بارش‌های اخیر، بی‌سابقه نیست/ اعلام شرایطی که موجب ریزش بارش‌های سنگین در ایران می‌شود

سید ابوالفضل مسعودیان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: میانگین روزانه بارش ایران حدود ۰.۷ میلی‌متر است. در عین حال تنها در پنج درصد از موارد میانگین بارش روزانه بر روی ایران از سه میلی متر فراتر می‌رود. با توجه به مساحت ایران این مقدار بارش معادل حدود پنج میلیارد مترمکعب آب است. برای آنکه میانگین بارش روزانه ایران از سه میلی متر فراتر رود، لازم است در ترازهای مختلف جو شرایط مناسب همزمان فراهم شود.

این استاد هواشناسی ترازهای مختلف جو را در ترازهای ۳۰۰، ۵۰۰ و ۸۵۰ هکتوپاسکال دانست و در تشریح این شرایط مناسب گفت: باید در تراز ۳۰۰ هکتوپاسکال یعنی ارتفاع حدود هفت تا هشت هزار متری نیمه خروجی رودباد بر روی ایران قرار گیرد. نقش این رودباد آن است که با ایجاد واگرایی، هوایی که در ترازهای پایین بر اثر همگرایی موجب افزایش فشار می‌شود را به بالا مکش کرده و استمرار سامانه کم فشار ترازهای پایینی را تضمین می‌کند.

مسعودیان ادامه داد: باید در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال یعنی ارتفاع حدود پنج تا شش هزارمتری نیمه شرقی ناوه بادهای غربی بر روی ایران قرار گیرد. این ناوه نیز عملکردی همانند روباد فراز خود دارد و با مکش هوا به سوی بالا پرشدن سریع کم فشار زیر خود را به تعویق می‌اندازد.

وی افزود: باید در تراز ۸۵۰ هکتوپاسکال یعنی ارتفاع حدود هزار تا دو هزار متری دو جریان برقرار باشد؛ یکی جریان هوای سرد و خشک از شمال غرب و دیگری جریان هوای گرم و مرطوب از روی دریای عرب. این دو توده هوا در ایران با هم برخورد کرده و موجب جبهه‌زایی و در نتیجه ناپایداری و صعود و تشکیل ابر و بارش می‌شوند.

میانگین شرایط جوی در زمان بارش‌ها

استاد گروه جغرافیای طبیعی دانشکده علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان خاطرنشان کرد: مجموع این شرایط موجب ریزش بارش‌های سنگین در ایران می‌شود و بارش‌های اخیر نیز با همین سازوکار پدید آمده‌اند. نمونه این بارش‌ها بارها در طی هفتاد سال گذشته که اندازه‌گیری‌های هوا در ایران انجام می‌شود، رخ داده است. در سال ۱۳۳۳ (طغیان زاینده رود)، سال ۱۳۳۵، سال ۱۳۵۸، سال ۱۳۹۱، سال ۱۳۹۴ (سیلاب‌های آبان ماه ۱۳۹۴ در نقاط مختلف کشور مانند ایلام، خراسان، کرمان و هرمزگان)، سال ۱۳۹۵ (سیلاب‌های بهمن ماه ۱۳۹۵ مثلاً در شیراز و جهرم) نمونه‌هایی از این بارش‌ها است.