ده روز سرسختانه در برابر دشمن مقاومت كردند، اما درنهایت ۲۴ آبان ۱۳۵۹ این خطه به اشغال دشمن درآمد و دژخیم از طریق دهلاویه خود را به سوسنگرد رساند. دكتر چمران به كمك دهلاویه رفت و در پوشش جنگ‌های نامنظم در خرداد ۶۰ آن را آزاد كرد تا دست دشمن را از سوسنگرد هم كم كند.
دهلاویه اما مجدد به اشغال دشمن بعثی درآمد و دكتر چمران در یكی دیگر از سفرهای خود به دهلاویه (در مكان فعلی یادمان) بر اثر اصابت گلوله خمپاره مجروح و در انتقال به بیمارستان سوسنگرد به شهادت رسید.
دهلاویه چندی بعد آزاد شد و یادمان شهید چمران در سال ۷۴ در ۴۰۰ متری غرب روستای دهلاویه ساخته شد؛ مكانی كه امروز خود یك جاذبه دیدنی و از المان‌ها و یادگار‌های دوران جنگ است و یادآور مقاومت مردم منطقه و فرمانده دلاور شهیدشان.
- سوسنگرد؛ شهری كه دشمن در زمان جنگ تحمیلی خود را از طریق دهلاویه به آن رساند و در دوبار حمله به این شهر با مقاومت شدید مردم مواجه شد و در بار سوم توانست آن را به محاصره درآورد.
بستان یا بسیتین؛ شهری در همسایگی سوسنگرد و در مجاورت استان میسان عراق كه نیروهای عراقی به قصد رسیدن به اهواز، در چهارم مهر ۱۳۵۹ آن را به اشغال خود درآوردند. در هشتم مهر ۵۹ و با همت و مقاومت مردم منطقه و رزمندگان اسلام، موقتا آزاد شد و در بیست و یكم مهر همان سال برای بار دوم به اشغال بعثی‌ها درآمد تا در عملیات طریق‌القدس در دهم آذر ۶۰ آزاد شد و به آغوش میهن بازگشت.
- دهلاویه و سوسنگرد و بستان و چند شهر و دهستان دیگر مثل ابوحمیظه و كوت سید نعیم كه همگی عطر شهادت می‌دهند و بوی شقایق، دشت آزادگان را تشكیل می‌دهند؛ دشتی كه پیش از جنگ ایران و عراق دشت میشان و صدها سال پیش دشت میسان یا سهل‌میان نام داشت و پس از جنگ تحمیلی به دشت آزادگان تغییر نام داد؛ دشت زنان و مردان آزاده
- شهرستان دشت آزادگان از نخستین مناطق ایران و خوزستان بود كه به اشغال نیروهای عراقی درآمد و اكنون نیز از نخستین مناطق و شهرستان‌های خوزستان است كه با احتمال طغیان رودخانه‌های خروشان استان، احتمال آبگرفتگی و زیرآب رفتنشان قوت یافت و حكم تخلیه تمام شهرستان، در كنار چند شهر و ده‌ها روستای دیگر خوزستان صادر شد.
ـ امروز هم با گذشت حدود ۴۰ سال از محاصره و اشغال دشت آزادگان و شهرهای هویزه و حمیدیه، این مناطق به محاصره سیلاب خشمگینی درآمده كه اهالی دشت می‌گویند در مقابلش كوتاه نمی‌آیند و به‌راحتی خانه و زندگی خود را به آن نمی‌سپارند. تصاویر و ویدئوها در فضای مجازی و سایت‌های خبری و خبرنگاران محلی كه با آنها در ارتباطیم، همگی از همبستگی و اتحاد عجیب مردم این مناطق با ایجاد سنگرها و سیل بندها یا حتی دست خالی در مواجهه با سیلاب و طغیان كرخه و كارون و دز خبر می‌دهند؛ مقاومتی كه برخی گفته‌اند حتی شاید بتوان آن را جانانه‌تر و جدی‌تر از مقاومت دوران دفاع مقدس عنوان كرد.
رضایی، نماینده ویژه استاندار در سوسنگرد، مركز دشت آزادگان هم در گفت‌وگو با جام‌جم از مقاومت مردم و ساخت سیل‌بندی به طول هفت كیلومتر در كنار ساحل كرخه خبر می‌دهد كه مانع ورود سیلاب به سوسنگرد و اطمینان خاطر مردم شهر شده، تا جایی كه به زندگی عادی و روزانه خود ادامه می‌دهند.
زاهد فردوس‌پناه، معاون فرماندار دشت آزادگان اما از زیر آب رفتن كامل ۱۲ روستا و زیرآب رفتن تدریجی و تخلیه تعدادی دیگر خبر داده و گفته با وجود همه مقاومت‌ها، شهرهای بستان و سوسنگرد هم در محاصره سیلاب هستند، اما هنوز سیلاب وارد این دو شهر نشده است.
وی بار دیگر از مردم تمام شهرها و روستاهای دشت آزادگان خواسته این دشت را تخلیه كنند، گرچه اذعان دارد مردم مصمم به مقاومت بوده و حاضر به ترك مناطق خود نیستند.
شرایط حاكم بر دشت آزادگان و شهرهای حمیده و رفیع در هویزه كه حكم تخلیه آنها صادر شده، باعث شد، سری به این شهرها بزنیم و بدانیم مقاومت این مردم، ناشی از چه داشته‌ها و آب و خاك باارزشی است و این شهرها به‌جز یادمان‌های جنگ، چه داشته‌های تاریخی و فرهنگی و معیشتی دارند. با ما تا انتهای گزارش همراه شوید.
حمیدیه
حمیدیه شهرستانی است در ۲۵ كیلومتری اهواز مركز استان خوزستان، با جمعیتی بالغ بر ۵۰ هزار نفر كه این روزها نامش بارها در رسانه‌ها تكرار شده است. این شهرستان كه عمده معیشت مردمش از طریق كاشت سبزیجات تامین می‌شود، به‌واسطه همجواری‌اش با رودخانه كرخه، بسیار خسارت دیده و تمام محصولات سبزی و بامیه زمین‌های زیركشتش را از دست داده است.
علاوه بر اقتصاد كشاورزی، آثار میراثی و طبیعی این شهر هم در معرض تهدید است و از این رو گردشگری آن هم به عنوان یكی دیگر از راه‌های كوچك تولید درآمد، در حالت تعلیق است. حمیدیه دارای یك محوطه تاریخی است كه قدمتش به دوران پیش از اسلام و عمدتا دوره ساسانی برمی‌گردد و آنطور كه یكی از فعالان میراث،صنایع دستی و گردشگری استان می‌گوید، به دلیل بارش‌های اخیر متحمل خسارت شده است. قاسم منصور آل‌كثیر همچنین به قصر شیخ یا كوشك حمیدیه كه متعلق به یك حكومت محلی همزمان با دوره قاجارهاست اشاره می‌كند.
او می‌گوید: سقف این اثر با وجود این‌كه در فهرست آثار ملی قرار دارد، فرو ریخته و همین عامل این بنا را در معرض بارش باران آسیب‌پذیر كرده است. در همین حال، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این شهرستان در این باره به جام‌جم می‌گوید: كوشك شامل یك ساختمان و تاسیسات آبی كشاورزی پیرامون آن است و مسؤولان میراثی به همراه مردم شهر و دوستداران میراث فرهنگی، تمام تلاش خود را برای حفظ این اثر به كار گرفته‌اند. به گفته حسن بهداد، در امتداد این محوطه سیل‌بند زده شده و وضعیت آن به صورت پیوسته رصد می‌شود.
اما این مقام مسؤول، صنایع‌دستی این شهرستان را هم در زمره صنایعی عنوان می‌كند كه از سیل اخیر آسیب دیده است. بهداد خاطرنشان می‌كند: تولیدات حصیر و بوریابافی بخش عمده صنایع‌دستی حمیدیه را تشكیل می‌دهد كه در شرایط كنونی به دلیل از بین رفتن مواد اولیه، متوقف شده است. بخش‌های روستایی حمیدیه اما بیش از خود شهر با سیلدست‌و پنجه نرم می‌كنند. حمیدیه طبیعتش هم بكر است و دیدنی؛ همجواری رمل و جنگل و نیز مزارع گل‌های شب‌بو و زنبق در حاشیه رودخانه كرخه، می‌تواند این شهر را به یكی از شهرستان‌های توریستی استان خوزستان بدل كند؛ هرچند كه حالا بخشی از این جنگل‌ها و نیز مزارع گلی كه گل‌هایشان به دیگر شهرهای كشور هم صادر می‌شده، به زیر آب رفته‌اند.
پرچم مقاومت در سوسنگرد بالاست
این شهر مركز دشت آزادگان هم‌مرز با كشور عراق است و در داخل هم در مجاورت اهواز، هویزه و بستان است و رودخانه زیبای كرخه از میان آن می‌گذرد. ۸۰ هزار نفر جمعیت دارد كه عموما عرب هستند با پیشه كشاورزی.
از مراكز تفریحی آن می‌توان به پارك ورودی شهر، پارك مركزی شهر و ساحل زیبای كرخه و پارك شهید سبحانی اشاره كرد كه سوسنگردی‌ها اوقات فراغت خود را در آنها می‌گذرانند. به اینها اضافه كنید یادمان شهید چمران در دهلاویه كه یك المان جنگی است و منطقه زیبای جنگلی ام دبس با تپه‌های شنی بكرش. سوسنگرد یك دانشگاه صنعتی به نام شهدای هویزه هم دارد كه ساختمان موقت آن در مركز شهر قرار دارد و ساختمان اصلی‌اش در حال ساخت است.
رفیع؛ سبک زندگی متفاوت
رفیع از توابع شهرستان هویزه است و جمعیتی حدودا ۴۰۰۰ نفری دارد و خیلی بعید است تا به امروز نامش را شنیده باشید و اگر سیل ویرانگر نمی‌آمد هم شاید هیچ‌گاه فرصت معرفی وشناختش را نمی‌یافتیم؛ عدویی كه شاید سبب خیر شود و توجه‌ها را به این نقطه جلب كند.
رفیع، شهری كه زندگی و معیشت مردمانش در گذشته وابسته به تالاب بوده، از ظرفیت‌های زیادی در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی برخوردار است؛ تا آنجا كه به‌واسطه هنر بوریابافی مردمانش در آستانه ملی شدن بود و حالا با از بین رفتن سه كارگاه در این شهر و البته شهرستان هویزه كه به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی دشت آزادگان و هویزه، تنها در یكی از آنها صد نفر مشغول به كار بودند، سرنوشت این پرونده مشخص نیست. علی عبیاوی تاكید می‌كند در حال حاضر به دلیل آبگرفتی روستاها و تمامی مناطق پیرامونی این شهر، امكان دسترسی به نی كه ماده اولیه بوریابافی است وجود ندارد.
علاوه بر اینها، آنطور كه قاسم منصور آل‌كثیر به جام‌جم می‌گوید، مردم این شهر همچنین ید طولایی در بافت مضیف داشته و از این رو ساكنان كشورهای عربی همسایه برای ساخت مضیف از آنها دعوت می‌کنند. این فعال میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با اشاره به پیشینه زندگی اهالی رفیع، از سبك زندگی منحصر به فرد آنها به عنوان یكی از جاذبه‌های توریستی منطقه نام برده و می‌افزاید: همجواری با هورالعظیم، آنها را حورنشین كرده و یك سبك زندگی خاص با عنوان معدان به آنها بخشیده است؛ تا آنجا كه موسیقی و لهجه خاص خودشان را دارند.
به گفته آل‌كثیر زندگی آنها با آب گره خورده و اثرش را حتی می‌توان در نامگذاری بچه‌های رفیع دید كه نام بسیاری از آنها از ماهی‌ها گرفته شده است. او همچنین یادآور می‌شود قرار بود این سبك زندگی در سال ۹۵ در میراث معنوی كشور ثبت شود كه متاسفانه تا به امروز این اتفاق محقق نشده و این سبك زندگی در حال نابودی است.
كوت ابوحمیظه و كوت سید نعیم
عبیاوی در ادامه به وضعیت دو شهر كوت ابوحمیظه و كوت سید نعیم هم اشاره می‌كند. این مقام مسؤول درخصوص كوت ابوحمیظه به جام‌جم می‌گوید: سیل‌بندهای محكمی كه در مسیر آب ساخته شده، تاكنون مانع ورود سیل به این شهر شده است.
او همچنین می‌افزاید: در ابوحمیظه اثر تاریخی شاخص وجود ندارد و اداره میراث به‌تازگی اقدام به برگزاری كلاس‌های گلیم‌بافی در این منطقه كرده است تا به این ترتیب زنان ابوحمیظه‌ای با اشتغال به این هنر كسب درآمد كنند. در همین حال، عبیاوی تاكید می‌كند: متاسفانه ابونعیم به‌شدت در معرض تهدید است.
كوت سیدصالح در همجواری سید نعیم از توابع شهر كارون، از دیگر نقاطی است كه مردمش در چند روز اخیر در محاصره آب به‌سر می‌برند؛ به گونه‌ای كه به گفته آل‌كثیر، مردمان آنجا شغل‌شان را كه وابسته به استفاده از خوس یا همان برگ نخل است از دست داده‌اند و برقراری ارتباط با مناطق همجوارشان نیز ناممكن شده است. این فعال میراثی همچنین به پل كوت سیدصالح نیز اشاره می‌كند؛ پلی كه ثبت ملی شده و در حالی كه قرار بود به زودی مرمت شود، بخش زیادی از آن به زیر آب رفته است.
- 16
- 2
