ثبت‌نام دانش‌آموزان افغان در مدرسه‌هاي دولتي، وارد چالش جديدي شده است. ماجرا از جايي شروع شد که در طرحي موسوم به طرح فرمان مشخص شده بود که کودکان افغانستاني چه آنها که داراي شرايط قانوني حضور در ايران هستند و چه آنها که مدارک حضور قانوني را ندارند بايد در مدارس دولتي ثبت‌نام شوند اما گرفتن شهريه‌هاي بالا و تبعيض بين دانش‌آموزان اتباع خارجي و ايراني عملا طرح را به حاشيه برده و بي‌توجهي به آن را به همراه داشته است.
علاوه براين بي‌توجهي مسئولان اين شرايط تبعيض‌آميز را انکار مي‌کنند و معتقدند پذيرش دانش‌آموزان افغان نسبت به سال‌هاي پيش بسيار بهتر شده و شهريه‌اي از آنها گرفته نمي‌شود. اين درحالي است که طبق گفته دانش‌آموزان افغان، شهريه آنها در سه مرحله پرداخت مي‌شود ابتدا براي اسم‌نويسي، سپس هزينه شهريه و در آخر کمک‌هاي مردمي و اين هزينه‌ها در مجموع به بيشتر از ۳۵۰ هزار تومان مي‌رسد و شرايط را تاجايي پيش برده که بسياري از دانش‌آموزان افغان قيد تحصيل را زده‌اند و از تحصيل بازمانده‌اند. کودکاني که آرزوي اولشان درس‌خواندن است و شايد کمترين توجهي به آنها باعث شود تا از مهر جا نمانند.
«بايد پول بدي چون افغان هستي»
يکي از مادران افغان در شکايت از وضعيت ثبت‌نام مدرسه براي دخترش مي‌گويد: «چون ما افغانيم بايد براي ثبت‌نام هم پول بديم. پارسال هم ۳۵۰ هزار تومن گرفتن تا بچه‌ا‌م رو ثبت‌نام کنن؛ وقتي هم که مي‌پرسيدم چرا بايد اين‌قدر پول بدم، مي‌گفتن چون افغان هستي. تازه اولش مي‌گفتن ببرش يه مدرسه ديگه؛ اينجا کلاس‌ها پر شده. صدبار بهشون گفتم اسم دخترم رو بنويسيد تا من پولش رو جور کنم و براتون بيارم ولي قبول نمي‌کردن.
مي‌گفتن اصلا چرا دخترت رو مياري مدرسه؟ ببرش خونه‌هاي مردم رو تميز کنه. تو نظافت بهت کمک کنه. بچه‌داري کنه، ظرف بشوره. درس خوندنش براي چيه ديگه. بهشون گفتم اگه دخترم درس بخونه آيند‌ش مثل من نمي‌شه. همه چيز با پول حل ميشه؛ تا پول مي‌ديم راحت ثبت‌نام و با بچه‌هامون خوب برخورد مي‌کنن ولي وقتي پول نديم باهامون خوب رفتار نمي‌کنن. پول داشته باشي همه چي‌داري، نداشته باشي هيچي نداري!»
شکايتي نرسيد!
در حالي که دانش‌آموزان افغان بايد در سه مرحله شهريه پرداخت کنند؛ ابتدا براي اسم‌نويسي، سپس هزينه شهريه و در آخر کمک‌هاي مردمي و اين هزينه‌ها در مجموع به بيشتر از ۳۵۰ هزار تومان مي‌رسد، علي حسيني، معاون سرپرست مرکز امور بين‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با ايسنا، با بيان اينکه امسال فرايند ثبت‌نام نسبت به سال‌هاي گذشته بهبود پيدا کرده، گفته است: «علت اين امر آن است که هماهنگي وزارت کشور و آموزش‌وپرورش بيشتر بود و شکايات کمتري هم به دست ما رسيده است.
بسياري اختلالات و مشکلات به صورت سيستمي در داخل وزارتخانه حل شده است و درباره دريافت وجه در مدراس نيز بايد گفت همان کمک داوطلبانه‌اي که همه اوليا مي‌پردازند براي دانش‌آموزان اتباع هم صادق است اما اگر نتوانند کمکي هم داشته باشند، اجبار و اصراري نداريم. » حسيني با اشاره به رسيدگي به شکايات و گزارشات اظهار مي‌کند: «مردم در صورت وجود هرگونه مشکل در ثبت‌نام اتباع مي‌توانند با شماره مرکز امور بين‌الملل ۰۲۱۲۲۰۶۶۵۰۹ تماس بگيرند.» فاطمه اشرفي، رئيس هيأت‌مديره انجمن حمايت از زنان و کودکان پناهنده (حامي)، نيز درباره روند ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع گفته است: «امسال به نسبت سال‌هاي گذشته، آرامش و رضايت نسبي در جريان ثبت‌نام‌ها حاکم است و اطلاع‌رساني‌هاي مناسب و اختصاص زمان بيشتر براي دريافت کارت‌هاي حمايت تحصيلي مي‌تواند از دلايل آن باشد.»
گزارش‌هايي که هيچگاه نمي‌رسند
«پول ثبت‌نام رو نداده بودم آن‌قدر با دخترم بد رفتار کردن؛ کارنامه نمي‌دادن، مدير و ناظم فرزندم رو اذيت مي‌کردن. چون افغان تو اين مدرسه‌ها خيلي زياده. مي‌گفتن اگه پول بدي همه کارها رو براش مي‌کنيم ولي وقتي پول نداري برو. معلم‌ها اما رفتار خوبي با بچه‌هام داشتن. فقط گاهي اوقات دانش‌آموزا دوست نداشتن پيش بچه‌هاي افغان بشينن که جاشون رو عوض مي‌کردن. جدا از اين که پول داديم براي اسم‌نويسي، پول شهريه هم پرداخت کردیم که حدودا ۲۵۰ هزار تومن بود. تازه اين پول براي وقتيه که ما کارت داشته باشيم؛ اگر پاسپورت داشته باشيم پول بيشتري ازمون مي‌گيرن. پارسال گفتن بايد ۵۰ هزار تومن کمک‌هاي مردمي بدين، نداشتم که بدم. پسرم رو تو دفتر مدرسه نگه‌داشته بودن و نميذاشتن بره سر کلاس. ۵۰ تومن چيه ديگه که نذارن پسرم بره سرکلاس و بين دوستاش اذيت بشه؟ به محض اينکه پول رو براشون ريختم پسرم رفت سرکلاس.»
اين درحالي است که اشرفي گفته است: «ازسوي‌ديگر، در مدارس، ثبت‌نام اتباع جا افتاده است و روند رضايت بخشي را شاهديم. سال‌هاي گذشته گزارشات مربوط به دريافت شهريه‌هاي غيرقانوني زياد بود اما امسال اين گزارشات به ندرت به دست ما مي‌رسد و به جرأت مي‌توانم بگويم مجموعه ما تاکنون گزارش قابل‌توجهي مبني‌بر
دريافت و تقاضاي شهريه غيرقانوني خارج از چارچوب تعيين شده، نداشته است.» اشرفي با بيان اينکه کارت حمايت تحصيلي در سال‌هاي گذشته فقط به مدت پنج روز صادر مي‌شد، گفته است: «امسال اين مهلت در تهران به ۲۵ روز رسيد زيرا چندين بار به صورت رسمي و غيررسمي تمديد شد. حتي پس از آن با وجود آنکه مهلت تعيين شده به اتمام رسيده بود به صورت موردي هم کار متقاضيان را انجام دادند و اين نشان‌دهنده روند تسهيل‌کننده و قابل اطميناني است که در ادارات اتباع به وجود آمده است.»
اختلال براي همه هست
رئيس هيأت‌مديره انجمن حمايت از زنان و کودکان پناهنده ادعا کرده است که اگر هم گزارشاتي مبني‌بر مشکلاتي به‌ويژه در حاشيه شهرهاي بزرگ مبني‌بر عدم ظرفيت ثبت‌نام به گوش مي‌رسد بيشتر به زيرساخت‌ها بازمي‌گردد زيرا شهرهاي بزرگ مناطق پرجمعيتي هستند و اگر در ثبت‌نام اختلال وجود دارد براي دانش‌آموزان ايراني هم هست؛ به‌هرحال حجم داوطلبان بالاست و ازآن‌سو، امکانات فيزيکي و سخت‌افزاري و تجهيزات اندک است.
اين درحالي است که يکي ديگر از دانش‌آموزان افغان که در جريان روند ثبت‌نام بوده است، مي‌گويد اين مشکل فقط براي ما بود و به هر مدرسه‌اي که مي‌رفتيم مي‌گفتند اول بايد ايراني‌ها ثبت‌نام شوند بعد ما. بعد از آن هم یا مي‌گفتند ظرفيت تکميل شده يا اینکه بايد پول بيشتري مي‌داديم. «تا کلاس سوم رو تو جمعيت دفاع از کودکان کار و خيابان خوندم و بعد که رفتم مدرسه ازم امتحان گرفتن ولي رد شدم؛ مجبور شدم دوباره کلاس سوم رو تو مدرسه بخونم. اون سال هيچ شهريه‌اي ازمون نگرفتن ولي از برادرم که اون هم کلاس سوم بود، ۳۵۰ هزار تومن گرفتن. کلاس چهارم هم يک معلم خيلي بداخلاق داشتم که کلي اذيتم کرد.
مامانم وقتي مي‌خواست پرونده برادرم رو بگيره کلي اذيت کردن؛ اول که گفتن پروند‌ش گم شده و نمي‌تونيم بهتون بديم. بعد گفتن بايد دوباره پول بديم، با کلي خواهش و تمنا بهمون پس دادن تا بتونيم برادرم رو ثبت‌نام کنيم ولي خب ما پنج نفريم و نفري ۳۵۰ هزار تومن خيلي زياد ميشه.» او درباره کودکان بدون هويت ايراني و تسهيل روند دريافت شناسنامه براي آنها گفته است: «خوشبختانه سال گذشته مصوبه‌اي در هيأت‌دولت داشتيم مبني‌بر اينکه همان اقداماتي که براي دريافت کارت‌هاي حمايت تحصيلي اتباع انجام مي‌شود با تسهيلات مناسب‌تري براي کودکان ايراني بدون شناسنامه هم انجام شود. بر‌اين‌اساس افرادي که در استان‌ها فاقد کارت هويت هستند مي‌توانند با مراجعه به فرمانداري‌ها کارت حمايت تحصيلي دريافت کنند.»
او با بيان اينکه با روند به وجود آمده قطعا آمار بازماندگي از تحصيل کاهش يافته و به آينده اميدوار هستيم، گفته است: «سال گذشته حدود ۲۵ هزار نفر از افراد فاقد هويت در طرح شناسايي و ثبت‌نام در مدارس دولتي توانستند وارد سيستم شوند ولي در سال جاري طبق اطلاعاتي که داريم ۷۰ هزار کودک اتباع وارد سيستم آموزشي شدند و کارت حمايتي تحصيلي دريافت کردند.»
- 17
- 4
