ارز مداخله‌اي عبارتي نقش‌بسته روي تابلوي صرافي‌هاي عامل بانک مرکزي است که با ورودش به بازار ارز، دلار سه‌نرخي شد. سه نرخ مبادله‌اي (٣٦٠٥)، مداخله‌اي (٤٢٨٠) و دلار عرضه‌شده از سوي برخي صرافي‌ها (٤٤٥٠) نرخ‌هاي اين روزهاي بازار ارز است.
در روزهاي ناآرام گذشته، بازار ارز چنان متلاطم شد که بانک مرکزي تصميم به مداخله گرفت. کمياب‌شدن ارز در بازار و گران‌فروشي برخي صرافي‌ها باعث شد بانک مرکزي از ديروز عرضه دلار به صرافي‌هاي عامل بانک‌ها را آغاز کند؛ ارزي که به قيمت چهارهزارو ٢٨٠ تومان و به مشتريان خاص عرضه مي‌شود. گزارش ميداني «شرق» از چهارراه استانبول حاکي از آن است که ديروز بر اساس دستور بانک مرکزي ارز با نرخ مداخله‌اي در صرافي‌هاي عامل بانک‌ها از‌جمله ملي، ملت، پارسيان و توسعه صادرات توزيع شد؛ اما اين عرضه فقط مخصوص دانه‌درشت‌ها و آنهايي است که بالاي ٤٢٧ ميليون تومان ارز مي‌خواهند.
صرافي‌هاي عامل با ثبت‌نام از متقاضيان در ازاي هر کارت ملي ١٠٠ هزار دلار با نرخ مداخله‌اي (٤٢٨٠ تومان) مي‌فروشند و عرضه کمتر از اين رقم در دستور کار نيست. البته در برخي از صرافي‌هاي عامل بانک‌ها نيز به هر نفر پنج تا ١٠ هزار دلار ارز مسافرتي به شرط داشتن بليت و پاسپورت داده شد. به جز ناآرامي‌هاي روزهاي گذشته پيش‌بيني نرخ ٣٨٥٠توماني دلار در بودجه نيز عامل ديگري بود که موجب شد صرافي‌ها دلارها را در انبارها نگه دارند و به اميد گران‌تر‌شدن آن، از خريدوفروش دلار خودداري کنند و در پي دلايل آن تأکيد کنند که بانک مرکزي از عرضه ارز به صرافي‌ها خودداري کرده است.
دلار نداريم
روز گذشته چهارراه استانبول حال‌و‌هواي ديگري داشت. صرافي‌هاي ابتداي خيابان فردوسي بسيار خلوت بود و رونق چنداني نداشت. صرافي‌ها از خريدوفروش هر‌گونه ارز خودداري مي‌کردند و نرخ دلار را از روي تابلوهاي خود حذف کرده بودند. علاوه‌براين روي شيشه اکثر صرافي‌ها نوشته شده بود: به دليل نوسانات ارزي قيمت ارز را از داخل بپرسيد.
وارد يکي از صرافي‌ها شدم. همين که درباره نرخ دلار پرسيدم، مسئول صرافي با صداي خشن و گرفته‌اي پاسخ داد: دلار نداريم. علت را پرسيديم که دوباره بلندتر گفت: بانک مرکزي ارزي عرضه نکرده است.وارد صرافي ديگري شدم. در اين صرافي نيز نرخ دلار روي تابلوي معاملات حذف شده بود. از قيمت دلار پرسیدم که مسئول آن صرافي نيز همان پاسخ را داد. همين‌طور که از راسته صرافي‌ها عبور کردم، وارد صرافي ديگري شدم. نرخ دلار از تابلوي اين صرافي نیز حذف شده بود؛ اما برخلاف صرافي‌هاي ديگر دلار در اين صرافي موجود بود؛ اما با نرخ چهارهزارو ٤٣٠ تومان.
در صرافي‌هاي ديگر نيز خبري از خريدوفروش ارز نبود. صرافي‌ها نيز با خيال راحت و بدون کمترين نگراني پشت ميز نشسته بودند و تنها به اين موضوع بسنده مي‌کردند که تا اطلاع ثانوي دلار نداريم. وارد صرافي ديگري شدم. مسئول اين صرافي نيز گفت که دلار نداريم و از پاسخ به سؤالات ديگر طفره رفت.
مسئول يکي ديگر از صرافي‌ها نيز همان حرف‌هاي تکراري را زد و در پاسخ به شرايط بازار توضيح داد که بانک مرکزي به ما دلار نداده است و معلوم نيست اين روند تا چه زماني ادامه دارد. او درباره اينکه اين روند تا چه زماني ادامه دارد، اضافه کرد؛ در جريان اقدامات بانک مرکزي نيستيم. در‌اين‌حال خريداران دلار يکي‌يکي وارد صرافي‌ها می‌شدند؛ اما دست خالي از صرافي‌ها باز مي‌گشتند.
همه سردرگم هستند و سخت دنبال صرافي مي‌گشتند که بتواند ارز مورد نياز آنها را تأمين کند؛ اما همگي دست خالي بازمي‌گشتند. مسئول يکي ديگر از صرافي‌ها در پي اين سردرگمي‌ها گفت؛ صرافي‌ها امروز دلار ندارند. اگر دلار نياز داريد، بايد به صرافي عامل بانک‌ها مراجعه کنيد. براي همين هم وارد يکي از صرافي‌هاي عامل بانک‌ها شدم که در يکي از مراکز خريد بزرگي در راسته دلارفروشان قرار داشت. يکي از کارمندان شرکت صرافي سپهر صادرات درباره توزيع ارز از سوي بانک مرکزي اين‌گونه توضيح داد؛ اگر دلار مي‌خواهيد بايد به پاساژ افشار برويد و آنجا ثبت‌نام کنيد.
کارت ملي هم بايد داشته باشيد. بعد از ثبت‌نام براي دريافت ارز مي‌توانيد به اين صرافي مراجعه کنيد. او درباره ميزان دلاري که در اختيار هر فرد گذاشته مي‌شود، گفت؛ آن‌طور که بانک مرکزي اعلام کرده است، به هر نفر صد هزار دلار آن هم با نرخ چهارهزارو ٢٧٠ تومان داده مي‌شود. البته دراين‌ميان برخي هم معتقدند که اين صد هزار دلار تنها براي صرافي‌هاست و برخي ديگر عنوان مي‌کنند که اين ميزان به افراد عادي هم داده مي‌شود.
به صرافي ملت که يکي ديگر از صرافي‌هاي عامل بانک مرکزي است، رفتم. آنجا هم شلوغ بود و جمعيت زيادي هم بيرون آن صف کشيده بودند. مسئول صرافي ملت نيز گفت؛ براي دريافت صد هزار دلار بايد ثبت‌نام کنيد. او در پاسخ به اين سؤال که اين صد هزار دلار به چه کساني داده مي‌شود، پاسخ داد که هم صرافي‌ها و هم مردم مي‌توانند اين ميزان را با داشتن کارت ملي دريافت کنند.
وارد صرافي ملي شدم که با فاصله کمي از صرافي ملت قرار گرفته است. از مسئول صرافي ملي درباره توزيع ارز پرسیدم که گفت؛ در اين صرافي فقط پنج هزار دلار ارز مسافري با نرخ چهارهزارو ٢٨٤ تومان داده مي‌شود؛ آن هم به شرط داشتن پاسپورت و بليت.
ثبت‌نام براي ١٠٠هزار دلار
به سمت پاساژ افشار رفتم. محلي که براي ثبت‌نام دلار بانکي در نظر گرفته شده است. نرسيده به اين پاساژ مقابل صرافي پارسيان که تحت نظارت بانک مرکزي است، جمعيت زيادي صف کشيده‌اند. همه در حال پچ‌پچ هستند. عده‌اي هم مدام در حال تماس با دوستان و آشنايان خود هستند و با صداي آهسته و آرام مي‌گويند؛ اينجا صد هزار دلار مي‌دهند. بعد يک مقدار بلندتر اضافه مي‌کنند؛ کارت ملي يادتان نرود. کرکره صرافي پايين است؛ اما به فاصله کمي در شيشه‌اي از پشت کرکره باز مي‌شود و برگه‌اي را به افراد مي‌دهد.
اينجاست که متوجه مي‌شوم در اين صرافي‌ها هم ثبت‌نام دلار انجام مي‌شود. يکي از افرادي که در صف ايستاده، با صداي بلند مي‌گويد؛ اينجا فقط به صرافي‌ها ارز مي‌دهند. براي دريافت ارز بايد به صرافي ديگري که کمي پايين‌تر قرار گرفته سر بزنيد. در آنجا مي‌توانيد پنج تا ١٠ هزار دلار دريافت کنيد. به پاساژ افشار رسیدم. اينجا برخلاف راسته صرافي‌هاي فردوسي بسيار شلوغ و بازارش حسابي داغ است. جمعيت زيادي دور سبزه‌ميدان گرد هم آمدهاند.
از صبح زود آمدهاند تا براي دريافت صد هزار دلاري که از سوي بانک مرکزي در اختيار صرافي‌هاي عامل بانک‌ها گذاشته شده، ثبت‌نام کنند. جمعيت به قدري است که صدا به‌سختي شنيده مي‌شود. نماينده بانک مرکزي هم بعد از ارائه کارت ملي و کارت عابربانک از افراد متقاضي ثبت‌نام مي‌کند.
جمعيت زيادي هم منتظرند تا بعد از اعلام نام‌شان براي دريافت دلار به صرافي‌هاي عامل مراجعه کنند. درهمين حال برخي مي‌گويند معلوم نيست اين روند در روزهاي آینده ادامه خواهد داشت يا نه؟ با‌وجود‌این بايد ديد تزريق اين ميزان ارز از سوي بانک مرکزي که روز گذشته آغاز شده، آيا مي‌تواند نوسانات بازار ارز را کاهش دهد يا با اين اقدام دلار در روزهاي آينده ملتهب‌تر خواهد شد؟
ارز ٣ نرخي شد
نرخ آزاد، نرخ مبادله‌ای و حالا نرخ مداخله‌ای. این خلاصه چیزی است که این روزها در بازار ارز شاهدش هستیم نرخی که بانک مرکزی سه‌هزارو ٦٠٥ تومان می‌داند، نرخی که با نام نرخ مداخله‌ای از سوی بانک مرکزی با قیمت چهار هزارو ٢٧٨ تومان در بازار عرضه می‌شود و نرخ سومی که این روزها برخی صرافان با قیمت چهارهزارو ٤٥٠ تومان عرضه می‌کنند. ارزی که البته با این قیمت عرضه می‌شود، اما فروخته نمی‌شود و صرافان با برداشتن تابلوهای قیمتشان، نه حاضر به عرضه آن با چنین قیمتی هستند و نه می‌توانند با نرخ بالاتری که مدنظر دارند عرضه‌اش کنند.
برخی که جرئت بیشتری دارند، خطر کرده و قیمت بازار آزاد را تعیین می‌کنند: بیش از چهارهزار و ٤٠٠ تومان. نکته اینکه این ارز مداخله‌ای تنها به کسانی عرضه شده است که قدرت خرید حداقل صدهزار دلار را داشته باشند. به عبارت دیگر این مداخله تنها در تعامل با خریدارانی انجام شده که حداقل ٤٢٧ میلیون تومان نقدینگی قابل سرمایه‌گذاری در بازار ارز را داشته باشند.
یک محاسبه سرانگشتی نشان می‌دهد اگر کسی تنها و تنها همین کف خرید ارز از بانک مرکزی را (یعنی ٤٢٧ میلیون تومان) انجام داده باشد، ساعتی بعد، ارزی معادل (٤٤٥ میلیون تومان) در اختیار داشته و ١٨ میلیون تومان از همین تفاوت قیمت سود کرده است. غم‌انگیز اینکه فشاری که امروز بانک مرکزی برای چنین مداخله‌ای متحمل می‌شود، در آینده‌ای نه‌چندان‌دور بالاخره روی دوش مردمی خواهد افتاد که نه می‌دانند پاساژ افشار کجاست و نه می‌دانند چرا متحمل این فشار می‌شوند.
ارمغان جوادنيا
- 16
- 4
