چين و هند بزرگ‌ترين خريداران نفت ايران محسوب مي‌شوند؛ خريداراني كه شايد بتوان گفت دردوران تحريم به نوعي تسهيل‌كننده شرايط براي كشورمان هستند. اما گاهي خبرهايي به گوش مي‌رسد كه در وضعيت فعلي اقتصاد كشورمان تا اندازه زيادي نگران‌كننده هستند. در روزهاي گذشته خبرگزاري بلومبرگ در خبري اعلام كرده بود كه دولت چین تاکنون دست کم به دو شرکت دولتی نفتی خود دستور داده تا در آستانه آغاز تحریم نفت ایران در روز ۴ نوامبر برابر با ۱۳ آبان سال جاري خرید نفت خام از این کشور را متوقف کنند.
طبق آنچه كه اين خبرگزاري گفته بود، افرادي در ارتباط با شرکت‌های نفتی چینی به اين خبرگزاري خبر داده‌اند که چین به دو شرکت نفتی دولتی خود دستور متوقف کردن واردات نفت از ایران را داده است. بنابر گفته‌های این افراد، توقف واردات نفت ایران توسط شرکت سی ان پی سی و سینوپک، موقتی بوده و ممکن است پس از مذاکره با مقامات آمریکایی شاهد ازسرگیری خرید نفت از ایران باشیم. از سوي ديگر توقف واردات نفت ايران توسط چين از سوي رهبران پكن محرمانه اعلام شده بود.
اين خبر حاكي از مشكلات و بحران‌هاي بسياري براي فروش نفت كشورمان پس از اعمال تحريم‌هاي ۱۳ آبان بود. بعد از اينكه ژاپن و كره‌جنوبي خريد نفت ايران را متوقف كردند چنانچه چين نيز تصميم به چنين كاري بگيرد؛ از آنجايي كه از جمله خريداران مهم نفت ايران به شمار مي‌رود به طور‌حتم كشور با مشكل مواجه خواهد شد. البته طبق پيگيري‌هايي كه در داخل انجام شد اين خبر تكذيب شد اما نكته مهمي كه در اين ميان وجود دارد، اين است كه اگر چين واقعا تصميم به چنين اقدامي بگيرد و منافع ملي خود را در جهت همكاري با آمريكا ببيند، آيا ايران جايگزيني براي اين كشور به منظور فروش نفت خود خواهد داشت؟
سازو كاري جديد براي دور زدن تحريم‌ها
علاوه بر خبر توقف خريد نفت توسط چين خبری مبنی بر بسته شدن بانک کنلون چین به روی ایرانی‌ها منتشر شد که نگرانی‌های بزرگی را در بین تجار و بازرگانان ایجاد کرد. اما طبق اخبار رسيده از سفارت چين و منابع آگاه بسته شدن بانک کنلون چین به روی ایران نه ناشی از تغییر استراتژی چین در دور شدن از ایران بلکه به دلیل تغییر تاکتیک چین در مبارزه با تحریم‌های آمریکا و با هماهنگی ایران بوده است. در واقع قرار بر اين شده كه طي سازوكاري جديد به منظور دور زدن تحريم‌هاي آمريكا، چين توسط يكي از بانك‌هاي استاني خود و از طريق معامله با يوان براي خريد كالا با ايران كار كند. به هر حال انتشار چنين اخباري و به دنبال آن تكذيب آن اين شايبه را به وجود مي‌آورد كه ممكن است چين در مذاكراتي كه با آمريكا دارد و در جهت حفظ منافع ملي خود از معامله با ايران بپرهيزد.
توطئه‌اي در كار است!
محمود خاقاني در خصوص انتشار چنين اخباري و اينكه آيا ايران در صورت توقف فروش نفت توسط چين جايگزيني براي آن خواهد داشت يا خير، به «قانون» مي‌گويد: اين روزها برخي خبرگزاري‌هاي خارجي هستند كه به طور مرتب خبرهاي منفي عليه ايران منتشر مي‌كنند. باوجود اينكه مشاهده مي‌كنيم حتي آقاي ترامپ هميشه از انتشار خبرهاي غيرواقعي كه توسط برخي رسانه‌ها در آمريكا منتشر مي‌شود، گله‌مند است.
اينكه برخي از اين خبرها تا چه اندازه صحت دارد ، بسته به اين است كه منابعي كه اطلاعات موثق دارند چگونه اظهارنظر كنند اما در اين نمي‌توانيم ترديد داشته باشيم كه اگر نگوييم ميلياردها دلار، به هر حال ميليون‌ها دلار پول عربستان سعودي در جيب رسانه‌هاي مختلف سرازير شده است؛ آن هم به‌دليل اينكه خبرهايي را مطرح كنند كه خبر انزواي عربستان به دليل قتل فجيع جمال خاشقچي تحت شعاع قرار بگيرد. من فكر مي‌كنم همين حادثه‌اي كه در پنسيلوانيا اتفاق افتاد و شخصي يهوديان را به قتل رساند كه ما بايد به عنوان مسلمان و انسان اين كار را به شدت محكوم كنيم، در واقع توطئه‌اي در پس پرده اين مساله است. مانند همان بمب‌هايي كه براي سياستمداران آمريكايي مي‌فرستادند.
منافع ملي حرف اول را مي‌زند
اين كارشناس بين‌المللي انرژي ادامه مي‌دهد: آقاي بولتن هم خيلي به اين در و آن در زد و در نهايت در ارمنستان تلاش كرد به داستان تحريم‌هاي ايران بعد تبليغاتي وسيعي بدهد. اما در خصوص اينكه چين تصميم بگيرد از ايران نفت نخرد ما بايد اين را درنظر بگيريم كه به هر حال چين، آمريكا و اروپا در حال مذاكره با يكديگر هستند و آنچه كه آن‌ها در رأس مذاكرات‌شان قرار مي‌دهند، منافع ملي‌شان است، نه منافعي كه براي ايران مهم باشد. اگر از ايران نفت مي‌خرند به دليل اين است كه منافع ملي‌شان ايجاب مي‌كند؛
اگر نخرند نيز باز به همين دليل خواهد بود اما مشكلي كه در حال حاضر براي دولت ترامپ در سياست تحريم ايران پيش آمده قبل از اينكه چين يا هند يا ساير كشورها تصميم بگيرند از ايران نفت نخرند، اين است كه كشورهاي مصرف‌كننده عمده باهم جمع شدند و قرار را بر اين گذاشتند كه تمركز خود را بر قدرت خريد بگذارند. به نظر مي‌رسد براي كشور ما نيز مفيد باشد كه كاري را كه آن‌ها در حال انجام آن در بازار نفت دنيا هستند، در داخل كشور نيز براي كنترل تورم و به ويژه بعضي از كالاها كه قيمت‌هاي‌شان بالا مي‌رود، انجام دهند؛ به اين ترتيب كه خريداران نيز با هم متحد شوند و تصميم بگيرند كه كالايي را بخرند يا نخرند.
تحول جديد در بازار
خاقاني تصريح مي‌كند: در حال حاضر تحول جديدي كه در بازار اتفاق مي‌افتد، اين است كه مصرف كنندگان عمده قصد دارند شبيه اوپك خودشان گروهي را تشكيل دهند و براي اين منظور در حال مذاكره هستند. اين گروه معتقدند كه در حال حاضر چين با ميلياردها بشكه ذخيره نفتي كه دارد، مي‌تواند بسيار خوب در اين بازي ظاهر شود و ممكن است بنا را بر اين بگذارد كه براي دو ماه نفت نخرد؛ البته نه اينكه از ايران نخرد بلكه امكان دارد از عربستان نيز نفت خريداري نكند.
در واقع شايدچين براي خريد نفت شرط پايين آمدن قيمت‌ها را قرار دهد؛ اگر اين اتحاد صورت گيرد، آن وقت است كه بازار نفت به طور كلي از روش سنتي‌اش تغيير مسير مي‌دهد. آقاي روحاني اتفاقا در سه سال پيش در كنفرانس داووس اين را مطرح كرد كه ما بايد بازارهاي بورس و تجار نفتي را كه با شايعات و نوسانات با نرخ دلار از جيب مصرف كننده و توليد‌كننده سود مي‌كنند، دور بزنيم و مصرف كنندگان و توليدكنندگان با هم بنشينند بر سر قيمتي كه براي توليد كننده مقرون به صرفه براي توليد باشد و براي مصرف كننده نيز در استطاعت خريد وي باشد، مذاكره كنند و با هم كنار بيايند.
استراتژي شكست‌خورده
مدير اسبق انرژي معادن و محيط زيست سازمان همكاري اقتصادي اكو در پايان بيان مي‌كند: من فكر مي‌كنم كه ما داريم در مسير تحول بازار جديد حركت مي‌كنيم و تحريم‌هايي كه آمريكا عليه ايران اعمال كرده ممكن است از نظر تاكتيكي امتياز كوتاه‌مدتي را براي اين كشور به ارمغان بياورد و براي ايران نيز در كوتاه‌مدت سختي‌هايي به همراه داشته باشد اما از نظر راهبردي و استراتژيك براي آمريكا كارساز نخواهد بود؛ چراكه اين كشور قصد دارد خودش در بازار نفت و گاز با روزي نزديك به ۱۱ ميليون بشكه توليد تعيين كننده باشد. در واقع آمريكا مي‌خواهد مركز قيمت‌گذاري را به اين كشور منتقل كند.
در همين راستا نيز ترامپ در مورد نفت خام تگزاس در برنامه راهبردي در ۲۹ ژوئن ۲۰۱۷ اعلام كرد كه آمريكا بايد تسلط كامل بر بازار نفت و انرژي دنيا داشته باشد و به نظر من اين استراتژي شكست خواهد خورد.
- 19
- 3
