پنجشنبه ۰۹ فروردین ۱۴۰۳
۰۷:۲۰ - ۱۸ مرداد ۱۳۹۸ کد خبر: ۹۸۰۵۰۴۴۷۰
محیط زیست و گردشگری

گزارشی در مورد سریال تکراری آتش‌سوزی‌ جنگل‌های زاگرس که امسال هم دامن درخت‌ها را ‏گرفته است

تراژدی مرگ هزاران بلوط

آتش‌سوزی‌ جنگل‌های زاگرس,اخبار اجتماعی,خبرهای اجتماعی,محیط زیست

خاکسترشدن جنگل‌ها و به سوگ نشستن برای بلوط‌ها، قصه همیشگی زاگرس است. ‏با شروع فصل گرما، آتش به جان جنگل‌ها می‌افتد، می‌سوزاند و رخت سیاه بر زمینش می‌کشد؛ ‏زمینی که باید سال‌های‌سال چشم‌انتظار قد کشیدن درختانی بماند که روزگاری سایه‌های سربه ‏فلک کشیده‌شان اجازه دیدن آفتاب را نمی‌دادند؛ درختانی که شاید دیگر هیچ‌وقت فرصت سر بیرون ‏آوردن از زمین را نداشته باشند.  ‏

قصه خاکسترشدن درختان و سوختن مراتع، داستان دیرینه‌ای است که بیش از همه زاگرس را به ‏کام می‌کشد، به‌طوری که سالانه بسیاری از گونه‌های گیاهی و بلوط‌هایش در آتش، خاکستر می‌شوند؛ ‏نمونه‌اش آتشی است که همین چند روز پیش به جان درختان و بوته‌های ارتفاعات کهمره‌سرخی، ارژن و ‏کازرون افتاد و چهار روز طول کشید تا دست از سوزاندن بردارد. ‏

جنگل‌های زاگرس با ٦میلیون هکتار مساحت، مأمن خوبی برای بلوط‌ها، افرا، کیکم، بنه، ‏زبان‌گنجشگ و ارغوانند و سهم ٤٠درصدی جنگل‌های ایران را به خود اختصاص داده‌اند. دوهزار و ‏‏٣٧٢گونه گیاهی در این جنگل‌ها وجود دارد و ٦١گونه پستاندار، ٢٧گونه ماهی، ١٦٧ گونه پرنده و ‏‏٣٧گونه خزنده در آن زیست می‌کنند که آتش‌سوزی‌ها تعدادی از آنها را از بین برده است.  اهمیت ‏این جنگل‌ها تا جایی است که ٤٠درصد آب شیرین ایران در محدوده زاگرس تولید می‌شود. بر ‏اساس اطلاعات سازمان جنگل‌ها آتش‌سوزی در هر هکتار از مناطق جنگلی ۵۶‌میلیون تومان و در هر ‏هکتار اراضی ۱۷‌میلیون تومان خسارت وارد می‌کند. ‏

نگاهی سنتی داریم

عامل انسانی چه عمدی و چه سهوی متهم ردیف اول آتش‌سوزی‌ها شناخته می‌شود، اگرچه شرایط ‏اقلیمی به میزان این آتش‌سوزی‌ها دامن می‌زند، البته صاعقه‌ها را نمی‌توان از فهرست دلایل ‏آتش‌سوزی‌ها کنار گذاشت، افزایش دما هم به نوبه خود دلیل قابل تاملی است که با وجود شیشه و ‏پلاستیک و نایلون در جنگل‌ها بهانه‌ای می‌شود برای به خاکسترکشیدن بخشی از جنگل‌ها. محسن ‏جعفری‌نژاد، مدیرکل محیط‌زیست استان کهگیلویه‌وبویراحمد در گفت‌وگو با «شهروند» همه این ‏عوامل را در آتش‌سوزی‌ها دخیل می‌داند: «صددرصد این عوامل در آتش‌سوزی‌ها دخیل‌اند و تنها ‏میزان دخیل‌ بودنشان در دوره‌های مختلف، متفاوت است.

در بحث آتش‌سوزی‌ جنگل‌های ‏زاگرس شرایط اقلیمی، خشک‌شدن بعضی پوشش‌های گیاهی جنگل‌ها و کاهش بارندگی‌ها در ‏بعضی استان‌ها تاثیرگذار بوده است.» ‏جعفری‌نژاد با در نظر گرفتن شرایط طبیعی و خشکسالی‌ها، عامل انسانی را مهمتر از سایر عوامل ‏می‌داند و در مورد عامل افزایش آتش‌سوزی‌ها می‌گوید: «از گذشته‌ آتش‌سوزی‌ها وجود داشتند، ‏به‌طوری که طبق آمارهای موجود از ٢٠سال گذشته شاهد آتش‌سوزی‌های مختلف بوده‌ایم؛ البته در ‏وسعت‌های مختلف. اما از آنجایی که امروزه مسائل زیست‌محیطی اهمیت بیشتری میان عامه مردم ‏یافته‌اند، آتش‌سوزی‌ها نمود بیشتری پیدا می‌کنند، اگرچه در سال‌جاری میزان آتش‌سوزی‌ها در ‏مقایسه با سال‌های ٩٧ و ٩٦ افزایش را به خود می‌بیند.»  ‏

جنگل‌های ایران این روزها حال‌وروز خوبی ندارند، اما جنگل‌های زاگرس از درد بیشتری رنج می‌برند، ‏تا جایی که کارشناسان زنگ‌خطر را برای جنگل‌های زاگرس به صدا درآورده‌اند و معتقدند با ادامه ‏این آتش‌سوزی‌ها تا چند‌سال آینده اثری از این جنگل‌ها باقی نمی‌ماند. مدیرکل محیط‌زیست استان ‏کهگیلویه‌وبویراحمد این زنگ‌خطر را جدی می‌داند: «جنگل‌های زاگرس دیر رشدند و سال‌ها طول ‏می‌کشد تا دوباره احیا شوند، به‌طوری که درخت بلوط ١٠٠سال وقت می‌خواهد تا بالغ شود و درواقع ‏جبران این درختان بسیار سخت است. وقتی بحث از خسارت این آتش‌سوزی‌‌ها می‌شود، اعداد و ‏ارقامی به میان می‌آید، درحالی‌که ارزش‌گذاری دقیقی در این زمینه صورت نگرفته، چون زمانی که ‏جنگلی می‌سوزد، یک اکوسیستم را از دست می‌دهیم و این امکان وجود دارد که هیچ‌گاه ‏حیات‌وحش آن منطقه دوباره به منطقه برنگردد، به همین منظور باید نگاه عمیق‌تری به این مسأله ‏داشت، چون با آتش‌سوزی جنگل‌ها تنها درختان را از دست نمی‌دهیم، بلکه یک پهنه از دست ‏می‌رود.»  

‏جعفری‌نژاد یکی از نکات قابل تامل را مرز باریک و نزدیک مراتع با جنگل‌های زاگرس عنوان می‌کند ‏و ادامه می‌دهد: «یکی از مشکلات مهم همین مرز باریک و نزدیک مراتع و جنگل‌هاست، تا جایی که ‏آتش‌زدن مزارع گاهی منجر به آتش‌سوزی جنگل‌ها می‌شود و گاهی اوقات هم آتش‌سوزی مراتع ‏دامن جنگل‌ها را می‌گیرد. ما نیاز داریم نگاهی هم‌طراز با نگاه جهانی به آتش داشته باشم و از آن ‏به‌عنوان اولویتی در نگاه کلان توجه کنیم. در حقیقت برای  محافظت از مراتع و جنگل‌ها نیازمند ‏برنامه و استراتژی مشخصی هستیم، البته نباید از یاد برد که ساماندهی گردشگری، مردم و دام هم ‏از مسائل مهم‌اند و این درحالی است که ما هنوز نگاهی سنتی به این موضوع داریم، در صورتی که باید ‏هدفمندبرنامه‌ریزی کنیم.»     ‏

برنامه‌های خوبی اجرایی شده‌اند

امسال بهار پربارانی داشتیم، بارندگی‌های پی‌درپی تا حدودی ذخایر منابع آبی را تامین کردند و ‏مراتع سرسبز شدند و امید این می‌رفت تابستان خنک‌تری را تجربه کنیم، اما همه‌چیز آن‌طور که ‏انتظار می‌رفت، پیش نرفت و گرما بهانه‌ای شد بر جان مراتع تا شعله به جان جنگل‌ها بیفتد و نفس ‏زاگرس را تنگ کند. بهمن افراسیابی، مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌ها هم ‏بارندگی‌ها را بی‌تاثیر نمی‌داند و به «شهروند» می‌گوید:   «بارندگی‌های سال‌های ٩٧-٩٨ سبب شد ‏پوشش گیاهان یک‌ساله افزایش داشته باشد، این درحالی است که افزایش پوشش گیاهان ‏یک‌ساله شرایط ایجاد حریق را بالا می‌برد. بارندگی با وجود مزایای بالایی که دارد و اثرات مثبتی که ‏در سرسبزی منابع طبیعی می‌گذارد و در کاهش آفات و امراض موثر است مسأله حریق را هم با ‏خود همراه دارد.» ‏

افراسیابی میزان آتش‌سوزی‌های سال‌جاری را در مقایسه با سال‌های ٩٧-٩٦ بالاتر می‌داند و ادامه ‏می‌دهد:  «در ماه‌های گذشته ٢٥٧فقره حریق در عرصه‌های جنگلی داشتیم و این به معنای سوختن ‏١٤٠٠هکتار است. این میزان نسبت به دو‌سال گذشته افزایش داشته است، البته باید ‏متذکر شد که در تمام آتش‌سوزی‌ها از بین رفتن صددرصدی را نداریم. گاهی اوقات آتش‌سوزی‌ها تنها ‏گیاهان یک‌ساله را طعمه قرار می‌دهند و متاسفانه مواردی هم بوده که حریق خسارت بالایی به جا ‏گذاشته است. میزان خسارت آتش‌سوزی‌ها به نوع آتش بستگی دارد در این‌که سطحی باشد یا ‏تاجی.»‏

مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌ها، آمار مربوط به آتش‌سوزی مراتع را هم بالا می‌داند ‏و می‌گوید:   «در سال‌جاری ٩٨٢فقره آتش‌سوزی در مراتع داشتیم و این به معنی سوختن حدود ‏‏١٢هزار هکتار است. آتش‌سوزی‌هایی که دو استان خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد بیشترین سهم ‏را داشته‌اند. درواقع در مجموع متوسط حریق‌ها در‌سال گذشته در یک‌دوره ١٠ساله ١٥هزار هکتار ‏می‌شد و این درحالی بود که در‌سال ٩٦-٩٧ این عدد تغییرات کاهشی‌ به خود دید،  اما در چند ماه ‏گذشته به دلیل بارندگی‌ها و پوشش بسیار خوب عرصه‌های مرتعی و جنگلی، میزان حریق افزایش ‏پیدا کرده است.» 

‏ آتش‌سوزی جنگل‌ها اتفاق گریزناپذیری است که اغلب کشورهایی که این منبع طبیعی را در اختیار ‏دارند با آن روبه‌رو هستند؛ آتش‌سوزی‌هایی که در مقابل آنها کاری از پیش نمی‌رود و به حد توان ‏خساراتی را وارد می‌کنند. آتش‌سوزی جنگل‌های سیبری یکی از بزرگترین آتش‌سوزی‌ها در روسیه ‏در سه‌سال گذشته بود و رکورد جدیدی در آتش‌سوزی‌ها برای روسیه به‌جا گذاشت، اگرچه در ‏هفت‌ماه نخست ٢٠١٩ بیش از ٤٢,٥میلیون هکتار طعمه حریق شدند؛ آماری که نسبت‌ به سال ‏گذشته افزایش یک‌ونیم‌برابری داشت.

افراسیابی با اشاره به آتش‌سوزی اخیر اسپانیا که ‏هزاران هکتار را به کام آتش کشید، می‌گوید:  «حریق اتفاقی است که کشورها با آن روبه‌رو هستند و ‏نمی‌توان گفت تنها مختص بعضی جوامع می‌شود. البته هر کشوری به تناسب اهداف و منابعی که در ‏اختیار دارد سیاست‌های راهبردی برای آن می‌اندیشد و ما هم از این موضوع مستثنی نیستیم و در ‏مباحث مدیریتی و برنامه‌ریزی گام‌ها و برنامه‌های خوبی به چشم می‌خورد، اگرچه هنوز کاستی‌هایی ‏وجود دارد که بی‌شک برطرف می‌شوند.»

مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌ها درباره ‏برنامه‌ریزی‌های سازمان برای مقابله با آتش‌سوزی‌ها ادامه می‌دهد:   «در بحث برنامه‌ریزی و مدیریت، ‏هماهنگی‌های خوبی با ستاد بحران‌، فرماندهی‌ها و وزارت دفاع و تمام کسانی که می‌توانند به هر ‏نحوی کمک کنند- بومیان، عشایر و روستاییان- صورت گرفته و نشست‌هایی هم برگزار شده و ‏کارگاه‌های آموزشی برپا شده تا بخشی از امور به آنها واگذار شود، البته اعتبارات لازم برای ‏عرصه‌های مرتعی، جنگلی و بیابان‌زدایی در نظر گرفته شده و این درحالی است که اعتباری هم از ‏صندوق توسعه ملی با تأکید مقام معظم رهبری به سازمان اختصاص یافته است. البته سازمان دفاع و ‏ستاد حوادث در این زمینه از هیچ نوع امکاناتی که در اختیار دارند، دریغ نکرده‌اند.»  ‏

‎ ‎افراسیابی در مورد اقدامات صورت گرفته در این سازمان می‌گوید:  «سال گذشته ٦٣٨حوزه ‏انتخاب شد و در همین راستا بیش از ٣٠هزار هکتار جنگل‌کاری داشتیم و بیش از هزار پروژه ‏آبخیزداری اجرایی شد و به واسطه آن برای ٢٥٠٠خانواری که در این حوزه‌ زندگی می‌کردند، ‏سوخت‌شان تأمین شد تا از پوشش گیاهی برای سوخت استفاده نکنند. در حدود ٥٠٠کیلومتر ‏کمربند حفاظتی ایجاد شده است. امسال هم ٧٠٠حوزه آبخیزداری انتخاب شده تا برنامه‌های ‏اصلاحی، اجرایی و حفاظتی در آنها اجرایی شود. در زمینه پیشگیری و اطفا، خرید امکانات موردنیاز ‏صورت گرفته است. درواقع اقدامات صورت گرفته در یک‌دهه اخیر بی‌سابقه بوده و نتیجه این ‏اقدامات و برنامه‌ریزی‌ها تا آخر‌سال ٩٨ برای همه مشهود خواهد شد.»     ‏

چاره‌ای باید اندیشید

آتش‌سوزی جنگل‌ها  اتفاق تلخی است که هرساله تکرار می‌شود و خساراتی را به جا می‌گذارد؛  اما در این میان سهم عامل انسانی بیش از سایر عوامل ‏دخیل است. به‌طوری که گفته می‌شود ٩٠درصد آتش‌سوزی‌ جنگل‌های کشور بر اثر عوامل انسانی ‏است. پرهام جعفری، فعال محیط‌زیست در گفت‌وگو با «شهروند» دراین‌باره می‌گوید:   «آتش‌سوزی ‏جنگل‌ها نه‌تنها در ایران بلکه در تمام دنیا تبدیل به موضوعی مهم شده.  به‌طوری که طبق آمار یکی ‏از ماهواره‌های ناسا گزارشی با رقم اعجاب‌آور ٤٠میلیون حریق در کره‌زمین را ثبت کرد که یک رقم ‏وحشتناک در طول تاریخ بشری محسوب می‌شود. براساس آمار مرکز آمار و سازمان جنگل‌ها، مراتع ‏و آبخیز‌داری کشور، ٨/٨‌درصد از مساحت کشور را جنگل‌ها تشکیل می‌دهند که حجم مجموع ‏جنگل‌های کشور، ٦٠٠‌میلیون متر مکعب با ارزش اقتصادی بیش از ٣٠٠‌هزار‌میلیارد ریال است. ‏براساس همین آمار، سرانه جنگل در كشور ۱۷صدم هكتار است درحالی كه سرانه جهانی جنگل ‏‏۶۲صدم هكتار است و همین سرانه، ضرورت توجه به حفظ، احیا و توسعه جنگل‌های کشور و ‏همچنین حفاظت از آن را نشان می‌دهد.» ‏

جعفری با اشاره به وسعت جنگل‌های زاگرس و تنوع گونه گیاهی و جانوری آن ادامه می‌دهد:  «در ‏سال‌جاری به دلیل شدت بارش‌های ابتدای سال، شاهد تقویت رشد گونه‌های مختلف گیاهی و ‏مشخصا انواع گل‌ها و علف‌های موسمی در دشت‌ها، کوهپایه‌ها و مراتع کشور بودیم. این گیاهان ‏خودرو، بیش از سال‌های دیگر قد کشیده‌اند، ولی ادامه حیات‌شان در گرمای تابستان که بارندگی ‏کاهش داشت، میسر نبود و خود تبدیل به عاملی جهت تشدید آتش‌سوزی‌های منطقه جنگلی و ‏مراتع خواهد شد. علاوه بر موضوعات فوق با توجه به کوهستانی بودن مناطق جنگلی کشور و ‏همچنین نبود دسترسی لازم و نبود امکانات لازم موضوع حریق جنگل‌ها از اهمیت بالایی برخوردار ‏است که باید قبل از وقوع برای آن چاره‌ای اندیشید.» ‏

‏ این فعال محیط‌زیست معتقد است با آموزش و برنامه‌ریزی‌ها می‌توان میزان این آتش‌سوزی‌ها را ‏کاهش داد و می‌گوید:   «همان‌طور که گفته شد بیش از ۹۰‌درصد عوامل آتش‌سوزی انسانی است و ‏می‌توان با آموزش طبیعت‌گردی صحیح و آموزش به ساکنان نزدیک به این مناطق، قدمی در جهت ‏کاهش آتش‌سوزی‌ها برداشت‎ ‎‏ و همچنین در صورت بروز آتش در منابع طبیعی باید بلافاصله آن را ‏از طریق سامانه‌های ارتباطی نظیر ۱۵۰۴ گزارش کرد‎.‎‏»

لیلا مهداد

  • 17
  • 5
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
علی نصیریان بیوگرافی علی نصیریان؛ پیشکسوت صنعت بازیگری ایران

تاریخ تولد: ۱۵ بهمن ۱۳۱۳

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر، نویسنده و کارگردان

آغاز فعالیت: ۱۳۲۹ تاکنون

تحصیلات: دانش آموخته مدرسه تئاتر در رشته هنرپیشگی

ادامه
ابوطالب بن عبدالمطلب زندگینامه ابوطالب بن عبدالمطلب پدر امام علی (ع)

تاریخ تولد: ۳۵ پیش از عام‌الفیل

محل تولد: مکه

دیگر نام ها: عبدالمطلب، عبدالمناف، عمران

دلیل شهرت: رئیس قبیله بنی هاشم، پدر امام علی (ع)، عمو و حامی حضرت محمد (ص)

درگذشت: سال دهم بعثت

آرامگاه: مکه در گورستان ابوطالب

ادامه
رودریگو هرناندز بیوگرافی «رودریگو هرناندز»؛ ستاره ای فراتر از یک فوتبالیست | هوش و تفکر رمز موفقیت رودری

تاریخ تولد: ۲۲ ژوئن ۱۹۹۶

محل تولد: مادرید، اسپانیا

حرفه: فوتبالیست 

پست: هافبک دفاعی

باشگاه: منچسترسیتی

قد: ۱ متر ۹۱ سانتی متر

ادامه
موسی التماری بیوگرافی موسی التماری بازیکن فوتبال اردنی

تاریخ تولد: ۱۰ ژوئن ۱۹۹۷

محل تولد: امان، اردن

حرفه: فوتبالیست

باشگاه کنونی: باشگاه فوتبال مون‌پلیه فرانسه

پست: مهاجم

قد: ۱ متر ۷۶ سانتی متر

ادامه
اوسمار ویرا بیوگرافی اوسمار ویرا سرمربی تیم پرسپولیس

تاریخ تولد: ۳ ژوئیه ۱۹۷۵

محل تولد: ریو گرانده دو سول ، برزیل

حرفه: سرمربی تیم فوتبال

باشگاه کنونی: پرسپولیس

آغاز فعالیت: سال ۱۹۹۴

ادامه
اوستون ارونوف بیوگرافی اوستون ارونوف بازیکن فوتبال ازبکی در تیم های ایرانی

چکیده بیوگرافی اوستون ارونوف

نام کامل: اوستون رستم اوگلی اورونوف

تاریخ تولد: ۱۹ دسامبر ۲۰۰۰

محل تولد: نوایی، ازبکستان

حرفه: فوتبالیست

پست: هافبک تهاجمی

باشگاه کنونی: پرسپولیس

ادامه
اکرم عفیف بیوگرافی اکرم عفیف بازیکن برتر تیم ملی قطر

تاریخ تولد: ۱۸ نوامبر ۱۹۹۶

محل تولد: دوحه، قطر

حرفه: فوتبالیست

پست: وینگر

باشگاه کنونی: السد قطر

قد: ۱ متر ۷۶ سانتی متر

ادامه
بیژن بنفشه خواه بیوگرافی بیژن بنفشه خواه بازیگر خوش سابقه سینمای ایران

تاریخ تولد: ۱ فروردین ۱۳۵۲

محل تولد: دروازه شمیران، تهران، ایران

حرفه: بازیگر

آغاز فعالیت: ۱۳۷۳

تحصیلات: فارغ‌التحصیل رشته نمایش از دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد

ادامه
دنی آلوز بیوگرافی دنی آلوز؛ مدافعی با چهره منفی

تاریخ تولد: ۶ مه ۱۹۸۳

محل تولد: ژوازیرو، باهیا، برزیل

حرفه: فوتبالیست

پست: دفاع راست

قد: ۱ متر ۷۲ سانتی متر

ادامه
ویژه سرپوش