چند سالی هست به واسطه رسیدن دهه شصتی‌ها و البته هفتادی‌ها به سن ازدواج، این موضوع به‌عنوان یکی از مهمترین و به‌روزترین بحثهای جامعه ایران مطرح است، چه در سطح آکادمیک و چه در سطح گفتمان روزمره مردم یا حاکمیت. با این توضیح که آمارها نشان می‌دهند ازدواج در سالهای اخیر برای دختران روندی نزولی داشته و سن ازدواج برای این قشر افزایش یافته است. این اتفاق، دلایل متعددی دارد و بررسی آن نیازمند شنیدن حرف‌های دختران است؛ دخترانی که وقتی با آنها در مورد این مسئله همصحبت میشوی، در بعضی موارد هنوز خودشان نمیدانند که از ازدواج چه میخواهند یا چرا باید ازدواج کنند. افزایشی که به نظر می‌رسد علاوه بر همه موانع نتیجه این سردرگمی باشد.
در این میان شهلا کاظمی‌پور، استاد دانشگاه و جمعیت‌شناس در گفت‌وگو با ایسنا به بررسی وضعیت دختران از ابعادی همچون تحصیل، اشتغال، ازدواج و تجرد و پرداخته است. کاظمی می‌گوید: جمعیت دختران نسبت به پسران تفاوت چندانی ندارد و فقط ۲۰۰هزار نفر کمتر از پسران است. کاظمی‌پور ضمن تاکید بر کاهش باروری در دهه اخیر، تعداد دختران ۲۵ تا ۲۹سال را ۴میلیون نفر، ۲۰ تا ۲۴ساله را ۳میلیون و ۱۵۵هزار نفر و ۱۵ تا ۱۹ساله را نیز ۲میلیون و ۷۰۰هزار نفر اعلام کرد که سیر کاهنده‌ای را نشان می‌دهد. او همچنین درخصوص میزان تحصیلات دختران ایرانی با بیان اینکه بیش از ۵٠درصد زنان دارای تحصیلات عالی در جستجوی کار هستند، گفت: بیش از یک میلیون نفر از دختران بالای ٣۵ سال به تجرد قطعی رسیده‌اند.
از سوی دیگر بر اساس داده‌های مرکز ملی آمار ایران حدود ۱۰میلیون دختر در کشور زندگی می‌کنند. حالا به مناسبت روز ملی دختر(۲۴ تیرماه) همدلی به بررسی وضعیت دختران پرداخته و پای صحبت چند تن از آنها نشسته است.
شعور طرف برایم بیشتر اهمیت دارد
«نرگس» کارشناسی‌ارشد و مجرد است. او درباره معیارهای انتخاب همسر به «همدلی» می‌گوید: «معیارها به نظرم خودخواهانه هستند اما به هرحال هر آدمی یکسری ویژگی دارد و نمیشود به اخلاق آدمها برچسب خوب یا بد زد. چون این رفتار خاص آن آدم است. من سعی میکنم به آدمهایی که اخلاقم بیشتر به آنها میخورد نزدیکتر شوم. برای مثال من آدمی را میپسندم که اهل کوه رفتن و کارهای هیجانانگیز باشد. خیلی اهل خانواده نباشد چون من حوصله خانواده را ندارم. برای من تحصیلات خیلی مهم نیست، چراکه شعور طرف برایم بیشتر اهمیت دارد. میزان درآمدش هم درحدی باشد که بتوانیم با هم زندگی را اداره کنیم. هزینههای زندگی نباید روی دوش یک نفر باشد.»
او خیلی به ظاهر همسر اهمیت نمیدهد و می‌گوید: «فقط باید از طرف خوشت بیاید، مهم نیست که چه قیافهای دارد.» نرگس درباره تاثیر خانواده و آموزش نهادهای مسئول در حوزه ازدواج توضیح می‌دهد: «امروز بهتر است که خانوادهها دخالت نکنند و کار را به جوانان بسپارند. از طرف دیگر هر کنشی که داریم ناشی از آموزشهایی است که دیدیم یا ندیدیم که خیلی در رفتارهای ما موثر است. یکی از ضعفهای سیستم آموزشی ما در دانشگاهها و موسسات عالی این است که واحدهای تنظیم خانواده خیلی به معارف اسلامی گره خورده است درحالی که این مسئله فراتر از آن است و باید این آموزشها طبق استانداردهای یونسکو باشد.»
بدانند که از زندگی چه میخواهند
«سیمین» ۲۹ساله و مجرد است. این شهروند درباره معیارهایش برای انتخاب همسر به «همدلی» می‌گوید: «مهمترین موضوع این است که ۲نفر بدانند که از زندگی چه میخواهند. اینکه ۲۰سال مجرد بودند و حالا بدون هیچ برنامه و شناختی بخواهند کورکورانه ازدواج کنند، قطعا به بنبست خواهند خورد. حتی قبل از ازدواج باید اولویت بعد ازدواج مشخص باشد که ۲طرف درگیر خود ازدواج نباشند. ازدواج کردن فقط باید یک پل برای گذشتن از زندگی باشد اما در جامعه ما این مسئله تمام زندگی است.»
ظاهر همسر خیلی مهم است
از سوی دیگر، سلامت شخصیتی، روانی، جسمی، اخلاقی، خانوادگی و وجود اشتراکهای فرهنگی و اقتصادی میان ۲خانواده از اهمیت زیادی برخوردار است و بی‌توجهی به این عوامل زمینه‌ساز بروز مشکلات پس از ازدواج می‌شود.موضوعی که «فاطمه» به آن اشاره میکند. او۳۵ساله، کارشناس ادبیات و مجرد است و برخلاف «نرگس» به ظاهر فرد خیلی اهمیت می‌دهد و به «همدلی» می‌گوید: «در نگاه اول وقتی کسی را میبینی، اولین چیزی که تاثیر میگذارد که تو جذب طرف شوی، ظاهر فرد است. ظاهر خیلی مهم است. حالا هرکسی سلیقه متفاوتی دارد. یکی بور دوست دارد، یکی سبزه. این معیاری فردی است. در قدم بعدی اخلاق و رفتار مطرح می‌شود که در جریان رابطه مشخص می‌شود که این هم فاکتور مهمی است. سلیقههایمان باید در سبک زندگی و تفریح یکی باشد. برای مثال من آدمی نیستم که خیلی اهل مهمانی رفتن باشم بعد اگر با یکی ازدواج کنم که بخواهد هر شب مهمانی برود مسلما به مشکل میخوریم.»
بهترین رفیق آدم باشد
اما «مینا» ۳۲ساله که مجرد است تحصیلاتش را در کارشناسی ارشد در رشته آیتی تمام کرده و به دنبال کار است.مینا به ازدواج فکر نمیکند و برای او اساسا مسئلهای نیست که بخواهد در موردش صحبت کند اما او درباره معیارهای انتخاب همسر آینده‌اش می‌گوید: «من فقط یک معیار دارم. آن هم اینکه همسرم باید بهترین رفیق آدم باشد.»
در ادمه کاظمی‌پور در بخشی دیگر از سخنانش با بیان اینکه جمعیت دختران متولد پنج ساله دوم دهه ۶۰، چهار میلیون نفر است، افزود: تعداد دختران متولد در پنج ساله نخست دهه ۷۰، حدود سه میلیون نفر و متولد پنج ساله دوم این دهه به دو میلیون و ۷۰۰ هزار نفر می‌رسد. وی با اشاره به دلایل کاهش باروری در ایران اظهار کرد: تبلیغات مربوط به کاهش باروری، توسعه شهرنشینی، افزایش ضریب باسوادی و تکنولوژی‌های ارتباطی از جمله دلایل کاهش باروری در ایران هستند.
او با اشاره به میزان تحصیلات آموزش عالی برای دختران گفت: در دو رده سنی ۲۰ تا ۲۴ سال و ۲۵ تا ۲۹ سال بیش از ۴۰ درصد دختران دارای تحصیلات عالی هستند؛ این در حالی است که این رقم برای پسرها در رده سنی ۲۰ تا ۲۴ سال نزدیک به ۳۹ درصد و در سنین ۲۵ تا ۲۹ سال نزدیک به ۳۵ درصد است. این به آن معناست که تحصیلات عالی در بین دختران اشاعه بیشتری دارد و می‌توان این مساله را در سهم بیشتر دختران در قبولی کنکور مشاهده کرد.
ازدواج پیش‌رس ۲۰درصد دختران ۱۵ تا ۱۹ساله
این جمعیت‌شناس با اشاره به میزان تجرد دختران براساس آمارگیری سال ۹۵ نیز تصریح کرد: در رده سنی ۱۵ تا ۱۹ سال ۸۰ درصد دختران مجرد هستند. این میزان در رده سنی ۲۰ تا ۲۴ سال به ۴۳ درصد می‌رسد. میزان دختران ازدواج کرده این رده سنی نزدیک به ۵۷ درصد است. همچنین در گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ سال ۲۳ درصد از دختران مجرد و ۷۷ درصد از آنها متاهل هستند. کاظمی‌پور با بیان اینکه به ازدواج کودکان ۱۵ تا ۱۹ سال ازدواج «پیش‌رس» گفته می‌شود، افزود: در مجموع در هر سه گروه سنی ۴۴ درصد از دختران مجرد و ۵۶ درصد متاهل هستند. میزان تجرد دختران به طور کلی در سنین بالای ۲۰ سال نیز حدود ۳۰ درصد است. با این حال سنین ۲۰ تا ۲۴ سال سنین شاخص ازدواج بالا هستند.
شانس حداقلی دهه شصتی‌ها برای ازدواج
این جمعیت‌شناس با اشاره به اینکه در رده سنی ۳۰ تا ۳۴ سال که مربوط به دختران متولد نیمه اول دهه ۶۰ هستند، هنوز ۶۴۵هزار دختر مجرد وجود دارد که در میان آنها شانس ازدواج به حداقل رسیده است. در مجموع دختران ازدواج نکرده زیر ۵۰ سال به بیش از یک میلیون نفر می‌رسد. این ارقام نشان می‌دهد دخترانی که به سن تجرد قطعی رسیده‌اند شانس و فرصت ازدواج آنها به حداقل می‌رسد و بیش از یک میلیون نفر از دختران بالای ۳۵ سال به سن تجرد قطعی رسیده‌اند و فرصت ازدواج برای آنها به حداقل رسیده است.
ازدواج دختران در کدام گروه سنی بیشتر است؟
طبق آمار سازمان ثبت احوال در سال ۱۳۹۵، حدود ۷۰۰ هزار ازدواج به ثبت رسیده که ۱۲ درصد ازجمعیت دختران را شامل می‌شود. یعنی سالانه حدود ۱۲درصد از جمعیت ۷/۵ میلیون نفری دختران ازدواج می کنند؛ این نسبت در میان دختران زیر ۱۵ و بالای ۴۰ سال به ترتیب برابر ۱.۳ و ۲.۸ درصد بوده و در عوض در گروههای سنی ۲۴-۲۰ و ۲۹-۲۵ سال در سطح بالا و در هر یک برابر ۱۴.۷ درصد بوده است. بیشترین سهم ازدواج دختران در ایران به سه گروه سنی ۱۹-۱۵ ، ۲۴-۲۰ و ۲۹-۲۵ سال تعلق دارد بطوریکه حدود ۸۰ درصد از ازدواج دختران در این سنین انجام می‌شود.
اشتغال؛ مهمترین مشکل زنان و دختران ایران
کاظمی‌پور با اشاره به اینکه بیش از ۵۰ درصد از زنان دارای تحصیلات عالی بیکار و در جست‌وجوی شغل هستند، تصریح کرد: این رقم در مورد مردان دارای تحصیلات عالی حدود ۲۵ درصد است. میانگین بیکاری در بین هر دو جنس نیز به ۳۰ درصد می‌رسد. وی افزود: یک میلیون و ۸۰۰ هزار زن و دو میلیون مرد اعلام کرده‌اند که دانشجویان آموزش عالی هستند که معمولا بیش از نصفی از آنها در مقطع کارشناسی به سر می‌برند.
کاظمی‌پور با اشاره به اینکه میزان تحصیلات دختران نشان می‌دهد مشکل تحصیل برای آنها وجود ندارد، ادامه داد: مشکل اصلی زنان و دختران در ایران مربوط به اشتغال است چراکه دختران معمولا فرصت‌های شغلی یکسانی ندارند و یا دچار «روز مضاعف» هستند. این به آن معنا است که زنان و دختران مسئولیت سرپرستی خانه و نگهداری از کودکان را در حالی برعهده دارند که در بیرون از خانه نیز مجبور به کار هستند و هیچ‌کدام از این دو بخش قابل صرف‌نظر کردن نیست.
آسو محمدی
- 20
- 5
