تالابی که دارد بی آب می شود

گیلان، استانی با بیش از ۳۰هزار هکتار پهنه تالابی است که ۲۴ هزار و ۱۱۸ هکتار آن معادل ۸۰ درصد در قالب ۳ تالاب انزلی، امیر کلایه و بوجاق و دهنه سپید رود تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. این پهنه‌ها زیستگاه بیش از ۳۰۰ گونه پرنده بخصوص پرندگان مهاجرند که هر ساله هزاران قطعه از این پرندگان بخشی از چرخه زندگی خود را در این استان سپری می‌کنند، اما متأسفانه این تالاب‌ها چند سالی است که به‌دلیل پدیده‌های طبیعی و بخصوص دخالت‌های انسانی با چالش‌های متعدی روبه‌رو شده‌اند. ورود رسوبات، انواع پساب ها و فاضلاب‌ها، شکوفایی جلبکی، افزایش انواع گونه‌های گیاهی و مهاجم و از طرفی فعالیت‌های عمرانی و اقتصادی در حوزه تالاب‌ها و شکار و صید‌های بی‌رویه از چالش‌ها و معضلاتی است که این زیستگاه‌ها با آنها دست به گریبانند و می‌باید رفع شود.

دراین میان تالاب انزلی که از نقاط گردشگرپذیر این استان نیز است با مشکلات عدیده‌ای روبه‌روست که پاکسازی و احیای آن همکاری دستگاه‌های زیادی را می‌طلبد. ورود رسوبات به حجم تقریبی ۶۰۰ هزار تن که در صورت نبود مدیریت می‌تواند سالانه نیم متر از عمق تالاب را کاهش دهد، ورود ۳۰۰ هزار متر مکعب انواع پساب‌ها و فاضلاب‌ها از ۷ شهر حوزه تالاب انزلی و معادل ۵۰۰ هزار متر مکعب پساب کشاورزی و سایرفاضلاب‌ها به این تالاب، شکوفایی جلبکی و افزایش انواع گونه‌های گیاهی و گونه‌های مهاجم نظیر سنبل آبی، آتش‌سوزی، زهکشی و تصرفات، فعالیت‌های عمرانی و اقتصادی در حوزه تالاب‌ها و شکار و صید بی‌رویه همه از چالش‌ها و معضلاتی است که می‌باید برطرف شود.

استفاده غیراصولی از آب تالاب برای آبیاری اراضی کشاورزی

«احسان هادی پور»، رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه تالاب انزلی سال هاست که با چند چالش عمده مواجه است، تأکید کرد: تا چالش‌ها برطرف نشود، تالاب وضعیت مناسبی پیدا نخواهد کرد. وی کمبود آب ناشی از پسروی آب دریای خزر، تغییرات اقلیمی مانند کاهش بارش‌ها و استفاده غیراصولی و غیرمجاز از آب تالاب به‌منظور آبیاری اراضی شالیزارها را که در حاشیه تالاب قرار دارند  از جمله مشکلات اصلی این زیستگاه طبیعی بیان کرد و اظهار داشت: بسیاری از کشاورزان که شالیزارها و اراضی کشاورزی در حاشیه تالاب دارند با استفاده از موتورپمپ‌ها به‌طورغیرمجاز اقدام به آبکشی از تالاب می‌کنند که با این کار در هر ثانیه ۲۵۰ لیتر از آب تالاب برداشت می‌شود. حال تصور کنید این کار طی یک روز از سوی چند کشاورز انجام می‌شود با این حساب آبی برای زنده ماندن تالاب و موجودات آبزی آن باقی نمی‌ماند.

استفاده از موتور پمپ‌های آبکشی برای بهره‌برداری غیرمجاز از آب تالاب

وی با اشاره به سوءاستفاده از افرادی که از اداره جهاد کشاورزی بندر انزلی که با اخذ مصوبات مورد نیاز موتور پمپ‌های آبکشی برای مصارف کشاورزی در اختیار آنها قرار می‌دهد، یادآور شد: متأسفانه برخی از این افراد با گرفتن مجوز استفاده از این موتور پمپ‌ها اقدام به بهره‌برداری غیرمجاز از آب تالاب می‌کنند و کاملاً آگاهانه به این چرخه محیط زیست آسیب می‌رسانند. این درحالی است که هرگونه عملیات محیط زیستی که فاقد پیوست زیست محیطی باشد، تخریب محیط زیست را به‌دنبال خواهد داشت.

تخلیه فاضلاب ۳ شهر به تالاب

هادی‌پور تخلیه فاضلاب‌های کلانشهر رشت وشهرستان‌های صومعه‌سرا و انزلی را به تالاب انزلی از دیگر معضلات دانست و افزود: تنها متولی جلوگیری از ورود این فاضلاب‌ها به تالاب، اداره کل آب و فاضلاب استان است که باید دستور احداث تصفیه خانه را به متولیان این اداره در شهرستان‌های مذکور و کلانشهر رشت ابلاغ کند تا مانع تخلیه فاضلاب به تالاب شوند. رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی «پرغذایی» را از دیگر مشکلات تالاب عنوان کرد که در پی ورود فاضلاب به تالاب اتفاق می‌افتد.

رشد بیش از حد گیاهان آبزی تالاب با ورود فاضلاب

به‌گفته وی وقتی فاضلاب به تالاب می‌ریزد مثل کود عمل می‌کند و باعث تکثیر بیش از حد جلبک‌ها می‌شود و به‌دنبال آن انفجار و رشد بیش از حد گیاهان آبزی رخ می‌دهد و تالاب رو به کم آبی و خشک شدن می‌رود، صحنه‌ای که هم‌اکنون به وضوح شاهد آن هستیم.

ورود رسوبات معدنی و خاک‌های فرسوده به تالاب

ورود رسوبات معدنی و خاک‌های فرسوده‌ای که از بالادست از طریق رودخانه‌ها به تالاب وارد می‌شود، از معضلات دیگری است که تالاب با آن دست به گریبان است و رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی نیز آن را تأیید می‌کند.

هادی‌پور، متولی کنترل این رسوبات را سازمان منابع طبیعی معرفی کرد و گفت: این سازمان باید با اجرای عملیات آبخیزداری در نقاط مشخص از ورود این رسوبات به رودخانه‌ها و تالاب‌ها جلوگیری کند.

کاهش تراز آبی دریای خزر یکی از تهدیدات زیست محیطی

«قربانعلی محمدپور»، مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان هم درگفت‌و‌گو با «ایران»، از تالاب انزلی به‌عنوان یکی از زیباترین تالاب‌های استان یاد کرد و افزود: متأسفانه کاهش تراز آبی دریای خزر یکی از تهدیدات زیست محیطی تالاب شده است. این تالاب در گذشته ۱۱ مترعمق داشت، اما در حال حاضر در برخی از نقاط، عمق بخش‌های جنوبی آن به ۳۰سانتیمتر رسیده و۴۵ درصد دچارخشکیدگی شده است. وی با اشاره به اینکه پساب های خانگی، صنعتی و بیمارستانی مرکز سراوان اثرات مخرب زیست محیطی بر تالاب گذاشته، گفت: مشکلات زیست محیطی ناشی از پسماند و پساب‌ها، صیادان از آستارا تا گرگان را هم دچار مشکل کرده است.

پاکسازی بیش از ۴۰۰ هکتار از عرصه‌های آبی استان از سنبل آبی

با این اوصاف مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست گیلان از پاکسازی بیش از ۴۰۰ هکتار از عرصه‌های آبی سطح استان از سنبل آبی خبر داد و عنوان کرد: تالاب چند سالی است که با معضل سنبل آبی دست و پنجه نرم می کند که به‌دنبال آن با کمک دولت موفق شدیم بهترین دستگاه روز دنیا را خریداری و کار پاکسازی آن را انجام دهیم.

رسوبات عمق تالاب را کاهش داده‌اند

وی به ورود سالانه ۶۰۰ هزار تن رسوب به تالاب انزلی، اشاره و تصریح کرد: این رسوبات عمق تالاب را کاهش داده که باید برای جلوگیری از ورود رسوبات نیز تمهیدات اساسی اندیشیده شود.

خبر خوش برای مدیریت پسماند استان‌های شمالی

محمدپور خبرخوشی را طی سفر اخیر رئیس جمهوری به گیلان برای مدیریت پسماند استان‌های شمالی داد و گفت: در این سفر ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای مدیریت پسماند استان‌های شمالی اختصاص داده شد که پیرو آن از سال آینده وارد فاز تفاهمنامه و عملیات اجرایی مدیریت پسماند در غرب، شرق و مرکز استان با شرکت‌های ایتالیایی و چینی می‌شویم.

پریسا عظیمی