با شروع سال تحصیلی و آغاز به کار مدارس، دغدغه جدیدی برای والدین ایجاد شده است یعنی؛ تهیه چاشت یا همان میان‌وعده برای دانش‌آموزان. یکی از گزینه‌هایی که طی سال‌های اخیر در این زمینه مطرح شده، بسته‌های کوچک نوشیدنی مانند شیر یا آب میوه با بسته‌بندی‌های تتراپک است. مزیت اصلی این بسته‌بندی‌ها بی‌نیازی از نگهداری دریخچال است بنابراین والدین با خیالی آسوده می‌توانند آن را در کیف فرزندشان بگذارند و دغدغه خراب شدن شیر یا آب میوه را نداشته باشند اما بین سه گروه نوشیدنی پرعرضه در این سبک یعنی شیر ساده، شیر طعم‌دار و آب میوه از نظر ویژگی‌های تغذیه‌ای کدام یک انتخاب هوشمندانه‌تر و بهتری برای فرزندان ماست؟
آب میوه یا آب شکر
فاطمه رهروانی، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی در این باره به زندگی سلام می‌گوید: شاید مهمترین نکته‌ای که درباره این محصولات باید بدانیم، این است که هیچ کدام از این محصولات، از آب میوه تنها درست نشده و ترکیبی از آب میوه (با درصدهای متغیر بین ۲۰ تا ۶۰ درصد)، آب، شکر و طعم‌دهنده‌ها ست. بنابراین نمی‌توان آنها را مساوی با آب میوه‌های خانگی دانست و فواید آب میوه‌ها را به آنها نسبت داد. البته در این بین موارد دیگری را نیز باید در نظر داشت.
اندازه یک وعده، بسته به اندازه بسته‌بندی می‌تواند تا ۲۰۰ میلی‌لیتر باشد.
قیمت: ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ تومان
در جدول اطلاعات تغذیه‌ای، اطلاعات مربوط به آب پرتقال به عنوان یکی از پرفروش‌ترین آب میوه‌ها آورده شده است. اطلاعات محصولات دیگر را شما می‌توانید از روی بسته‌بندی بررسی کنید. اما این اطلاعات به ما چه می‌گویند؟
به صورت کلی، میزان قند این محصولات زیاد است. در واقع فرزند شما با مصرف یک بسته ۲۰۰ میلی‌لیتری از این محصولات بین ۲۰ تا ۳۰ گرم قند دریافت خواهد کرد که این میزان قند یعنی چیزی بین ۷ تا ۱۰ حبه قند تنها در یک بسته کوچک از این محصولات! با وجود این بر مبنای جدول تغذیه‌ای درج شده روی بسته‌ها، اغلب این محصولات فیبر نیز ندارد. این به آن معناست که با مصرف آن، میزان قند خون کودکان می‌تواند ناگهان افزایش بیابد و البته بعد از زمان بسیار کوتاهی افت کند.
شیر ساده،بدون مواد نگهدارنده
درباره شیرهای ساده، نکته‌ای که باید در نظر داشت، میزان چربی در این محصولات است. محصولات پرچرب، کالری زیادتری دارند و البته برای اغلب کودکان در سنین دبستان نیازی به مصرف شیرپرچرب وجود ندارد مگر این که متخصص تغذیه به دلایلی چنین توصیه‌ای کرده باشد اما مواد تشکیل‌دهنده و جدول اطلاعات تغذیه‌ای چه می‌گوید؟
اندازه یک وعده، بسته به اندازه بسته‌بندی می‌تواند تا ۲۰۰ میلی‌لیتر باشد.
قیمت: ۲۰۰۰ تومان
نکته مثبت شیرهای ساده در کنار پایین بودن قند، نداشتن هیچ‌گونه ماده نگهدارنده است. در واقع راز نگهداری طولانی مدت این بسته‌بندی‌ها در نوع بسته‌بندی و روش استریلیزه است که طی آن تمام میکروب‌های فعال کشته می شود و به واسطه نوع بسته‌بندی اجازه ورود میکروب جدید تا باز نشدن بسته، داده نمی‌شود. اندازه معمول این شیرها می‌تواند تا ۲۴ درصد کلسیم روزانه کودک را تامین کند.
شیرهای طعم‌دار
این گروه از محصولات، خود به دو گروه قابل تقسیم است؛ شیرکاکائو و شیرهای میوه‌ای. این که چرا چنین تقسیم‌بندی به نظر ضروری است.
اندازه یک وعده، بسته به اندازه بسته‌بندی می‌تواند تا ۲۰۰ میلی‌لیتر باشد.
قیمت: بین ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ تومان
اندازه یک وعده، بسته به اندازه بسته‌بندی می‌تواند تا ۲۰۰ میلی‌لیتر باشد.
قیمت: بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ تومان
در زمان مصرف این گروه از محصولات باید به چند نکته مهم توجه داشت؛ نکاتی که شامل حال هر دو زیرگروه آن می‌شود. اول آن که میزان قند این محصولات همان طور که در جدول آنها نیز آمده، بسیار زیاد است. البته وضعیت شیرهای میوه‌ای از نظر میزان قند، بدتر است.
اگر بخواهیم میزان قند این محصولات را با تعداد حبه‌های قند مقایسه کنیم، هر بسته ۲۰۰ میلی‌لیتری آن می‌تواند بین ۴ تا بیش از ۱۲ حبه قند داشته باشد! توجه داشته باشید دریافت مستمر این میزان قند به صورت روزانه، برای هر بچه‌ای مضر است.اما نکته دوم،وجود مواد غلظت‌دهنده در تولید این نوع محصولات است. اگر به مواد تشکیل‌دهنده این محصولات نگاه کنید ممکن است نام کاراگینان را ببینید، البته گاهی نیز تولیدکننده تنها اشاره می‌کند که محصول غلظت‌دهنده دارد. کاراگینان که از نوعی جلبک تهیه می‌شود، این روزها در صنایع غذایی برای غلیظ کردن نوشیدنی‌ها به صورت گسترده‌ای استفاده می‌شود. در برخی بررسی‌ها به عوارض استفاده مستمر این محصول اشاره شده است. یکی از مهمترین آن عوارض ایجاد مشکلات گوارشی است.
بنابراین شاید عاقلانه‌تر این باشد که از دادن خوراکی‌هایی که دارای این افزودنی است به صورت مستمر به کودکان خودداری کنید.اما در کنار این دو نکته مشترک، در زمان مصرف هر کدام از زیر گروه‌های این دسته، باید نکته دیگری را نیز در نظر گرفت.
برخی از مطالعات نشان می‌دهد با اضافه کردن کاکائو یا قهوه میزان جذب کلسیم شیر کاهش می‌یابد. البته این میزان کاهش جذب، در عمل اندک و قابل اغماض است و این موضوع، نقطه ضعف اساسی این گروه نیست و اشکال اساسی در واقع همان موضوع شکر و غلظت‌دهنده‌هاست.
با توجه به این نکات اگر فرزندتان اصلا شیر ساده نمی‌خورد، بهتر است خودتان در خانه با اضافه کردن کمی پودر کاکائو و شکر، نوشیدنی باب میلش را درست کنید. چرا که شیر کاکائوی خانگی مشکلات نوع صنعتی آن را ندارد و با وجود این میزان کلسیمی که کودک دریافت می‌کند، پذیرفتنی است.اما درباره شیرهای میوه‌ای، در نظر داشته باشید که به دلیل اضافه شدن پوره میوه و نوع ترکیب مواد تشکیل‌دهنده این گروه از محصولات، مواد نگهدارنده به آنها اضافه می‌شود و این نکته مهمی است که در زمان انتخاب شیرهای میوه‌ای باید در نظر داشت.
آیا مصرف روزانه این محصولات مشکلی دارد؟
نیاز کودکان به کالری طی یک روز کمتر از بزرگ سالان است. به عنوان مثال برای کودکان بین هفت تا ۱۰ سال، دختران حدود ۱۷۴۰ و پسران حدود ۱۹۷۰ کالری نیاز دارند.
اندازه بسته‌بندی برخی از این نوشیدنی‌ها تا ۲۰۰ میلی‌لیتر است و به صورت معمول نیز هر بسته در یک وعده به تمامی مصرف می‌شود.
بنابراین با مصرف تنها همین یک نوشیدنی، کودک نزدیک به ۱۰ درصد کالری مورد نیاز روزانه‌اش را دریافت خواهد کرد. البته بسته به نوع محصول این میزان می‌تواند حتی تا نزدیک ۱۵ درصد کالری مورد نیاز روزانه نیز برسد.
به عنوان مثال، محصولی مانند شیر نارگیل در یک بسته ۲۰۰ میلی لیتری حدود ۲۵۰ کالری انرژی دارد. پس در زمان خرید به اندازه بسته و مشخصات محصول دقت و به طور کلی از تهیه آنها در دفعات زیاد برای فرزندتان خودداری کنید.
بعد از نوشیدن محصول، چه اتفاقی برای بسته‌بندی آن می‌افتد؟
نمی‌توان از محصولات با بسته‌بندی تتراپک گفت و به موضوع تولید بالای زباله در نتیجه مصرف این محصولات بی‌توجه ماند.
واقعیت این است که میزان زباله تولید شده در این محصولات نسبت به نوشیدنی داخل آن که گاهی تنها ۱۲۵ میلی‌لیتر است، بسیار زیاد است. این در وضعیتی است که بازیافت بسته‌های خالی این محصولات، پرهزینه است و در ایران به صورت بسیار محدودی انجام می‌شود. پس اگر دوست دارید با تولید زباله کمتر، زمینی پاکیزه‌تر را تحویل فرزندان خود دهید، در مصرف این نوع محصولات هوشیارانه عمل کنید.
شیوا رضایی
- 14
- 5
