حجاب شاخ‌های اینستاگرام؛ معامله احتمالی فعالان حجاب یا برخی از نهادها و دستگاه‌های فرهنگی در کشور

به تازگی برخی از شخصیت‌های زن اینستاگرام که از آنان به عنوان شاخ‌های اینستاگرام یاد می‌شود، با تغییر رویکردی غیرمنتظره و درحرکتی هماهنگ دچار تحول درونی شدند و یک شبه پوشش و ادبیاتشان تغییر کرد و ناگهان با حجاب کامل در شبکه‌‌های اجتماعی ظاهر شدند و جملگی به طرح سالم سازی فضای مجازی پیوستند و از دنبال‌کننده‌های خود در فضای مجازی نیز خواستند به این طرح بپیوندند.

این کاراکترهای پلنگ گونه که برخی از آنان حتی به عنوان چهره‌های مبتذل در فضای مجازی شناخته شده‌ هستند، دلایل متعددی را برای این انتخاب اعلام و پس از آن تصاویر و ویدیوهای فاقد حجاب قبلی خود را حذف کردند. دلایل اغلب آنان ، خوردن تلنگر برای درست زندگی کردن، وجود نامحرم در اینستاگرام، درگیر گناه نشدن، اثرگذاری بر افراد دیگر و ... است.

این شاخ‌های اینستاگرام که بسیاری از آنان فهم درستی از دین و حتی خود حجاب ندارند، اکنون با همان آرایش‌های غلیظ و عمل‌های زیبایی عجیب و غریب اما این بار با پوشش و حجاب کامل ویدیو می‌گذارند و با انجام رفتارها و حرکات غیرعرف برای زنان محجبه، نه تنها قداست حجاب به عنوان ارزشی شرعی و دینی را زیر سواال می‌برند، بلکه این عمل به دیده شدن هر چه بیشتر این افراد و جذب مخاطب بیشتر که از اهداف آنان است، کمک می‌کند.

بسیاری از شاخ ها و پلنگ های اینستاگرامی نه به واسطه‌ تبلیغ کالا یا فقط فعالیت‌های تبلیغی در اینستاگرام، بلکه به دلیل پوشیدن لباس‌ها و آرایش‌های نامتعارف و رفتارهای هنجارشکن به شهرت رسیدند، بدن نمایی، استفاده از الفاظ دور از ادب و شنیع و حرکات غیر متعارف از راهکارهای جذب مخاطب توسط آنها است. پلنگ‌های اینستاگرام از جذابیت‌های خاص و غیراخلاقی برای جذب مخاطب و همچنین برای تبلیغ کالا، خدمات و محصولات شرکت‌ها استفاده می‌کنند. کارفرماها نیز به همین علت، تبلیغ کالا یا خدمات خود را به آنها می‌سپارند.

برخی تحول یک شبه و تغییر رویکرد بسیاری از شاخ‌های اینستاگرام را به معامله احتمالی فعالان حجاب یا برخی از نهادها و دستگاه‌های فرهنگی در کشور گره می‌زنند و معتقدند افرادی که دغدغه حفظ حجاب و پوشش اسلامی دارند، احتمالا با این شاخ‌های اینستاگرام وارد معامله شده‌اند و آنان را با وعده دریافت مزایا یا امتیازات خاصی وادار به تغییر شکل و شمایل ظاهری خود کرده‌اند. موضوعی که قضاوت قطعی درباره آن دشوار است.

برخی دیگر معتقدند معامله‌ای در کار نیست و شاخ‌های اینستاگرام به این دلیل که همه‌ راهکارهای طنازی و معرکه‌گیری را رفته اند و دیگر دستشان خالی شده، اکنون به حجاب که مسئله حساسی در کشور است رو آورده‌اند و  در یک هماهنگی قبلی برای جذب فالور بیشتر به صورت همزمان اقدام به انتشار ویدیوهایی با پوشش اسلامی کرده‌ تا بتوانند برای مدتی در صدر اخبار باشند و این گونه به معروفیت خود بیفزایند و دنبال کننده‌های خود را نیز افزایش بدهند. در واقع انتخاب حجاب صرفا یک راهبرد تبلیغاتی و بازاریابی برای آنهاست. اگرچه زمان زیادی از این سیاست جدید نمی‌گذرد، اما تاکنون، بازخورد کار نه‌تنها مطلوب به نظر نمی‌رسد، بلکه بیم آن می‌رود این امر خود زمینه آسیب‌های جدی را فراهم کند.

حال باحجاب شدن شاخ‌های اینستاگرام حاصل رایزنی نهادهای فرهنگی یا دغدغه‌مندان حجاب با شاخ‌های اینستاگرام باشد یا ابداع خود این افراد با هدف جذب بیشتر مخاطبان خود، موضوع قابل تاملی است که نیاز به بررسی کارشناسان حوزه اجتماعی و فرهنگی دارد.

یک جامعه‌شناس معتقد است وادار کردن افرادی که رفتار و پوشش آنان هیچ گونه سنخیتی با ارزش‌های پذیرفته شده جامعه ندارد نه تنها مفید و کارآمد نیست، بلکه به سخره گرفتن ارزش‌ها و هنجارهای جامعه است.

«فرناز آزادی» با بیان این‌که چهره‌ عمل‌کرده و دارای آرایش غلیظ و زننده با رفتاری نامعقول و هنجار شکن حتی اگر در چادر یا روسری پوشیده شده باشد، هیچ وقت نمی‌تواند الگویی مناسب برای ترویج حجاب که موضوعی فرهنگی و حاصل تربیت دینی است، باشد، به «همدلی» گفت: همه ما می‌دانیم پوشش و حجاب اسلامی به عنوان یک ارزش مذهبی و ملی در جامعه پذیرفته شده و دارای تقدس است، بنابراین روا نیست افرادی که برخی از آنان حتی در سلامت عقلشان تردید وجود دارد، برای ترویج این امر مهم انتخاب شوند.

آزادی افزود: بدون تردید پیوند حجاب با افرادی مانند شاخ‌های اینستاگرام، منجر به اثر روانی منفی بر پذیرش حجاب می‌گردد و کارکرد ضد تبلیغ برای امر حجاب در پی دارد. همان گونه که فعالیت‌های «امیر حسین مقصودلو» معروف به «امیرتتلو» در زمینه ترویج حجاب هیچ گاه نتوانست موفق و تاثیرگذار باشد و ثمره لازم را نداشت.

وی با بیان این که این اتفاق به این شکل به نظر من مسخره کردن ارزش‌ها و هنجارهای جامعه اسلامی است تصریح کرد: قرار گرفتن عکس‌های باحجاب این افراد در کنار عکس‌های مبتذل آنان در یک قاب نه تنها مضحک است، بلکه نمی‌تواند پیام تاثیرگذاری را در این زمینه به جامعه مخابره کند. بدون تردید انتشار عکس‌های محجبه با آن شکل و شمایل، بسیار بدتر از عکس‌های بدون حجاب قبل از سالم‌سازی است.

آزادی در ادامه افزود: اگر نهادهای فرهنگی را مبدعان احتمالی این طرح بدانیم، باید بگویم که آنان با کاری عبث و بیهوده و لوث کردن مفهوم والای حجاب ثابت کردندکه شناخت دقیقی از فضای مجازی ندارند، اما اگر شاخ‌های اینستاگرام از موضوع حجاب برای پیشبرد اهداف خود که همان جذب فالور بیشتر است استفاده ابزاری کرده باشند، لازم است به دلیل وهن یک امر دینی با آنان برخورد قانونی شود.

بر کسی پوشیده نیست سالم‌سازی فضای مجازی و وضع قوانین فعالیت در آن، ایده‌ درست و کارآمدی است و حتی جایگزینی منطقی برای فیلترینگ است، اما نحوه‌ ورود به این ایده و اجرایی کردن آن و حتی نگرش به آن باید مهم‌تر از رسیدن سریع به خروجی آن در یک نمای تصنعی باشد.