«امواج پارازیت ماهواره باعث تخلیه الکتریکی ذرات مه در ابرها می‌شود و از تشکیل ابر فوق اشباع مناسب بارندگی جلوگیری میکند.» همین ادعا در فضای مجازی کافی بود که طی مدت اخیر دوباره نگرانی‌های خفته افکار عمومی نسبت به تبعات پارازیت‌ها بیدار شود. نگرانی‌هایی که طی سالیان اخیر به طرق مختلف تنها در این فضا دست به دست شده و تاکنون جواب قاطعانه‌ای نسبت به آن بازتاب داده نشده است. گرچه برخی از مسئولان آثار زیست‌محیطی امواج را نفی کرده اند، اما مبحث پارازیت‌ها و امواج به گونه‌ای است که انتشار اظهار نظرات ضد و نقیض تا حدودی به اعتماد مردم لطمه وارد کرده است، آن چنان که هنوز هم برخی‌ها بر این باورند که پارازیت‌ها موجب عقیم شدن ابرها و تداوم خشکسالی در ایران می‌شوند.
تا اسمی از پارازیت‌ها به میان می‌آید، هاله‌ای از ابهام گرد آن می‌نشیند. موضوعی که هر گاه از مسئولان پرسیده شده به هر نحوی از پاسخ شفاف در این زمینه طفره رفته‌اند. عده‌ای آن را مضر می‌دانند و عده‌ای دیگر از بی اثر بودن آن حرف می‌زنند و برخی نیز سکوت میکنند. همین بلاتکلیفی‌ها موجی از نگرانی را در میان مردم به راه انداخته است. بنابراین باید گفت که از خواست مردم تا عدم پیگیری و جواب قاطع از جانب مسئولان مدت هاست که فضا را در مورد پارازیت‌ها متشنج کرده است.
دی سال گذشته بود که تعدادی از مردم شیراز در اعتراض به انتشار پارازیت‌ها در شهرشان مقابل استانداری فارس تجمع کردند و در نهایت پاسخ استانداری فارس به معترضان این بود که «کارگروهی را برای پیگیری مامور کرده‌ایم.» تاکنون پاسخ‌های این چنینی را زیاد شنیدیم. همیشه اعلام نتیجه در مورد تبعات پارازیت‌ها به آینده سپرده شده است. آینده‌ای دست نیافتنی که بیشتر حکم رویا را دارد. انگار قرار است که قفل مبحث پارازیت‌ها هیچ‌گاه باز نشود و همچنان مردم در پیله‌ای از ناآگاهی با نگرانی‌های خود دست و پنجه نرم کنند. خرداد دو سال گذشته رئیس سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست با تاکید بر پیگیری دولت یازدهم درباره بحث نظارت بر پارازیت ها، ابهامات موجود در این بخش را یکی از موانع نظارت و پایش امواج بیان کرد.
به گفته معصومه ابتکار در مساله پارازیت‌ها وزارتخانه‌های ارتباطات و وزارت بهداشت مسئولیت دارند، اما ابهامی که در مساله هست کار را به اینجا رسانده است. گرچه بارها و بارها تبعات زیان بار پارازیت‌ها را نسبت به دسته‌ای از اقشار جامعه از جمله زنان باردار و کهنسالان شنیده ایم، اما اخیرا جلوه دیگری از آن یعنی آثار زیست‌محیطی امواج در فضای مجازی دست به دست می‌شود.
آن چنان که ادعا شده «امواج پارازیت ماهواره باعث تخلیه الکتریکی ذرات مه در ابرها می‌شود و از تشکیل ابر فوق اشباع مناسب بارندگی جلوگیری میکند.» از این رو توجه مسئولان و کارشناسان به این مساله معطوف شده است. مساله‌ای که مبحث تاثیر پارازیت‌ها بر کاهش میزان بارندگی را نقل محافل کرده است. با این اوصاف فکر کنید که چقدر شرایط بی آبی، خشکسالی و کمبود بارش به بازتاب چنین ادعایی دامن زده است. آن چنان که برخی‌ها پارازیت‌ها را متهمان اصلی کمبود بارش و خشکسالی در ایران می‌دانند.
پارازیت و بارندگی
پروفسور فرئود و تیم تحقیقاتی‌اش اولین بار موضوع تاثیر پارازیت‌ها در کاهش بارندگی را مطرح کردند. بر اساس تئوری آنها اثر امواج پارازیت ممکن است در شرایطی که باعث تغییر جریان‌های الکتریکی، تعداد یون‌های مثبت و منفی هیدروژن و اکسیژن در لایه پایینی اتمسفر، الگوی تراکم رطوبت و الگوی تشکیل ابرها شود، بر کاهش رخداد بارش در فصول بارشی و وقوع خشکسالی اثرگذار باشد، اما مساله‌ای که در اینجا حائز اهمیت است این است که ادعای پروفسور فرئود و تیم تحقیقاتی‌اش در حد فرضیه است و باید برای به اثبات رسیدن آن آزمایش و تحقیق علمی صورت بگیرد.
آن چنان که بسیاری از اقلیم شناسان هم نمی‌توانند قطعا راجع به عدم تاثیر پارازیت‌ها در کاهش بارندگی اظهارنظر کنند، ولی در مقابل هم برخی دیگر از اقلیم شناسان چنین فرضیه‌ای را رد‌می‌کنند و بر این باورند که پارازیت‌ها نقشی در عقیم سازی ابرها و خشکسالی‌ها ندارند. از این رو انگار دوباره مبحث پارازیت‌ها آن هم حوزه زیست‌محیطی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
البته ذکر مسائل دیگر نیز در این مقال می‌گنجد. آن چنان که به علت کثرت وسایل حمل و نقل در شهرهای بزرگ با گرمی هوا و حرارت زمین مواجه هستیم و همین مساله موجب عدم تشکیل ابرها می‌شود. از سوی دیگر، به علت مرتفع سازی در کلانشهرها ابرها فضای خوبی برای تشکیل شدن نسبت به روستاها ندارند و تمامی این موارد می‌توانند به کمبود بارش و خشکسالی‌ها کمک کنند. بنابراین ضروری است که مشکلات زیست‌محیطی را در ابعاد مختلفی بررسی کنیم.
پارازیت تاثیری بر بارندگی‌ها ندارد
ماه گذشته قائم‌مقام وزیر نیرو در امور بین‌الملل گفت که تمام اجداد و نیاکان ما با همین شرایط خشکسالی زندگی کرده‌اند، مثلا در سال ۵۲ در کشور خشکسالی‌ای رخ داده که نیمی از نواحی شرقی کشور خالی از سکنه شده است. برای مثال در گنبد، گرگان و گلستان مردمی را می‌بینیم که از سیستان کوچ کرده‌اند. علیرضا دائمی درباره برخی شایعات مبنی بر تاثیر منفی پارازیت‌ها بر ابرناکی و بارانزایی اظهار کرد که مساله خشکی و خشکسالی در ذات این کشور است، وقتی تاریخ کشور را می‌خوانیم، می‌بینیم اتفاقاتی که امروز می‌افتد مربوط به امروز نیست، خشکسالی‌های بلندمدت در تاریخ هشت‌هزار‌ساله این سرزمین ثبت شده است.
به همین دلیل می‌بینیم زمانی که تمدنی وجود نداشت، سازه‌های تاریخی مثل انبارهای نگهداری آب و یا حتی سیلوهایی برای نگهداری غذا داشتیم. او با بیان اینکه خشکسالی و خشکی با شرایط کشور عجین است، افزود: برنامه ما باید منطبق بر شرایط کشور باشد، اینکه اتفاق خاصی افتاده که باران نداریم و یا به دلایل خاص غیرعلمی این‌گونه شده، صحیح نیست. قائم‌مقام وزیر نیرو در امور بین‌الملل تاکید کرد: ما در وزارت نیرو باید برنامه داشته باشیم و مردم نیز برنامه انطباق داشته باشند. او تصریح کرد: اشتباه ما این است که الگوبرداری مان از کشورهای اروپایی است، در اتریش ۸۵۵ میلیمتر، ژاپن بالای ۱۱۰۰ میلیمتر بارندگی دارند، سرزمین ما خشک و نیمه‌خشک است، برنامه‌های ما باید با این وضعیت سرزمینی انطباق داشته باشد، دنبال محکوم کردن و گفتن اینکه حتما اتفاق خاصی افتاده که خشکسالی شده، نباشیم.
دائمی ادامه داد: ما در سال ۸۷، ۱۳۹ میلیمتر در کشور بارندگی داشتیم، آن سال هم مشکل داشتیم، اکنون فعلا در ابتدای سال آبی هستیم هنوز نمی‌شود قضاوت کرد، هنوز سه ماه از سال را پشت سر گذاشته‌ایم، پاییزمان خشک‌ترین پاییز است، اما امیدواریم که در ادامه فصل زمستان و بهار این کمبود‌ها جبران شود. به گزارش ایلنا، این مقام مسئول یادآور شد: خشکسالی‌ها در کشور ما تواتری اتفاق می‌افتد، ما باید آماده باشیم و خودمان را منطبق کنیم، اینکه دنبال این باشیم که چه اتفاقی افتاده که بارندگی نداریم، علمی نیست.
عدم اثبات عقیم شدن ابرها با پارازیت‌ها
«به رغم اینکه جوامع پیشرفته و صنعتی سوابقشان را در زمینه بارور‌کردن ابرها ابراز کرده‌اند، ولی هیچ‌گونه مطالعه یا آماری که نشان دهد ابرها بر اثر پارازیت‌ها و امواج و... عقیم می‌شوند، وجود ندارد.» اینها را اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست به «آرمان» می‌گوید. او می‌افزاید: اگر منطقی فکر کنیم پارازیت‌ها امواج الکترومغناطیسی هستند، یعنی از یک طرف برق تولید میکنند و از طرف دیگر همان سیستمی هستند که در ماکروویو بر اثر تلاقی با برق حرارت ایجاد کرده و غذای شما را گرم میکند. کهرم ادامه می‌دهد: مساله این است که هر دو اینها در طبیعت وجود دارند، یعنی مغناطیس زمین و خورشید به دلیل جاذبه شدید است و از طرفی امواج الکترونیکی هم در رعد و برق دیده می‌شوند و وقتی رعد و برق در فضا ایجاد می‌شود، باران می‌آید.
با وجود این، هیچ‌گونه شواهدی وجود ندارد که پارازیت‌ها از همان جنس الکترومغناطیس هستند و تاثیری در عدم باروری ابرها دارند. او عنوان میکند: آنچه در داخل ابرها اتفاق می‌افتد این است که تراکم زیادی از قطرات باران تشکیل می‌شود و اینها در اثر برودت بیش از حد یعنی سرما شروع به بارش میکنند. آن چنان که قطرات درشت‌تر و سنگین‌تر شده و از ابر جدا و به شکل بارش پایین می‌آیند. این کارشناس محیط‌زیست اظهار میکند: کاری که هواپیماهای بارور کردن ابرها میکنند این است که یدور نقره روی ابرها می‌پاشند تا برودت هوا را بالا برده یا درجه حرارت ابرها را پایین بیاورد. از این رو ابرها شروع به باریدن میکنند. کهرم می‌افزاید: امواج الکترومغناطیسی تا آنجایی که آزمایش‌ها نشان داده است، اثبات شده که تاثیری روی بارور نشدن ابرها ندارند، ولی از نظر سلامتی به اثبات رسیده است که این امواج صد در صد برای زنان باردار، جنین و افرادی که کهولت سن دارند، زیان آور هستند.
نگین باقری
- 16
- 3
