روزنامه توسعه ایرانی نوشت: با شروع آغاز فعالیت مرکز مبادله، طرح‌های زیادی آغاز شد؛ برخی به نتیجه رسید و برخی نه تنها به نتیجه نرسید، بلکه به ضد اهداف اولیه خود تبدیل شد.
اکنون هم یک طرح جدید مرکز مبادله به نام «صندوق سرمایه‌گذاری ارزی» در دست بررسی است که به گفته مدیرعامل این مرکز، می‌تواند ارز در دست مردم را جمع‌آوری کند تا در راه سرمایه‌گذاری هزینه شود. اما این بخش تنها بخش قابل توجه سخنان علی سعیدی در روز چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت نبود. او همچون دولتمردان گذشته، قیمت ارز مرکز مبادله را واقعی دانست و برای نرخ ارز بازار آزاد از عناوینی چون غیررسمی و غیرشفاف استفاده کرد. این ادبیات در حالی است که دولت چهاردهم در ابتدای کار خود تمایل زیادی به تک‌نرخی کردن ارز و به رسمیت شناختن بازار آزاد ارز نشان داده بود اما اکنون یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای در مورد بازار آزاد ارز به وجود آمده است.
یک عضو اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، به ارزیابی اظهارات مدیرعامل مرکز مبادله در زمینه صندوق سرمایه‌گذاری ارزی و غیررسمی خواندن بازار آزاد ارز پرداخته است.
مرکز مبادله با ارز تجاری آبروی خود را برد
یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی در ارزیابی خود از صندوق سرمایه‌گذاری ارزی، ابتدا به تشریح عملکرد خود مرکز مبادله پرداخت و عنوان کرد که سه تفسیر از اقدامات مرکز مبادله، در زمان کوتاهی که شروع به کار کرده است، وجود دارد.
آرش علوی گفت: یک اینکه بانک مرکزی از سال ۹۷ به بعد، بعد از اجرای سیاست تعهد ارزی، و بعد از اینکه خیلی از صادرکنندگان، واردکنندگان و کلا تجارت کشور را دچار مشکل کرد، به این نتیجه رسید که ساختار اجرایی و سازمانیش، برای پاسخگویی به این حجم از کارهای روزمره و عادی مناسب نیست.
او افزود: به همین دلیل پس از چندسال این مرکز مبادله را تأسیس کردند که بازوی اجرایی و عملیاتی بانک مرکزی باشد که می‌توانست اقدام خوبی باشد اما اقدام بهتر این بود که بانک مرکزی اصلا آنقدر دخالت نمی‌کرد اما به هرحال یک بازوی اجرایی درست کردن بهتر از آن وضعیت عدم پاسخگویی محض یا پاسخگویی خیلی دشوار بانک مرکزی است.
این کارشناس درباره تفسیر دوم از عملکرد مرکز مبادله بیان کرد: مرکز مبادله در ابتدای کار با بحث فروش شمش برای خود یک آبرویی رقم زد. این مرکز برخلاف تصور و رویه بانک مرکزی، که مایل است تقریبا قیمت همه‌چیز را کنترل کند و دستوری پایین نگه دارد؛ در مورد شمش آبروداری کرد و به عرضه آن با قیمت واقعی و رقابتی پرداخت.
علوی ادامه داد: این دو زمینه مقدمه را برای کار سوم به وجود آورد که کار در آن واقعا به فضاحت کشید و مرکز مبادله بد عمل کرد و آن، ارز تجاری بود.
به گفته او، موضوع ارز مبادله‌ای، همان‌جور که همه فعالان تذکر می‌دادند، برادر بزرگتر نیما، با شرایط سخت‌تر و با همان سیستم دستوری، شد و تقریبا هرچه آبرو جمع کرده بودند، از دست دادند.
سیستم بانکی سبقه قابل دفاعی در اعتمادسازی ندارد
این فعال اقتصادی با عنوان اینکه بیان این مقدمه برای بررسی صندوق سرمایه‌گذاری ارزی لازم بود، گفت: ایده‌های خوب در کشور، و حتی در بازوهای اجرایی، خیلی زیاد است ولی واقعیت اینست که خیلی وقت‌ها پشت ایده‌های خوب، نیت‌های دیگری است؛ مانند همین نرخ ارز مبادله که باز کنترل قیمت ارز را در پی داشت.
علوی یادآور شد: اینکه افراد بیایند و به مرکز مبادله به هر طریقی اعتماد و در توسعه سرمایه‌گذاری کمک بکنند، مقدار زیادی به عملکرد آن مرکز بستگی دارد. در ایران در دهه ۹۰، متاسفانه خلف وعده بی‌جهت بانک‌ها و سیستم بانکی، و مقام بالاتر بانک مرکزی، با امتناع از پرداخت سپرده‌گذاران ارزی، باعث شد که اعتماد فعالان اقتصادی، خصوصا در شرایط تحریم، به فعالیت‌های ارزی در سیستم بانکی کشور به حداقل برسد.
او ادامه داد: وقتی یک نفر ۱۰۰۰ دلار در سیستم بانکی سپرده می‌کرد و بعد نمی‌توانست همان هزار دلار یا معادل نرخ روز واقعی آن را از بازار آزاد بگیرد و با یک نرخ دستوری به او پرداخت می‌شد، آثارش تا طولانی‌مدت می‌ماند زیرا بانک مرکزی در سکوت کامل این رویه را برگزار کرد. برای همین نکته اصلی هر کار ارزی در شرایط تحریم، فراتر از شرایط غیر تحریمی است و نیاز به اعتماد دارد و در زمینه اعتماد و اعتمادسازی، سبقه قابل دفاعی در سیستم بانکی کشور و بانک مرکزی موجود نیست.
این تحلیلگر مسائل ارزی مطرح کرد: آنچه که همه دنیا از بانک مرکزی انتظار دارند، سیاست‌گذاری پولی است و نه کار اجرایی؛ اما خلاف این رویه در کشور ما اتفاق می‌افتد.
او تاکید کرد: بانک مرکزی خیلی باید در زمینه اعتمادسازی تلاش کند و اگر می‌خواهد واقعا سرمایه‌های واقعی از مردم جذب کند، به تلاش بیشتری نیاز دارد.
امیدی به ثمربخشی صندوق سرمایه‌گذاری ارزی نیست
علوی در ادامه درباره اینکه «آیا صندوق سرمایه‌گذاری ارزی هم به سرنوشت صندوق‌های دیگر مانند صندوق توسعه ملی تبدیل می‌شود؟»، پاسخ داد: صندوق توسعه ملی با این صندوق فرق دارد؛ اما ثمربخشی همه این سیاست‌ها به اراده پشت آنها بستگی دارد.
او با یادآوری اینکه اسم ابتدایی صندوق توسعه ملی صندوق توسعه ارزی بود، افزود: مدل‌های مشابه صندوق توسعه ملی در کشورهای دارای منابع نفتی وجود دارد و معروف‌ترینش برای نروژ است که بخشی از درآمدهای نفتی را برای نسل‌های آینده نگه می‌دارند. ایده صندوق توسعه ملی، ایده خوبی است اما نباید فقط نیت آن را درنظر داشته باشیم ولی ارتباط و تجارت با دنیا قطع شود و در تحریم فرورویم. در این حالت نیازهای کشور بیشتر متکی به منابع دولتی می‌شود و دولت هم پولی به غیر از نفت ندارد.
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی درباره فرق دو صندوق توسعه ملی و سرمایه‌گذاری ارزی، توضیح داد: با توجه به نام‌گذاری سال که بر محور سرمایه‌گذاری انتخاب شده است، تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری ارزی احتمالا یک اقدام در راستای این نام‌گذاری است. اما به اینکه این صندوق به یک موتور مولد برای سرمایه‌گذاری واقعی و غیردستوری در اقتصاد تبدیل شود، خیلی خوش‌بین نیستم با این حال امیدوارم که این اتفاق بیافتد.
به اعتقاد او، بانک مرکزی اگر وارد تصمیم‌گیری‌های اجرایی بشود، نقض غرض است. بانک مرکزی نباید وارد کارهای عملیاتی بانکی، اعم از واگذاری و تامین سرمایه به صورت مستقیم برای پروژه‌ها یا فروش ارز و خرید سکه و ...، بشود و هرکدام از این مداخلات مشکلات زیادی به همراه دارد.
چه رازی است که دولت‌ها ناگهان رنگ عوض می‌کنند؟
علوی همچنین در پاسخ به اینکه «چرا دولت چهاردهم، به‌رغم تمایل اولیه در به رسمیت شناختن بازار آزاد ارز، اکنون مانند دولت‌های قبل از آن به عنوان بازار غیررسمی و غیرشفاف نام می‌برد؟»، اظهار کرد: این سوال به قول خارجی‌ها سوال میلیون دلاری است. برای ما هم سوال است که واقعا چه اتفاقی می‌افتد که هرکس در ساختمان ریاست‌جمهوری مستقر می‌شود و کابینه تشکیل می‌دهد، یک دفعه رنگ عوض می‌کند؟
او یادآوری کرد: ما به استثنای دولت خاتمی، چهار دولت آقایان احمدی‌نژاد، روحانی، رئیسی و پزشکیان را داشتیم. محور سخنان همه این افراد قبل از بر مسند کار آمدن در مناظرات و وعده‌های انتخاباتی، بها دادن به بخش خصوصی و بازار، عدم دخالت دولت در قیمت‌گذاری و اشاره به مشکلات شدید تجار به‌ویژه در حوزه تجارت خارجی، بود. اما چه رازی است که نظر دوستان بعد از سرکار آمدن عوض می‌شود؟ به نظر می‌رسد آن اعتقاد قلبی به اندازه کافی وجود ندارد.
احتمال از دست رفتن یک فرصت طلایی!
علوی عنوان کرد: دولت‌ها این درک را دارند که کارهای دولت‌های قبل مخرب است اما اعتقاد راسخ به این حرف‌ها وجود ندارد که در مسیر درست اقدام کنند و هزینه‌های کوتاه‌مدت بدهند و به همین دلیل به روش‌های دولت‌های گذشته روی می‌آورند.
او ادامه داد: بارها از آقای دکتر پزشکیان درباره یارانه‌ها، واقعی نبودن قیمت بنزین و غیرمنطقی بودن روش‌های ارزی کشور شنیده‌ایم اما همین کابینه ایشان ۱۸۰ درجه نظر متفاوت می‌دهد و باید گفت نپذیرفتن قیمت بازار آزاد ارز، امر مسبوق به سابقه‌ای است و پدیده جدیدی در دولت پزشکیان نیست.
این عضو اتاق بازرگانی درباره نتایج این دیدگاه درباره بازار آزاد ارز، عنوان کرد: اکنون یک فرصت بسیار طلایی در اختیار دولت، بانک مرکزی و مرکز مبادله است زیرا به واسطه امیدی که در مذاکرات ایجاد شده، قیمت ارز مقداری تعدیل شده است و بهترین فرصت است که قیمت مرکز مبادله را به قیمت بازار آزاد برسانند؛ اما باز تعلل می‌کنند تا فرصت از دست برود. علوی در پایان خاطرنشان کرد: تصور سیاستگذاران بر این است که می‌توانند کارهای دیگر بکنند اما فرصت از دست می‌رود و بعد می‌گویند قیمت بازار آزاد ارز، ساختگی، تلگرامی، مبهم، ناشناس و هزار داستان دیگر است.
رامتین موثق
- 10
- 3
