با کشیده شدن پای سلبریتی‌ها به ماجرای موسسه ثامن الحجج، پرونده‌ای که تا دیروز به‌صورت چراغ خاموش دنبال می‌شد یکباره به یک پرونده پرسروصدای جنجالی تبدیل شده است. پرونده موسسه ثامن الحجج از جمله پرونده‌های جنجالی چند سال اخیر کشور بوده که با ۱۳ هزارمیلیارد بدهی مواجه بوده است. این در حالی است که در دو سال گذشته بسیاری از مالباختگان این موسسه با تجمع در مقابل دستگاه قضائی خواستار رسیدگی به وضعیت خود شده‌اند.
اعتراضاتی که در نهایت دولت را مجبور کرد از بیت‌المال خسارت وارد شده به مالباختگان را پرداخت کند. با این وجود هنوز وضعیت۳۶۰ نفر از دانه‌درشت‌های این ماجرا که پرونده آنها با ابهاماتی مواجه است مشخص نشده است. از سوی دیگر یکی از مجریانی که در این پرونده نام وی ذکر شده به‌تازگی با استفاده از تریبون صداوسیما این فرصت را پیدا کرد که از خود دفاع کرده و عملکرد خود را مشروع و طبیعی جلوه دهد. به همین دلیل و برای بررسی این موضوع «آرمان» با دکتر نعمت احمدی حقوقدان و استاد دانشگاه گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.
کشیده شدن پای سلبریتی‌ها به ماجرای پرونده موسسه ثامن الحجج چه تاثیری در بررسی این پرونده داشته است؟
کشیده شدن پای سلبریتی‌ها به این ماجرا را باید از دو جنبه مثبت و منفی نگاه کرد. موسسه ثامن الحجج در حدود۱۳هزارمیلیارد بدهکاری دارد. این در حالی است که تاکنون در حدود۳۵۰۰هزارمیلیارد از خزانه به مردم پرداخت شده و این رویکرد ادامه دارد و خزانه باید تا سقف۱۳هزارمیلیارد به مردم پول بپردازد. کل بدهکاری سلبریتی‌ها در حدود ۵یا۶میلیارد تومان بیشتر نشده است. در نتیجه این رقم در مقابل۱۳هزارمیلیارد تومان رقم قابل توجهی نیست. به همین دلیل این پرونده از مسیر اصلی خود منحرف شده و توجه افکار عمومی بیشتر به موضوع سلبریتی‌ها جلب شده است. این بخش منفی این ماجرا بود.
با این وجود این پرونده یک جنبه مثبت نیز به‌همراه داشته است. بخش مثبت این پرونده نیز این بوده که ماهیت برخی افراد که در رسانه ملی از حقوق مردم صحبت می‌کنند و دستمزدهای نجومی می‌گیرند مشخص شد. به قول شاعر: «واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می‌کنند/ چون به خلوت می‌روند آن کار دیگر می‌کنند».
این افراد که تریبون صداوسیما ساعت‌ها در اختیار آنها قرار دارد و با نشان دادن بدبختی‌های مردم اشک آنها را درمی‌آوردند باید نسبت به اتهامات وارد شده به آنها پاسخگو باشند. از سوی دیگر بنده معتقدم این افراد شریک جرم موسسه ثامن الحجج هستند. براساس اخباری که رسانه‌ها در این مدت اعلام کردند گویا موسسه ثامن در انتخاب مهمان‌های برنامه‌های مذکور نیز نقش داشته و انتخاب مهمانان با هماهنگی موسسه ثامن الحجج بوده است. در نتیجه برنامه‌های صداوسیما برای موسسه ثامن الحجج تبلیغات انجام می‌داده است. به همین دلیل در این زمینه تمهید مقدمات برای ربودن متعلقات «غیر» صورت گرفته است. در نتیجه سلبریتی‌ها شریک جرم موسسه ثامن الحجج بوده‌اند. این سلبریتی‌ها در برنامه‌های خود به مردم وعده‌های واهی می‌دادند تا سپرده‌های خود را در این موسسه پس‌انداز کنند.
چرا صداوسیما تریبون خود را در اختیار یکی از مجریان برای دفاع از خود قرار داد؟
براساس اصل اول قانون اساسی اقتصاد کشور به سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تقسیم می‌شود که رادیو و تلویزیون جزء اقتصاد دولتی به شمار می‌رود. در شرایط کنونی صداوسیما در یک اقدام عجیب و غیرقانونی با برنامه‌ریزی قبلی تریبون خود را در اختیار مجری متهم قرار داده تا وی بتواند با استفاده از این فرصت از خود دفاع کند و اقدام خود را مشروع و مباح جلوه بدهد. به‌صورت طبیعی ساخت یک برنامه تلویزیونی کار ساده‌ای نیست و باید از کانال‌های مختلفی عبور کند تا به مرحله تولید برسد.
با این وجود در شرایط کنونی این سوال مطرح می‌شود که چگونه یک مجری که اتهاماتی نسبت به وی وارد شده خیلی زود فرصت پیدا می‌کند که از تریبون صداوسیما از خود دفاع کند و عملکرد خود را مشروع جلوه بدهد. از نظر قانونی مجری نامبرده به‌دلیل اتهامات وارد شده متهم است و تا زمانی که در یک دادگاه صالح پرونده وی مورد بررسی قرار نگیرد و تبرئه نشود متهم شناخته می‌شود.
به‌نظر می‌رسد مجری سومی که مجری متهم را به برنامه خود دعوت کرده به‌تنهایی تصمیم‌گیر نبوده و از پشت پرده به وی دستور داده شده تا دست به این اقدام بزند. به‌نظر می‌رسد در صداوسیما یک مجموعه خاص وجود دارد که به شکل‌های مختلف منافعشان به یکدیگر گره خورده است. این گروه نیز در هر شرایطی تلاش می‌کند منافع خود را دنبال کند و منافع گروهی خود را به منافع ملی ترجیح می‌دهد. در سال۸۸ آقای احمدی‌نژاد اتهامات زیادی را نسبت به مرحوم آیت‌ا... هاشمی و برخی از بزرگان نظام وارد کردند که هیچ سند و مدرکی نیز برای اثبات سخنان خود نداشت.
این در حالی است که مرحوم آیت‌ا... هاشمی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بودند و اتهام زدن بدون سند و مدرک به ایشان و خانواده ایشان یک تخلف بزرگ بود. پس از این ماجرا آیت‌ا... هاشمی خواستار پاسخگویی به این اتهامات در صداوسیما شدند و عنوان کردند به همان میزان که آقای احمدی‌نژاد برای زدن این اتهامات در اختیار داشته بنده نیز باید به همین میزان وقت در اختیار داشته باشم. با این وجود صداوسیما چنین فرصتی به آیت‌ا... هاشمی نداد و اجازه ندادند که ایشان از خود در پیشگاه ملت دفاع کنند. این در حالی است که در شرایط کنونی صداوسیما به یک مجری متهم فرصت می‌دهد که از خود دفاع کند.
به‌نظر می‌رسد دست‌هایی در پشت پرده صداوسیما با تخلف سلبریتی‌ها در این زمینه مشارکت دارد و از آنها حمایت می‌کند. در نتیجه اتهامات وارد تنها به آقای «ا-ع» و «م-م» وارد نیست، بلکه افراد دیگری نیز در این ماجرا نقش داشته‌اند. نکته جالب این بود که صداوسیما خیلی زود تریبون خود را در اختیار مجری متهم قرار داد تا از خود دفاع کند و حتی چند روز نیز طول نکشید.
آیا از نظر حقوقی صداوسیما می‌تواند تریبون خود را در اختیار فردی قرار بدهد که اتهاماتی نسبت به وی مطرح شده است؟ آیا صداوسیما در این زمینه دچار تخلف شده است؟
موضوع پرونده ثامن الحجج یک پرونده ملی است و افراد زیادی درگیر این پرونده شده‌اند. در دو سال گذشته اعتراضات و اعتصابات زیادی در جلوی مراکز قضائی و اجرایی کشور در این زمینه صورت گرفته و مالباختگان به شکل‌های مختلف تلاش کرده‌اند صدای خود را به گوش مسئولان برسانند.
حتی در تجمعاتی که در این زمینه صورت گرفت شعارهای ساختارشکنانه توسط مالباختگان داده شد که زیبنده مسئولان اجرایی کشور نبود. به همین دلیل نیز صداوسیما نباید تریبون خود را در اختیار یک مجری متهم قرار می‌داد. در نتیجه صداوسیما در این زمینه دچار تخلف شده است. این در حالی است که به‌نظر می‌رسد افراد دیگری نیز در این زمینه در صداوسیما حضور دارند که در این مساله نقش داشته‌اند. به همین دلیل نیز صداوسیما باید نسبت به تخلفات صورت گرفته پاسخگو باشد.
مالباختگان موسسه ثامن الحجج می‌توانند نسبت به تخلف صداوسیما در فرصت دادن به مجری خود برای رفع اتهام پیگیری حقوقی انجام بدهند؟
در این زمینه حقی از سپرده‌گذاران تضییع نشده و تنها صداوسیما دچار تخلف شده است. به همین دلیل باید این دو مساله را از یکدیگر تفکیک کرد و سپس به بررسی آنها پرداخت. در شرایط کنونی تنها۳۶۰ نفر از مالباختگان موسسه ثامن به حقوق خود دست پیدا نکرده‌اند. این در حالی است که در گذشته تعداد این افراد چندین‌هزار نفر بوده که دستگاه‌های اجرایی خسارت این افراد را جبران کرده‌اند. اغلب این۳۶۰ نفر نیز از دانه‌درشت‌ها بوده‌اند که پرونده آنها مشکوک است و هنوز دستگاه قضائی صحت مطالبه آنها را تایید نکرده است. منشأ بسیاری از پول‌های این افراد مشخص نیست و هنوز ماهیت و دلایل همکاری این افراد با موسسه ثامن‌الحجج در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. این افراد یا وام‌های کلان گرفته‌اند یا معاملات مشکوکی انجام داده‌اند که تاکنون سلامت آنها مورد تایید قرار نگرفته است.
آقای آخوندی وزیر مسکن و شهرسازی در جایی عنوان کردند که برخی از این افراد تا۸۹درصد بهره گرفته‌اند. ۳۵۰۰هزار‌میلیاردی که تاکنون از خزانه به مالباختگان موسسه پرداخت شده به ۹۸درصد آنها پرداخت شده و بقیه که رقمی چندین برابر آن می‌شود، تنها متعلق به۳۶۰ نفر است. آقای رئیس‌جمهور نیز به‌صراحت عنوان کردند که ما مجبور شدیم از جیب مردم مطالبات مالباختگان را پرداخت کنیم.
در نتیجه مردم جورکش خطای بانک مرکزی و سوءاستفاده دانه‌درشت‌ها شدند. دولت نیز برای جلوگیری از بروز تنش‌های اجتماعی مجبور شده از جیب بیت‌المال حقوق مالباختگان را پرداخت کند. بدون شک مبلغ این موسسه نیز صداوسیما و سلبریتی‌ها بوده‌اند که به‌صورت گسترده برای این موسسه تبلیغ می‌کرده‌اند و امروز شریک جرم آنها محسوب می‌شوند.
چرا در حالی که مالباختگان این پرونده مدت‌ها در جلوی قوه قضائیه برای رسیدگی به این پرونده تجمع می‌کردند صدای آنها شنیده نشد، اما به محض اینکه پای سلبریتی‌ها به این پرونده باز شد پرونده شکل جنجالی و پرسروصدایی به خود گرفت؟
اغلب سلبریتی‌ها با جنجال و هیاهو برای خود در بین مردم موقعیت ایجاد کرده‌اند. اغلب این افراد در بهترین ساعت‌های شبانه‌روز تریبون صداوسیما را در اختیار داشته‌اند و از این تریبون برنامه‌هایی را نشان داده‌اند و درباره مشکلات مردم سخن گفته‌اند. با این وجود پس از مدتی مشخص می‌شود که در پشت پرده چه اتفاقاتی رخ داده و چه پول‌های هنگفتی در این برنامه خرج شده است.
به‌نظر من در پشت پرده، فسادها و رانت‌های گسترده‌ای وجود دارد که مانند یک کوه یخ در دریا شناور است و تنها نوک آن که سلبریتی‌ها هستند از آن بیرون زده است. بدون شک میزان رانت بازی و عمق فساد در این زمینه بسیار بیشتر از آن چیزی است که تاکنون در فضای رسانه‌ای کشور مطرح شده است. در ادبیات فارسی ضرب المثلی وجود دارد که عنوان می‌کند مرگ فقرا و ننگ اغنیا صدا ندارد. در شرایط کنونی نیز این وضعیت برای جامعه ما به وجود آمده است.
نکته قابل تامل در این زمینه این است که فضای مجازی شرایطی را برای افکار عمومی جامعه به وجود آورده که با یک اتفاق ماهیت واقعی افرادی که تا دیروز خود را مدافع حقوق مردم نشان می‌دادند آشکار شود. بدون شک بالا رفتن آگاهی مردم و شفاف کردن پشت پرده‌ها می‌تواند گام بلندی در زمینه مبارزه با فساد و رانت در کشور به شمار رود.
احسان انصاری
- 20
- 1
