در حالی که به هفته های منتهی به انتخابات ۱۳ آبان ماه در ایالات متحده آمریکا نزدیک می شویم، گمانه زنی ها درباره پیروز این رقابت نفس گیر و پیامدهای آن در بورس ها و اقتصاد جهان و از جمله اقتصاد کشور نقل محافل رسانه ای است. سوالاتی از قبیل آنکه آیا روند قیمت ها در بورس میتوانند نقش قهوه ته فنجان را بازی کنند که مشخص کنند برنده انتخابات کیست؟
نتایج این انتخابات بر کسب و کارهای اقتصاد آمریکا و حتی اقتصادهای اقصی نقاط جهان چیست؟به ویژه در کشور ایران بعد از اعلام فرد برنده در انتخابات اولین سه شنبه ماه نوامبر، روند قیمت ها در بازارهای سهام، سکه وارز چگونه خواهد بود؟
درخصوص جواب به سؤال نخست، تاریخ ایالات متحده آمریکا نشان می دهد جلوگیری از بروز رکود اقتصادی در دوسال منتهی به انتخابات، یک امتیاز بزرگ برای رئیس جمهور وقت است و علامتی از احتمال بالای پیروزی وی محسوب می شود. در یک قرن اخیر، هر رییس جمهوری که توانسته در دو سال پایانی، اقتصاد را از رکود خارج کند، برای دومین بار در انتخابات پیروز شده است. این اصل کلی فقط یک استثنا داشته است کالوین کولیچ که در سال ۱۹۲۴ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به پیروزی رسید، تنها فردی است که با وجود رکود در دو سال پایانی حکومت خود توانست برای دومین بار در انتخابات به پیروزی برسد.
بررسی ها نشان می دهد عملکرد شاخص های بورس نیز شاخصی پیش نگر از نتایج انتخابات است. در یک قرن اخیر و به طور دقیق از سال ۱۹۲۸ تاکنون در ۸۷ درصد موارد و از سال ۱۹۸۴ در ۱۰۰ درصد موارد عملکرد شاخص S& P۵۰۰ در سه ماه منتهی به شب انتخابات، مبنای مناسبی برای تشخیص فرد پیروز بوده است. اگر این شاخص در دوره یادشده افزایش یابد، رئیس جمهور مستقر برنده انتخابات بوده است و درصورتی که این شاخص در دوره مذکور کاهش یابد، رییس جمهور مستقر بازنده انتخابات خواهد بود. جالب است حالا که در اواسط این دوره زمانی قرار داریم، این شاخص از پیروزی ترامپ حکایت می کند؛ ولی باید روند آنرا تا شب انتخابات پیگیری کنیم.
از سوی ديگر گفته های ترامپ مبنی بر تشکیک در آرای پستی که با توجه به شیوع بیماری کرونا (corona) سهم بالایی را در انتخابات خواهد داشت، یکی از مهم ترین ریسک های پیشرو در انتخابات است. آن چنانکه وی دو ماه پیش از برگزاری انتخابات، فرآیند اخذ آرا را یکی از فاسدترین مصادیق آن در طول تاریخ ایالات متحده آمریکا نامید. کاملاً محتمل است که نتایج انتخابات آمریکا چند روز و حتی چند هفته بعد از برگزاری انتخابات اعلام نشود. در صورت تحقق چنین امری، ریسک بزرگی بر بازارهای مالی آمریکا و حتی جهان تحمیل خواهد شد. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که در صورت شکست ترامپ در انتخابات، وی به راحتی نتایج را نخواهد پذیرفت و اعلام خواهد کرد که در انتخابات تقلب شده است. موضوعی که حتی یک سال قبل از سوی یکی از مشاوران نزدیک ترامپ اظهارشده بود. جالب است که ترامپ حتی در انتخابات ۲۰۱۶ هم که به پیروزی رسید، ادعای تقلب در انتخابات را مطرح کرد.
آخرین بار که موضوع اعلام نتایج انتخابات جنجال آفرین شده بود، به سال ۲۰۰۰ برمیگردد که رقابت بین بوش پسر و ال گور در جریان بود. در این رقابت انتخاباتی همگان بوش را برنده انتخابات تلقی کردند؛ درحالی که ال گور برای ایراد سخنرانی و اعلام رسمی شکست خود و تبریک به رقیب خود، عازم« میدان بزرگداشت کشته شدگان جنگ» در شهر نشویل می شد، مشاوران ال گور به او اطلاع دادند که نتایج در مناطق مختلف، متفاوت اعلام شده است. درنهایت تلاش های افراد ستاد انتخاباتی ال گور برای مطلع کردن او از ماجرا جواب می دهد و ال گور در سخنرانی حاضر نمی شود و اعلام شکست نمی کند. ال گور که دقایقی بعد از اعلام پیروزی بوش با او تماس گرفته بود و پیروزی را به وی تبریک گفته بود، با بوش تماس می گیرد و اعلام شکست خود را پس می گیرد. جنجال بر سر آرای فلوریدا بود که جب بوش، برادر رییس جمهور بعنوان فرماندار مسئول برگزاری انتخابات بود و جمهوری خواهان هم در این ایالت پیروز انتخابات شده بودند. این حوادث باعث شد تا ال گور به نتایج اعتراض کند؛ اما بازشماری آرا هر بار با نتایج مختلف روبه رو می شد. سرانجام درحالی که ال گور به لحاظ اکثریت آرا در انتخابات پیروز شده بود، حکم قطعی دادگاه مقرر کرد که بوش پسر برنده انتخابات است. نتیجه ای که به واسطه حمله ایالات متحده آمریکا به عراق و افغانستان مسیر تحولات جهانی را دگرگون کرد.
از زمان انتخابات تا اعلام نتایج قطعی، حدود ۳۵ روز گذشت و در این مدت وال استریت مایل بود هرچه سریع تر یک فرد بعنوان پیروز انتخابات معرفی شود. این نااطمینانی باعث شد شاخص S& P۵۰۰ حدود ۱۰ درصد کاهش یابد، شاخص نزدک نیز در همین دوره ۱۹ درصد سقوط کرد.
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که در صورت پیروزی بایدن، نرخ مالیات بر شرکت ها که در سال ۲۰۱۷ از ۳۵ درصد به ۲۱ درصد رسیده بود، دوباره تا حد ۲۸ درصد بالا برود. افزایش مالیات بر شرکت ها، به کاهش سودآوری و در نتیجه کاهش قیمت آنان منجر خواهد شد و مشخص نیست حتی افزایش بسته های حمایتی و کاهش تنش تجاری با چین تا چه حد قادر خواهد بود این اثرات منفی را خنثی کند. اما همزمان با انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، انتخابات کنگره و سنا نیز برگزار خواهد شد و اگر در این انتخابات جمهوری خواهان حایز اکثریت آرا شوند، کار برای اجرای برنامه های بایدن بسیار سخت خواهد شد. ولی نکته جالب آنکه بررسی های سری زمانی نشان می دهد برترین عملکرد وال استریت در شرایطی رخ می دهد که کاخ سفید در اختیار دموکرات ها و مجلس سنا در اختیار جمهوری خواهان باشد.
درخصوص اقتصاد ایران هم حداقل در بازار سهام بسیاری از فعالان اقتصادی، در انتظار انتخابات آتی آمریکا هستند و حتی عده ای از تحلیلگران تغییر مسیر شاخص بورس در دو ماه اخیر را به سیاست صبر و انتظار سرمایه گذاران نسبت می دهند. به هر حال اگر ترامپ در انتخابات پیروز شود، شاهد تداوم سیاست های پیشین وی در فشار حداکثری بر کشور ایران خواهیم بود که اگر تحول غیر منتظره ای در این خصوص رخ ندهد، ممکن است تداوم روند صعودی در بازار سکه وارز را به دنبال داشته باشد. ولی پیروزی بایدن می تواند چشم انداز متفاوتی را بر این بازارها حاکم کند. به همین دلیل از آنجا که بورس بر کالاهای صادرات محور استوار است و قیمت ارز نقش مهمی در سودآوری این شرکت ها دارد، ترکش آنچه در بازار ارز رخ می دهد، میتواند به بورس هم منتقل شود؛ ولی پرسش اصلی آن است که بورس تهران قیمت ارز را تا چه حدی بعنوان محرک سودآوری و از چه حدی بعنوان علامت بی ثباتی در نظام اقتصادی تلقی خواهد کرد؟ همین نقطه عطف می تواند پیام آور تحولات جدیدی در بازارها باشد که سابقاً شاهد آن نبوده ایم.
ولی آنچه باید برای سیاست گذاران کشور کانون توجه باشد، آن است که اقتصاد ایران اکنون از بحران های ساختاری متفاوتی رنج می برد و هر گونه احاله امور کشور به نتایج انتخابات آبان ماه ، امری عبث و بیهوده خواهد بود. حتی با فرض پیروزی بایدن، از آنجا که از زمان استقرار احتمالی وی تا هنگام برگزاری انتخابات ریاست جمهوری کشور ایران بیش از ۵ ماه فاصله وجود ندارد، امکان یک توافق سریع بین طرفین، احتمال چندان پررنگی ندارد و دولت باید با سیاست گذاری مدبرانه و سفت بستن کمربندها، خود را برای عبور از این پیچ مهم تاریخی آماده سازد.
- 11
- 3
