بیش از ۵۴ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در کشور رخ میدهد که خسارتهای جبران ناپذیری به نظام بهداشتی و اقتصادی کشورها وارد میکند. طبق گزارش «مؤسسه بار بیماری‌ها»، ۲۳ میلیارد دلار هزینه آلودگی هوا در ایران است و حدود ۱۵ درصد آن یعنی سه میلیارد دلار هزینه بیماریهایی است که به علت آلودگی هوا در کشور ایجاد می‌شود.
موضوعی که اهمیت اجرای درست قانون هوای پاک را بیش از پیش نشان میدهد، اما براساس گفته متخصصان یا اقداماتی انجام نشده یا بسیار اندک بوده است و شاهد کاهش ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون نبودیم. حتی تعداد روزهای ناسالم برای گروههای حساس تقریباً ۴۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده است.
به ازای هر ۸ مرگ، یک مرگ به علت آلودگی هوا است. دکتر عباس شاهسونی دانشیار دانشکده بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه مواجهه با آلودگی هوا به عنوان مهمترین عامل خطر زیست‌محیطی در دنیا شناخته می‌شود، به «ایران» می‌گوید: «آلودگی هوا بعد از فشار خون دومین عامل مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیرواگیر در جهان است. براساس آخرین گزارش مؤسسه بار بیماری‌ها، سالیانه ۷.۹ میلیون مرگ درجهان منتسب به آلودگی هوا است که از این تعداد ۵۴ هزار نفر آن به ایران مربوط می‌شود.»
او با بیان اینکه طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۹۰ درصد مردم دنیا در نقاطی زندگی می‌کنند که غلظت ذرات معلق بالاتر از راهنمای سازمان جهانی بهداشت است، توضیح میدهد: «آلودگی هوا خسارتهای جبران ناپذیری به نظام بهداشتی و اقتصادی کشورها وارد میکند. براساس گزارش بانک جهانی، در دنیا هزینه مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا، سالانه حدود ۸.۱ تریلیون دلار است که عدد بسیار زیادی محسوب می‌شود. تقریباً ۶ درصد از تولید ناخالص دنیا به علت آلودگی هوا از بین میرود.»
آلودگی هوا دلیل ۱۵ درصد از مرگ و میر ایرانیها
دکتر شاهسونی با اشاره به بار مالی آلودگی هوا در ایران هم می‌گوید: «براساس گزارش بانک جهانی هزینه مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ایران تقریباً ۲۳ میلیارد دلار است. یعنی هزینه بالایی را به علت آلودگی هوا پرداخت میکنیم. طبق گزارش مؤسسه بار بیماری‌ها، حدود ۱۵ درصد از کل مرگ‌هایی که در کشور ما رخ میدهد، به علت آلودگی هوا است. براساس همین گزارش، از هزینه‌های آلودگی هوا که ۸.۱ تریلیون دلار محاسبه شده بود ۸۵ درصد مربوط به هزینه‌های مرگ زودرس است و حدود ۱۵ درصد مربوط به بیماری‌های منتسب به آلودگی هوا است. حالا براساس آنچه دراین گزارش آمده، ۲۳ میلیارد دلار هزینه آلودگی هوا در ایران است و حدود ۱۵ درصد آن یعنی سه میلیارد دلار هزینه بیماریهایی است که به علت آلودگی هوا در کشور ایجاد می‌شود.»
دانشیار دانشکده بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه در زمینه هزینه‌های پزشکی دو بخش داریم، توضیح میدهد: «منظور هزینه‌های مستقیم پزشکی و هزینه‌های غیر مستقیم است که مربوط به هزینه تولید از دست رفته می‌شود، مثلاً هزینه‌های از دست رفتن وقت کارگر، اوقات فراغت و کاهش کیفیت زندگی است که باید در نظر گرفته شود. سالانه هزینه خسارت سلامتی ما ایرانیها که ناشی از قرار گرفتن در معرض ذرات معلق PM2.5 است، بیش از ۲۳ میلیارد دلار برآورد شده به عبارتی حدود ۵ درصد از تولید ناخالص ملی به همین علت از بین میرود. همچنین طبق گزارش بانک جهانی، سال‌های عمر از دست رفته ایرانیان به علت ناتوانی ۱۸۸ هزار و ۱۰۶ سال برآورد شده است.»
افزایش ۴۰ درصدی روزهای ناسالم نسبت به سال گذشته
طبق بررسی‌های انجام شده، شاخص کیفیت هوای تهران در سال ۱۴۰۴ از ابتدای سال تا دوم آذرماه جاری نسبت به بازه زمانی مشابه در سال ۱۴۰۳، تعداد روزهای ناسالم برای گروههای حساس تقریباً ۴۰ درصد افزایش پیدا کرده است. دکتر شاهسونی با اشاره به این موضوع توضیح میدهد: «تعداد روزهای ناسالم برای همه گروهها که درسال گذشته سه روز بود، امسال به ۹ روز ناسالم برای همه افراد جامعه رسیده است. یعنی این روزها هم سه برابر شده است. همچنین در سال ۱۴۰۳ در این بازه زمانی روز خیلی ناسالم و خطرناک نداشتیم، اما اکنون در ۱۴۰۴ هم روز خطرناک داشته هم روز خیلی ناسالم. این آمارها نشان میدهد، وضعیت کیفیت هوا نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده است. هرچه غلظت آلایندهها بیشتر شود و کیفیت هوا کاهش پیدا کند، میزان مراجعه، میزان محرکهای منتسب به آلودگی هوا همچنین بیماری‌های تنفسی و قلبی افزایش پیدا میکند.»
دکتر شاهسونی با بیان اینکه طبق آخرین گزارش مؤسسه بار بیماری‌ها، در جهان از هر هشت مرگی که اتفاق می‌افتد، یک مرگ منتسب به آلودگی هوا است، می‌گوید: «از هر چهار سکته قلبی یک سکته و از هر شش مرگی که به علت دیابت رخ میدهد، یک مرگ به علت آلودگی هوا است. در این میان از هر دو مرگی که به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی اتفاق می‌افتد، یک مرگ منتسب به آلودگی هوا است. به طور کلی ۸۶ درصد از مرگ و میرها به علت بیماری غیر واگیر در واقع از آلودگی هوا ناشی می‌شود. اما در ایران ۲۸ درصد از سکته‌های مغزی، ۲۰ درصد از مرگ دیابتی‌ها، ۳۰ درصد از مرگ‌های سکته قلبی و ۴۵ درصد از مرگ‌ها به علت بیماری مزمن انسداد ریوی و همچنین ۲۴ درصد از مرگ‌ها به دلیل سرطان ریه منتسب به آلودگی هواست.»
براساس آخرین گزارش مؤسسه بار بیماری‌ها از هر ۱۰۰ هزار نفر ۸۶ مرگ به علت آلودگی هوا در کشور رخ میدهد. دانشیار دانشکده بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان این موضوع، می‌گوید: «این آمار بالاتر از میانگین جهانی ثبت شده است و نشان میدهد، نسبت به میانگین جهانی تعداد مرگ‌های منتسب به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر بیشتر است. همچنین ۹۷ درصد از مرگ‌هایی که از آلودگی هوا ایجاد می‌شود مربوط به ذرات معلق PM2.5 بوده و ۳ درصد به علت مواجهه با اوزون است.»
۲۳ دستگاه در کاهش آلایندگی هوا نقش دارند
او درباره قانون هوای پاک هم می‌گوید: «این قانون ۳۴ ماده دارد و ۱۷۳ تکلیف برای دستگاه‌های مختلف مشخص کرده است که ۲۳ دستگاه اجرایی در زمینه کاهش و کنترل آلایندگی هوا نقش دارند. متأسفانه حدود هشت سال از قانون هوای پاک میگذرد و بررسیها نشان میدهد، تصویب این قانون هیچگونه تأثیری در کاهش غلظت آلایندگی‌های هوا نداشته است. سال ۱۳۹۶ که میانگین غلظت ذرات معلق در کشور ۳۰ میکروگرم بر متر مکعب بوده اکنون هم در همان حد و اندازه برآورد می‌شود، حتی مقداری هم بیشتر شده است. بنابراین این قانون هیچگونه تأثیری در کاهش آلودگی هوا نداشته. چون به درستی اجرا نشده است، عمده تکالیف اصلی قانون هوای پاک که می‌تواند در کاهش آلایندگی‌های هوا نقش داشته باشند، روی زمین مانده است. از جمله اسقاط خودروهای فرسوده، بهبود کیفیت سوخت، استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر، بهبود کیفیت خودروهای تولیدی و کنترل آلایندگی آنها و توسعه ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی مواردی است که هنوز انجام نشده یا ناقص اجرا شده‌اند.»
ناوگان فرسوده حمل‌و‌نقل عمومی
تقریباً ۹۰ درصد ناوگان حمل‌و‌نقل کشور و تهران فرسوده است، دکتر شاهسونی با بیان این مطلب می‌گوید: «بخش عمده موتورسیکلتها فرسوده است، اما هیچ اقدامی برای از رده خارج کردن آنها و جایگزین کردنشان انجام نمیشود. این عدم رسیدگی می‌تواند دلایلی مثل تحریمها، تکنولوژی یا محدودیت مالی باشد. به همین دلیل بررسیها نشان میدهد، هیچگونه کاهشی در غلظت آلایندگی هوا نداشتیم. شاید دی اکسید گوگرد کاهش داشته اما در ذرات معلق هیچ اثرگذاری ایجاد نشده است.»
۳۰ درصد از جامعه گروههای آسیبپذیر هستند
دانشیار دانشکده بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه در این روزهای آلوده توصیهها همواره به عدم حضور در مکانهای عمومی است، می‌گوید: «کاهش مواجهه با هوای آلوده بهترین اقدام پیشگیری کننده برای گروههای آسیب پذیر مثل کودکان، سالمندان، زنان باردار و افراد با بیماری‌های مزمن و خاص است. بررسیها نشان میدهد این افراد ۳۰ درصد از جامعه هستند و توجه به هشدارها برای آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از ماسک برای افرادی که ضرورت خروج از منزل را دارند، بهترین راهکار است. نکته دیگر برای سالمندان و بیماران قلبی همراه داشتن داروهایشان هنگام خروج از منزل است. بیماران تنفسی حتماً اسپری‌هایشان را به همراه داشته باشند و اگر دچار سوزش در گلو و ناراحتی شدند، حتماً به اورژانس بیمارستان مراجعه کنند. افراد در چنین روزهایی باید آب فراوان بنوشند و اگر دستگاه تصفیه هوای استاندارد مجهز به فیلتر هپا دارند، استفاده کنند. اغلب دستگاههایی که در بازار موجود هستند، اوزون یا یون تولید می‌کنند که تأثیری ندارد و حتی میتوانند حساسیتزا باشند.»
- 15
- 2
