چه کسی است که نداند اگر دریاچه ارومیه خشک شود، چه بلایی بر سر زمین‌های کشاورزی می‌آید. چه کسی است که نداند اگر دریاچه ارومیه نفس نداشته باشد، نفس خیلی‌ها به شماره می‌افتد. این را هم می‌دانیم که هنوز حق دریاچه ارومیه را از آب نداده‌اند. حرف‌های زیادی برای زنده کردن دریاچه زده شده، برنامه‌های بیشماری برای احیای این بیمار انجام شده، وعده‌های زیادی داده شده اما افسوس از حرف تا عمل فاصله بسیار است. دریاچه ارومیه که تبدیل به شوره‌زاری شده تنها یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب دارد.
برای زنده شدن به حداقل ۱۳ میلیارد متر مکعب آب دیگر نیاز دارد. قبل از فصل تابستان دریاچه آب بیشتری داشت؛ حداقل ۹۰۰ میلیون متر مکعب بیشتر. هوا که گرم شد، تبخیر بالا رفت و آب زیادی از بدن دریاچه تبخیر شد و به هوا رفت البته با اینکه گرم شدن هوا در آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی باعث کم شدن آب دریاچه ارومیه شده است اما همه تقصیرها به گردن گرما نیست. چندی پیش مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: «فرآیند احیای دریاچه ارومیه طی برنامه‌ای ۱۰ ساله (از سال ۹۳) دنبال می‌شود و مقرر بود این برنامه در سال ۱۴۰۲ به اتمام برسد، اما باید گفت که به علت تامین مالی ضعیف و تحقق ۴۵ درصدی اعتبارات، دو سال از برنامه احیا عقب هستیم».
مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه صحبت هایش نیز گفت طی ۲۰ سال گذشته حدود هشت متر از پیکره آبی دریاچه ارومیه کم شده است. خلیل ساعی در نشست هم اندیشی حفاظت محیط زیست استان با شورای استان و دستگاه‌های مسئول در احیای دریاچه، درباره آخرین وضعیت دریاچه ارومیه گفت ۱۰ درصد از حقابه دریاچه ارومیه از طریق آجی‌چای تامین می‌شود و سهم رودخانه‌های ورودی از جنوب دریاچه در تامین آب مورد نیاز آن ۶۵ درصد و سهم رودخانه آجی چای نیز برابر ۱۰ درصد است.
گویا قرار است احياي دریاچه ارومیه در یک برنامه ۱۰ ساله که از سال ۹۳ شروع شده است، اتفاق بیفتد. این برنامه در سال ۱۴۰۳ تمام می شود، اما باید گفت که به علت تامین مالی ضعیف و تحقق ۴۵ درصدی اعتبارات، دو سال از برنامه احیا عقب هستیم. ساعی با تاکید بر اینکه آذربایجان شرقی برابر با ۱۲۳ میلیون مترمکعب و آذربایجان غربی برابر با ۵۵ میلیون متر مکعب پساب خود را به دریاچه ارومیه روانه می‌کند، گفت: از زمانی که خشک شدن دریاچه ارومیه شروع شده، سالانه برابر با ۴۰ سانتی‌متر از پیکره دریاچه ارومیه کاهش می‌یافت، اما پس از اهتمام دولت تدبیر و امید در این رابطه و تصمیم‌گیری برای احیا، سطح آب دریاچه در حال تثبیت بوده و اکنون نیز فقط یک سانتی متر پیکره آبی دریا کاهش داشته است.
نابودی بخش جنوبی دریاچه و عدم امکان احیای آن برای همیشه
طی ۲۰ سال گذشته پیکره آبی دریاچه ارومیه حدود هشت مترکاهش داشته است و این در راستای کنترل و تثبیت ریزگرد‌های نمکی، از موضوعات اصلی دولت بود. ساعی گفت: ۸۲۰۰۰ هکتار سطح کانون‌های فوق بحرانی تولید ریزگرد در حاشیه دریاچه در سال ۹۳ شناسایی شد که برابر با ۱۷۹۰۰ هکتار آن از طریق اجرای عملیات بیولوژیکی مهار شده و برابر با ۲۸۰۰۰ هکتار نیز از طریق زیر پیکره آبی رفتن دریاچه در سال ۹۵ مهار شده است. ساعی با بیان اینکه در سال‌های ۹۲ تا ۹۴ تراز آبی دریاچه ارومیه فقط یک سانتی‌متر کاهش داشته است، افزود: مهندسانی از ژاپن، استرالیا، هند و... نیز به دلیل اهمیت بالای دریاچه ارومیه در این رابطه مطالعاتی انجام داده و همکاری‌هایی با ستاد احیا دارند.
وی با تاکید بر اینکه اگر روند خشک شدن دریاچه ارومیه مانند سابق (پیش از اجرای برنامه احیا) تداوم می‌یافت، شاهد نابودی بخش جنوبی دریاچه و عدم امکان احیای آن برای همیشه بودیم، تشریح کرد: تراز سطح آب دریاچه ارومیه در مهر سال جاری برابر ۱۲۷۰.۲۷ متر مکعب بوده و این میزان در مهر سال گذشته برابر با ۱۲۷۰.۲۸ بوده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان نیز در این نشست با بیان اینکه عوامل متعددی در خشکی دریاچه ارومیه نقش داشته‌اند که سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان یک ارگان حاکمیتی و نظارتی در راستای شناسایی آن عوامل یک سری طرح‌های مطالعاتی و اجرایی انجام داده است، گفت:ارزیابی پل میانگذر که یکی از عوامل خشکی دریاچه ارومیه است از جمله تحقیقات ما بوده و در زمان احداث این پل میانگذر باید ارزیابی توسط اداره راه ارائه می‌شد.
حمید قاسمی با بیان اینکه دریاچه ارومیه حالت چرخشی برای جلوگیری از رسوب موارد معلق از جمله نمک دارد، افزود: این حالت چرخشی باعث می‌شد که رسوب زودتر اتفاق نیفتد. با توجه به اینکه ارزیابی زیست محیطی در حین احداث پل مورد توجه قرار نگرفته بود، ما خود با هماهنگی ستاد و همکاری دانشگاه تبریز این طرح را کار کرده و راهکار‌های اصلاحی را ارائه دادیم.وی در ادامه به حقابه دریاچه نیز اشاره کرد و افزود: در این رابطه نیز نیاز زیستی رودخانه‌هایی که وارد دریاچه می‌شوند با همکاری دانشگاه تربیت مدرس کار شده و به سازمان آب ابلاغ شده تا حقابه رودخانه‌ها و دریاچه نیز بر اساس برآورد تامین شود.
وی خاطرنشان کرد: در رابطه با حفاظت از تالاب‌های اقماری اطراف دریاچه ارومیه، چون قوری گل و قره قشلاق نیز یک سری اقدامات اجرایی در راستای حفظ این تالاب‌ها برای پرندگان مهاجر و حیات وحش آن انجام داده‌ایم. معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای استان و نماینده این شرکت در ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در این نشست با ارائه گزارشی از پروژه‌های اجرایی شرکت آب منطقه‌ای استان در راستای احیای دریاچه ارومیه، افزود: کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی حوضه آبریز، تامین آب از منابع جدید، اقدامات مطالعاتی و نرم افزاری، اقدامات حفاظتی و کاهش اثرات، کنترل و کاهش برداشت از منابع آبی سطحی و زیرزمینی حوضه و تسهیل و افزایش حجم آب ورودی به دریاچه از طریق اقدامات فیزیکی و سازه‌ای اجزای اصلی نقشه راه احیای دریاچه است.
مجتبی جلیل‌زاده افزود: اکنون مردم و کشاورزان«حقابه» برای دریاچه ارومیه را قبول کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که دریاچه نیز حقابه دارد، این موضوع بسیار اهمیت داشته و یکی از اقدامات فرهنگی انجام گرفته است. وی با اشاره به کاهش تولید آب توسط رودخانه‌ها و تولید ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب از طریق رودخانه آجی چای، گفت: در تبدیل آب‌ها به روان آب مشکل داریم و به‌طور متوسط ۵۰ درصد سهم استان از روان‌آب‌ها کاهش یافته است.
- 19
- 6
