کاردار سابق ایران در کابل: دولت افغانستان پایگاه مردمی ندارد

محمد حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی افغانستان و از شخصیت‌های تاثیرگذار و نزدیک به محمد اشرف غنی، رییس‌جمهوری این کشور از سمت خود کناره‌گیری کرد. در همین حال، حمدا... محب، سفیر افغانستان در آمریکا به عنوان مشاور امنیت ملی جدید افغانستان تعیین شد.

اتمر بعد از انتخابات سال ۲۰۱۴ به عنوان مشاور امنیت ملی افغانستان انتخاب شد و موافقت‌نامه امنیتی میان افغانستان و آمریکا را با این کشور امضا کرد.در هفته‌های اخیر انتقادها از نهادهای امنیتی برای آنچه ناکامی آن‌ها در تامین امنیت خوانده می‌شود، بالا گرفته است.

اتمر، وزیر توسعه روستا در دوره حکومت انتقالی، وزیر آموزش و پرورش در دوره اول ریاست جمهوری کرزای و وزیر کشور در دور دوم ریاست‌جمهوری او بود.او از نخستین اعضای کابینه افغانستان پس از فروپاشی طالبان و ایجاد دولت جدید به رهبری کرزای بود. او از اجرای برنامه همبستگی ملی به عنوان یکی از دستاوردهای مهم خود در وزارت توسعه روستا یاد می‌کند.در اکتبر ۲۰۰۸، پست اتمر نیز در جریان تغییرات گسترده در کابینه تغییر کرد و به عنوان وزیر کشور افغانستان معرفی شد.

استعفای چهار مقام امنیتی و سیاسی افغانستان در شرایطی است که افغانستان در هفت ماه آینده با دو انتخابات مهم و سرنوشت ساز روبه‌رو است. به گفته مسئولان کمیسیون انتخابات افغانستان، ۲۸ مهر انتخابات پارلمانی و ۳۱ فروردین سال آینده انتخابات ریاست جمهوری در این کشور بر گزار خواهد شد. اگر چه برخی رسانه ها گمانه زنی‌هایی درباره تعویق انتخابات پارلمانی افغانستان و تجمیع آن با انتخابات ریاست جمهوری مطرح می ‌كنند.

رفتن حنیف اتمر دقیقا با آمدن زلمای خلیل‌زاد مصادف شده است. دولت آمریکا قصد دارد زلمای خلیل زاد ،دیپلمات افغانی را به عنوان نماینده ویژه آمریکا در افغانستان منصوب كند. واقعیت این است همچنان که حنیف اتمر در چهار سال گذشته مغز متفکر ارگ محسوب می‌شد و بسیاری از اقدامات دولت در چهار سال گذشته به هدایت و مدیریت وی صورت گرفته است ، آمدن خلیل زاد نیز به مثابه رهبری یک پروسه جدید است چرا که خلیل زاد در سال‌های اخیر نقش کلیدی در اجلاس بن، انتخابات ریاست جمهوری ادوار گذشته افغانستان و توافقنامه امنیتی آمریکا - افغانستان را در کارنامه خود دارد.

براي بررسي دلايل استعفاي اتمرو تلاش كشورهاي ديگر درافغانستان براي مذاكره با طالبان،با دكترعبدالمحمد طاهري، کاردار و اولین مستشار و رایزن فرهنگی وزارت امور خارجه ایران در وزارت معارف افغانستان، کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا و تحلیلگر ویژه حوزه افغانستان و پاکستان،گفت‌و‌گويي داشته ايم كه در ادامه آن را مي خوانيد:

دلیل استعفای محمد‌حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی رییس جمهور افغانستان چيست؟

حنيف در جرگه رییس جمهوراشرف‌غنی بود. به دلیل اینکه جامعه افغانستان سخت دچار ناامنی و بی نظمی شده است ، باهم اختلافات سیاسی پیدا کردند. البته باید گفت اختلاف میان این دو(اشرف غني واتمر) مربوط به دیروز و امروز نبود. محمد حنیف اتمر، بنده هم مشاور ایشان بودم، نگاهی به ریاست جمهوری دارد وطي هشت سال پیش تا كنون به دنبال کاندیداي ریاست جمهوري شدن است.او این شرایط را به فال نیک گرفته تا بیش از این خود را مورد سوء ظن مردم و گروه‌های تعيين کننده انتخابات قرار ندهد. اتمر مي‌خواهد در شرایطی که برچسب توانمند نبودن در مسائل امنیتی به او زده شده است، خود را برای ریاست جمهوری آماده کند.

به اعتقاد بنده این گروه (چه اشرف غني وچه گروه هايي كه با او كار كردند) به سادگی نمی توانند در افغانستان سهمی در قدرت داشته باشد به دلیل اینکه کارنامه خوبی ندارند. اكنون مي بينيم كه جامعه افغانستان به سمت نیروهای دیگر خارج از حاکمیت موجود فعلی رفته است.

آیا سیاست‌های ترامپ درخصوص مذاكره با طالبان و دخالت کشورهای دیگر

دلیل استعفای این افراد است؟

درباره اینکه اتمر از گذشته با گروه‌های بیرونی و قدرت‌های جهانی در ارتباط بوده، جای شکی نیست. افغانستان به گونه ای است که هر کدام از وزرا و کسانی که در عرصه قدرت حضور دارند، به یک کشوری وصل هستند.آقاي اتمر به جامعه جهانی وصل است( بیشتر بریتانیا). ممکن است پشت پرده مسائلی وجود داشته باشد كه به دلیل به توافق رسیدن با آن‌ها باشد که اشرف‌غنی نتوانسته موفق باشد.

به نظر شما راهکار حل مشکلات وبحران موجود در افغانستان چيست؟

به اعتقاد بنده اکنون دولت مرکزی افغانستان در استیصال مطلق وجود دارد وتواني ندارد که بتواند اراده خود را در هیچ بخشی اعمال کند. مهم‌ترین مساله، امنیت بوده که از دست دولت خارج شده است.

در یک سال گذشته چهار نفر از افراد ارشد داعش در افغانستان کشته شدند كه نشان می‌دهد آن‌ها به راحتی در افغانستان نفوذ پیدا کردند و لشکر و خدمه و امکانات و...دارند. اگر دولت نتواند امنیت را ایجاد کند هیچ کاری در هیچ عرصه اي نمی تواند انجام دهد.

هرچند که از سال ۱۳۸۱ تا امروز اقدامات صورت گرفته و نمی‌توان آن را نادیده گرفت و انکار کرد، اما با توجه به حجم عظیمی از کمک‌هایی که از موسسات خارجی دریافت کردند انتظار می‌رفت بیشتر و بهتر اقداماتی را صورت دهند.

به عقيده من دولت به قدري ناتوان بود که اکنون قدرت های دیگر وارد ماجرا شدند.می‌دانیم که در هفته گذشته نقش روسیه برای مذاکره با طالبان پررنگ می‌شود؛البته به دلیل عملکرد بد، مورد هجوم قرار دادن افغانستان،روسيه جایگاهی در میان افغانستان ندارد.

بحران وناامني درافغانستان چه تاثيري بركشورهاي همسايه آن دارد؟

به هر شکل امروز مسائل جدیدتر به وجود آمده است.ولسوالي و ولایتی که هم مرز با تاجیکستان هستند آن‌ها هم، درگیری مرزی با تاجیکستان پيداكرده اند.در واقع تمام ولایت افغانستان دچار ناامنی شدید است.

زمانی که قدرت مرکزی که در کابل مستقر است هر روز مورد عمليات تروريستي قرار می‌گیرد، چه الگو و چه برنامه استراتژیكي می‌تواند داشته باشد. نکته مهم ترکه می‌توان اضافه کرد این است که در افغانستان آنقدر منابعی که از خارج وارد این کشور شده به غارت رفته است که پایگاه مردمی هم ندارند.

دليل اينكه چرا مردم افغانستان هنوز به پا نخواسته‌اند؟این است که مردم خاطرات بسیار تلخی از طالبان وهجوم روسیه دارند.

مردم افغانستان در شرایط بسیار بدی به سر می‌برند. مساله دیگر که می‌توان گفت، این است که افغانستان نتوانسته مساله خود را به طور جدی با پاکستان تمام کند.

اگر مساله افغانستان با پاکستان حل می‌شد که هنوز حل نشده است؛ بخش مهمی ازمنابع و نیروهایی که در آنجا دارند و عملیات تروریستی انجام مي‌دهند و در مرز مشترک خطوط ديورند با پاکستانی‌ها قرار دارند، مورد هجوم قرار می‌گیرند.

فاطمه خسروی