بارندگی‌های چند ماه اخیر باعث شده تا شاهد پربارش‌ترین سال آبی نیم قرن اخیر باشیم و حجم بارندگی همه استان‌های کشور از میانگین ۵۰ سال اخیر فراتر رفته است. در این باره آمارهای شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد، میزان بارندگی‌های کشور از ابتدای سال آبی جاری تاکنون به ۳۰۷ میلی متر رسیده که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته (۱۱۳ میلیمتر) ۱۷۱ درصد و در مقایسه با متوسط بلندمدت (۲۰۵ میلی متر) ۵۰ درصد افزایش داشته است.
استان‌های کهگیلویه و بویراحمد با یک هزار میلی متر بارندگی، چهارمحال و بختیاری با ۹۳۷ میلی متر بارندگی، ایلام با ۸۷۵ میلی متر بارندگی، گیلان با ۸۶۳ میلیمتر بارندگی و کرمانشاه با ۷۴۴ میلی متر بارندگی پنج استان پربارش کشور در سال آبی جاری هستند. هم‌اکنون همه حوضه‌های آبریز اصلی کشور (دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان، دریاچه ارومیه، فلات مرکزی، مرزی شرق و قره‌قوم) بارندگی‌های بیشتری را نسبت به مدت مشابه سال گذشته، میانگین ۱۱ ساله اخیر و حتی میانگین ۵۰ ساله تجربه می‌کنند.
بارش‌های چند روز اخیر در نوار شرقی کشور نیز موجب شده تا حوضه آبریز مرزی‌شرق که تا ابتدای این هفته روند نزولی بارندگی‌ها را نسبت به مدت متوسط بلندمدت تجربه می‌کرد، در حال حاضر با افزایش هفت درصدی بارش‌ها در مقایسه با میانگین ۵۰ ساله اخیر خود مواجه شود. این حجم از بارندگی‌ها در شرایطی است که براساس پیش‌بینی سازمان هواشناسی، استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، خراسان رضوی، لرستان و خوزستان موج دوم بارش‌ها را تجربه خواهند کرد.
این موج جدید، استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، کردستان، همدان، مرکزی، کرمانشاه، زنجان، اردبیل، گیلان، جنوب شرق ایلام، شمال و شرق خوزستان و شمال غرب چهارمحال و بختیاری را نیز با رگبار، رعد و برق و وزش باد با سرعت ۴۵ تا ۷۰ کیلومتر بر ساعت مواجه خواهد کرد. اما آیا بر اساس این آمارهای سازمان هواشناسی و وزارت نیرو می‌توان ادعا کرد که ایران وارد دوره ترسالی شده و برای مدتی طولانی با خشکسالی خداحافظی خواهد کرد؟
ایران به سمت گرم شدن در حرکت است
صادق ضیائیان رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی می‌گوید: «بر اساس گرمایش جهانی در دنیا شاهد تغییر اقلیم هستیم و تا ۵۰ سال آینده در نتیجه این تغییرات کشور ما خشک‌تر خواهد شد. ممکن است که در این میان سال‌هایی با بارش‌های مشابه سال آبی جاری را نیز تجربه کنیم اما در مجموع ما باید برای کشوری خشک‌تر که همراه تغییرات حدی است، خود را آماده کنیم.»
او در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه داد: «بارش‌های سیل آسای اخیر هم به خاطر تغییرات حدی (بارش‌های کمتر از ۱۰ میلیمتر از یک سو و وقوع سیل، تگرگ و سرمازدگی از سوی دیگر) بوده که این تغییرات بلایای طبیعی را افزایش می‌دهد و باید برای مهار آنها که احتمالاً در سال‌های آتی افزایش خواهد یافت، آماده شویم.» ضیائیان با بیان اینکه حتی سیل سال‌های قبل در ایلام نیز به خاطر همین تغییرات حدی رخ داد، گفت: «درصد بالایی از بارش‌های سال‌جاری آبی مربوط به ۳ سامانه بارش زا بود و سامانه چهارم نیز که با شدت کمتری شرق کشور را بیشتر درگیر خود کرد، نمایانگر آغاز دوره ترسالی نبود. چراکه بارش‌ها به مرور طی سال اتفاق نیفتاده و نمی‌توان اظهار کرد که سال‌های آتی نیز قطعاً شاهد این بارش‌ها خواهیم بود. ضمن آنکه وقایع حدی مانند سیل در پیش بینی‌های فصلی لحاظ نمی‌شود.»
رئیس مرکز ملی خشکسالی اذعان کرد: «نمی توان گفت که کشور ما که اقلیمی خشک و نیمه خشک دارد، پر بارش شده است. ایران به سمت خشک‌تر شدن در حرکت است و برنامه‌های آینده، افزایش جمعیت، رشد تقاضای بخش‌هایی نظیر صنعت و کشاورزی را نیز باید در چشم‌انداز آبی کشور لحاظ کنیم. از این رو تصویر ترسالی برای ایران غیر واقعی است.»
ایران در سالی‌تر است، نه در آغاز دوره ترسالی
سید احمد علوی عضو اندیشکده تدبیر آب ایران می‌گوید که از بارش‌های اخیر می‌توان ادعا کرد که ایران در سالی‌تر قرار دارد نه در آغاز دوره ترسالی.
او در گفت‌و‌گو با ایران اظهار کرد: «به هر حال کشور ما در حال تغییر اقلیم به سمت گرم‌تر شدن و خشک‌تر شدن است. امسال سالی‌تر بود اما نمی‌توان قضاوت کرد که سال آتی نیز این چنین باشد. مدلی هم وجود ندارد که این موضوع را تضمین و ادعای آغاز دوره ترسالی را تأیید کند.»
زمان همه چیز را نشان می‌دهد
کامبیز بازرگان کارشناس آب و خاک و معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی نیز در این خصوص می‌گوید: «هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد ایران در آستانه تجربه سال‌های پر بارش دیگری است.» او به «ایران» گفت: «مستنداتی درباره وضع منابع آبی و بارش‌های پیش رو وجود ندارد. درباره اینکه از مهرماه ۱۳۹۸ که سال آبی آتی آغاز می‌شود، بازهم شاهد بارش‌های مداوم خواهیم بود یا خیر؟ باید منتظر سپری شدن زمان باشیم. زمان همه چیز را مشخص خواهد کرد.
۲ فصل پیش رو اهمیت ویژه‌ای دارد
همچنین اسماعیل کهرم بوم‌شناس و فعال محیط زیست به «ایران» گفت: سال آبی ۹۷-۹۸ تاکنون برای ایران سالی‌تر بود نه سالی در آغاز دوره ترسالی. ضمن آنکه در نیمه این سال قرار داریم و دو فصل بهار و تابستان هنوز کامل سپری نشده است.الان نمی‌توان هیچ قضاوتی از مجموع بارش‌های سال‌جاری و وقایع سال‌های آتی داشت.
برای ادعای ترسالی تداوم بارش اهمیت ویژه‌ای دارد که خشک بودن اقلیم ایران این موضوع را به چالش می‌کشد.»
کم کاری در برنامه‌های تغییر اقلیم
میرداود میلانی عضو اتاق فکر آب هم در این باره به ایران گفت: «ایران عملکرد مناسبی در برنامه‌ریزی برای ورود به دوره خشک‌تر و وقوع تغییرات اقلیمی و حدی نداشته است. سیل‌های اخیر یک گوشزد بود. ممکن است در سال‌های آتی نیز شاهد بارش‌های شدید باشیم. لذا باید خود را برای وقوع پدیده‌های حدی آماده و برای آن برنامه‌ریزی کنیم.»
عطیه لباف
- 11
- 1
