۱۶ گام برای دسترسی به ارز ۴۲۰۰ تومانی

به گزارش اقتصادنیوز تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که مکانیزم جدید تامین ارز برای ورود کالا از یکسو فعالیت‌ صرافی‌ها در سامانه نیما را پررنگ‌تر و از سوی دیگر آزادی عمل بیشتری به فعالان تجاری برای تهیه ارز مورد نظر خود می‌دهد.بانک مرکزی سه‌شنبه هفته گذشته با ابلاغ بخشنامه جدیدی عملیات معاملات رسمی ارز در سامانه نیما از سوی صرافی‌ها را مجاز اعلام کرد. در این بخشنامه ۵‌ بندی، انحصار تامین ارز در سامانه نیما از سوی بانک‌ها شکسته شد تا صرافی‌های غیربانکی نیز نقش فعال‌تری نسبت به‌گذشته ایفا کنند. این در حالی است که پیش از ابلاغ این بخشنامه، اولویت تامین ارز بر عهده بانک‌ها بود و صرافی‌ها اجازه ورود به خرید و فروش‌های رسمی ارز را نداشتند. اما سازوکار تهیه ارز ازسوی صرافی‌ها به چه شکلی تعبیه شده است؟ براساس اعلام بانک مرکزی، فعالان تجاری از این پس برای تامین ارز از صرافی‌ها باید چندین مسیر را طی کند. در حال حاضر واردکنندگان برای آنکه بتوانند صرافی خود را انتخاب کرده و به‌صورت مستقیم با صرافی منتخب خود از سامانه نیما ارز خریداری کنند، باید ۱۶ گام را پشت سر بگذارند. اما سازوکار فعالیت سامانه نیما چگونه است؟ سامانه نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی) را می‌توان به‌عنوان راسته مجازی تبادلات ارزی توصیف کرد. با راه‌اندازی این سامانه در اوایل اردیبهشت‌ماه امسال، متقاضیان و عرضه‌کنندگان ارز در یک محیط الکترونیکی با واسطه‌گری صرافان، سفارش‌ها و پیشنهادهای خود را به ثبت می‌رسانند. سامانه‌ای که اگر مکانیزم بازار در آن به رسمیت شناخته شود می‌تواند «کارآیی»، «شفافیت»، «تمرکز» و «مکانیزم سیاست‌گذاری ارزی» را وارد ریل بهینه‌تری کند. متولیان دولتی راه‌اندازی سامانه جدید را پاسخی به دغدغه رئیس‌جمهوری درخصوص مکانیزم نامطلوب معاملات ارز در سال‌های اخیر اعلام می‌کنند.

گام‌های ۱۶‌گانه

نقشه راه تامین ارز از مبادی صرافی‌ها برای تجار و فعالان اقتصادی رونمایی شد. جزئیات نقشه راه جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد، فعالان تجاری برای دریافت ارز موردنیاز خود باید ۱۶گام را طی کنند.

گام نخست: نخستین گام برداشته شده برای تامین ارز واردکنندگان، ایجاد ثبت سفارش است. واردکننده با مراجعه به سامانه جامع تجارت نسبت به ثبت سفارش خود اقدام می‌کند.

گام دوم: مراجعه به بانک عامل دومین مسیری است که تجار برای رفع نیازهای ارزی خود باید پشت سر بگذارند. سازوکار این مرحله نیز اینگونه است که بازرگانان به شعبه‌هایی از بانک عامل که در ثبت سفارش انتخاب کرده‌اند، مراجعه و با ارائه اطلاعات ثبت سفارش، درخواست تعیین ارز را اعلام می‌کنند.

گام سوم: در این مرحله بانک عامل باید با مراجعه به سامانه «پرتال ارزی»، از بانک مرکزی درخواست گواهی ثبت آماری از نوع «بانکی-نیما» را ثبت کند.

گام چهارم: اخذ تعهدات و وثایق لازم از بازرگانان چهارمین گامی است که برای تامین ارز از صرافی‌ها برداشته می‌شود. در صورتی که گواهی ثبت آماری مورد تایید بانک مرکزی قرار بگیرد، بانک عامل موظف خواهد شد تضامین لازم را از بازرگانان مطابق بند «ق» بخش اول مجموعه مقررات ارزی اخذ و تاییدیه آن را در سامانه ارز اعلام کند.

گام پنجم: پنجمین گام واردکنندگان، ثبت درخواست خرید ارز است. بازرگانان با مراجعه به سامانه جامع تجارت و انتخاب گزینه «خرید ارز» در بخش «مدیریت عملیات ارزی بانکی» می‌توانند مستقیما نسبت به درخواست خرید ارز برای ثبت سفارش خود اقدام کنند.

گام ششم: ارائه پیشنهاد فروش ارز، گام ششمی است که از سوی صرافی‌ها برداشته می‌شود. صرافی‌های مجاز با مراجعه به «سامانه سنا» و انتخاب تب نیما روی درخواست‌های خرید ارز ثبت شده، پیشنهادهای فروش ارز خود را ثبت می‌کنند.

گام هفتم: انتخاب یکی از پیشنهادهای فروش صرافی‌ها، گام بعدی واردکنندگان است. جزئیات عبور از این مرحله به این شکل است که بازرگان یکی از پیشنهادهای صرافی‌ها را به دلخواه خود انتخاب می‌کند.

گام هشتم: در این مرحله بازرگانان کل مبالغ ریالی معامله را به حساب اعلام‌شده صرافی واریز می‌کنند.

گام نهم: نهمین گام نیز به عهده صرافی‌هاست که طی آن صرافی حواله ارز را به حساب فروشنده خارجی صادر می‌کند.

گام دهم: پس از صدور حواله ارزی به حساب فروشنده خارجی، بانک عامل موظف خواهد بود با مراجعه به سامانه مدیریت تعهدات ارزی کشور، نسبت به ثبت ابزار پرداخت در قالب برات بدون تعهد اقدام کند.

گام یازدهم: واردکننده در این مرحله لازم است اسناد حمل ثبت سفارش خود را به بانک عامل تحویل دهد.

گام دوازدهم: در این مرحله بانک عامل باید با مراجعه به سامانه «مدیریت تعهدات ارزی کشور» اسناد حمل خود را ثبت کند.

گام سیزدهم: بازرگان موظف است در این مرحله با مراجعه به سامانه جامع تجارت در بخش مدیریت عملیات ارزی بانکی، اطلاعات منشأ ارز خود را ثبت کند.

گام چهاردهم: اما در این مرحله بانک عامل با بررسی منشأ ارز اقدام به صدور اعلامیه تامین ارز می‌کند.

گام پانزدهم: بازرگان با مراجعه به گمرک و ارائه شماره رهگیری اعلامیه تامین ارز، اقدام به ترخیص کالای خود می‌کند.

گام شانزدهم: آخرین گام نیز رفع تعهد و دریافت تضامین است. در این مرحله بازرگان پس از ترخیص کالا برای رفع تعهد و دریافت تضامین خود باید به بانک عامل مراجعه کند.

چند گوشزد

مراحل شانزده‌گانه دریافت ارز از صرافی‌ها، چند نکته مهم در بطن خود دارد. نخست اینکه در روش‌های پرداخت (ال‌سی) با حواله کد بانک عامل تعهد پرداخت ابزار به بانک کارگزار را دارد. براین اساس بانک عامل می‌تواند اقدام به ثبت درخواست خرید ارز از طریق سامانه تامین ارز پرتال ارزی کند. همچنین نرخ قیمت پیشنهاد شده از سوی صرافی‌ها باید بیشتر از نرخ اعلامی بانک مرکزی باشد. نرخ اعلامی بانک مرکزی در سایت آن به‌صورت روزانه منتشر می‌شود. نکته بعدی دیگر، به مواردی اشاره دارد که براساس آن الزاما باید مبالغ ارزی از سیستم بانکی به حساب فروشنده خارجی واریز شود. در این شرایط تامین ارز می‌تواند به دو صورت انجام گیرد؛ در حالت اول بانک عامل مستقیما از سامانه نیما اقدام به خرید ارز می‌کند و در حالت دوم بازرگان ارز مورد نیاز را از سامانه نیما خریداری کرده و به حساب بانک عامل خود واریز، سپس بانک عامل آن ارز را به فروشنده خارجی حواله می‌کند. اما نکته دیگر این است، در صورتی که روش پرداخت بازرگان به فروشنده خارجی به‌صورت حساب باز (نسیه) باشد، گام‌های ۵ تا ۹ بعد از گام ۱۵ انجام می‌شود و بالاخره نکته آخر اینکه ابزار پرداخت بسته به نوع روش پرداخت می‌تواند به‌صورت ال‌سی با حواله نیز ثبت شود.

پاسخ به برخی ابهامات

تامین ارز برای واردکنندگان و از سوی دیگر بحث بازگشت درآمد ارزی حاصل از صادرات به سامانه نیما در روزهای گذشته انتقاداتی به همراه داشته است و برخی صادرکنندگان از جمله صادرکنندگان فرش نسبت به این موضوع واکنش داشته و موانع این رویکرد برای فعالان بازار را مطرح کرده‌اند. در این‌خصوص سازمان توسعه تجارت در توضیحاتی به انتقادات وارد شده از سوی فعالان اقتصادی واکنش نشان داد. مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت در گفت‌وگو با «ایسنا» در پاسخ به سوالی درباره انتقاد برخی تجار از لزوم فروش ارز به قیمت ۴۲۰۰ تومان و نبود امکان دریافت ارز تک‌نرخی برای خرید مواد اولیه، تاکید کرد: طبق اعلام مسوولان بانکی نرخ دلار ۴۲۰۰ تومان است و تا جایی که اطلاع دارم نرخ دومی برای ارز وجود ندارد.

علی علی‌آبادی در ارتباط با نرخ دلار در بازار آزاد گفت: واردات با اسناد تجاری صورت می‌گیرد و آنچه درباره بازار آزاد مطرح می‌شود، وجود ندارد. تجار نیز باید مسائل مربوط به ارز خود را از منابع بانکی پیگیری کنند. بانک مرکزی اینگونه اعلام کرده که نیازهای تجار را تامین می‌کند. وی افزود: سوالات مرتبط با نحوه تامین ارز باید از بانک مرکزی پرسیده شود، زیرا نحوه استفاده از سامانه‌های مربوطه را توضیح خواهند داد. وی ادامه داد: از سوی دیگر برای انجام امور تجاری لازم است حتما افراد برای واردات، ثبت سفارش کنند و پس از این مرحله، مسائل بانکی و تامین ارز خود را دنبال کنند. برای واردات و صادرات چنین چرخه‌ای تعریف شده و در این روند نرخ دلار ۴۲۰۰ تومان تعریف شده است. مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت با اشاره به فعالیت‌ سامانه‌هایی مانند نیما اظهار کرد: آنچه مربوط به دفتر ما می‌شود در مرحله ثبت‌سفارش به پایان می‌رسد و آنچه مربوط به مسائل بانکی و تامین ارز می‌شود در مراحل پس از ثبت سفارش از سوی بانک مرکزی پیگیری می‌شود.