخ رشد جمعيت سالمند در حالي افزايش يافته كه هنوز نرخ رشد جمعيت ايران از دهه ۶۰ تاكنون روند كاهشي خود را ادامه داده است. آمارها نشان مي‌دهد در سرشماري سال ۱۳۶۵، ايران رشد جمعيتي ۳.۹ درصدي داشته و در سرشماري‌هاي بعدي اين عدد ۱.۹، سپس ۱.۶ و بعد از آن ۱.۳ و سپس ۱.۲ درصد بود و برآورد‌هاي رسمي نشان مي‌دهد تا افق سال ۱۴۳۰ كاهش شاخص رشد جمعيت ادامه خواهد داشت.
همزمان با كاهش روند نرخ رشد جمعيت، تعداد جوانان ايراني نيز به شكلي قابل‌توجه كاهش يافته است تا ايران كه در سال‌هاي نه چندان دور دغدغه چگونگي مديريت تعداد بالاي جمعيت جوان خود را داشت، امروز با كاهش قابل‌توجه تعداد جوانان مواجه شود.
طبق آخرين بررسي‌هاي انجام‌شده، ايران در سال ۱۳۹۰ بيست و سه ميليون و ۷۰۰ هزار نفر جمعيت جوان ۱۵ تا ۲۹ سال داشته و در مدت ۵ سال اين رقم به ۲۰ ميليون نفر و اكنون به ۱۸ ميليون نفر كاهش يافته است، يعني جمعيت جوان كشور با نرخ رشد منفي۳.۲۴ درصد در حال كاهش است.
طبق پيش‌بيني‌هاي انجام‌شده، در سال ۱۴۰۰، سهم سالمندي جمعيت از مرز ۱۰ درصد عبور مي‌كند و اين عدد در سال ۱۴۲۰ به مرز ۱۹.۴ درصد و در سال ۱۴۳۰ به مرز ۲۶.۱ درصد خواهد رسيد، يعني در آن زمان يك‌چهارم جمعيت كشور سالمند خواهند بود.
با وجود پيش‌بيني‌هاي منفي كه از كاهش رشد جمعيتي كشور در سال‌هاي آينده حكايت مي‌كند، رييس كميته مطالعات جمعيتي شوراي عالي انقلاب فرهنگي از برنامه‌ريزي براي مقابله با اين روند خبر داده است.
به گفته محمودي طرح جامع جمعيت و تعالي خانواده در ماه گذشته توسط كميسيون فرهنگي مجلس تصويب و به هيات رييسه مجلس ارسال و اشكالات قانوني آن رفع شده است و اين اميد وجود دارد كه زودتر به صحن علني مجلس برود.
او درباره ابعاد مختلف برنامه‌هاي پيش‌رو در حوزه جمعيت توضيح داد: هدفگذاري شده است تا سال ۱۴۰۴ به ميانگين دو و نيم فرزند براي هر زوج برسيم. كاهش رشد جمعيت موجب كاهش جمعيت در سن كار مي‌شود. افراد در سن كار تا سال ۲۰۳۰ و ۲۰۴۰ افزايش نسبي دارد و سپس از آن زمان افراد در سن كار كاهش خواهد يافت. يكي از علت‌هاي رشد اقتصادي قدرت‌هاي نوظهور مانند چين و هندوستان رشد جمعيت بالا و رشد توليد ناخالص داخلي آنهاست. تلاش اين است كه ايران نيز به سمت تعادل جمعيت در سال‌هاي آينده حركت كند.
علت اصلي پيگيري جدي اين طرح‌ها آمارهاي جديدي است كه از وضعيت زاد و ولد در سال‌هاي گذشته به ثبت رسيده است. محمودي در اين رابطه گفت: ميزان تولد در سال ۹۵، يك ميليون و ۵۲۷ هزار تولد و در سال ۹۶، يك ميليون و ۴۸۰ هزار و در سال ۹۷ به يك ميليون و ۳۶۶ هزار تولد رسيد كه يكي از بيشترين كاهش‌هاي نرخ زاد و ولد در طول تاريخ كشورمان است. ميزان تولد در سه ماه امسال نسبت به سه ماه پارسال نيز حدود ۱۳ درصد كاهش يافته است. در سال ۱۳۹۷، ۳۴۴ هزار تولد داشتيم كه اين رقم در سه ماه سال ۹۸ با كاهش ۴۵ هزار تولد به ۲۹۹ هزار تولد رسيده كه اين ميزان كاهش در سه دهه اخير سابقه نداشته است. اين نشان مي‌دهد سياست‌هاي كلي جمعيت و بقيه سياست‌هاي تدوين‌شده جمعيتي بايد جدي گرفته شود.
براي مقابله با اين روند دو برنامه ۵ ساله تدوين شده كه وزارت بهداشت مسووليت اجراي آن را بر عهده گرفته است و در اين زمينه برنامه‌ريزي براي مبارزه با ناباروري زوجين يكي از اصلي‌ترين برنامه‌هايي است كه از سوي نهادهاي تصميم‌گير دنبال خواهد شد.
- 14
- 5
