روزنامه توسعه ایرانی نوشت: مدتی است مجموعه اقتصاد کشور درگیر رفتار مافیایی پتروشیمیها شده است و این صنعت شیره جان دیگر صنایع را میبلعد! صنعت پتروشیمی دارای سرمایه متغیر-نیروی کار- پایینتری نسبت به سرمایه ثابت، وسایل تولید، ساختمان و ... است بنابراین ترکیب ارگانیک کمتری نسبت به دیگر صنایع دارد و به همین دلیل ارزش اضافی کمتری نسبت به آنها تولید میکند؛ اما به دلیل روابط مافیایی، ارزش اضافی تولید شده در دیگر بخشهای صنعت را تصاحب میکند.
این رفتار مافیایی موجب اعتراض صنایع مختلفی شده است. در شهریور امسال صنایع لبنی از افزایش ۱۰۰ درصدی مواد بستهبندی خود انتقاد کردند و رفتار صنعت پتروشیمی با این صنعت را مافیایی دانستند. در ماه جاری نیز علیرضا ترک، عضو هیأت مدیره انجمن ملی پلیمر ایران، از عرضه مواد اولیه پتروشیمیها با دلار ۱۵۰ هزار تومانی خبر داد. او در گفتوگو با خانه اقتصاد، عنوان کرد: «پتروشیمیها مواد اولیه را با رقابت ۲۰۰ درصد گرانتر از قیمت پایه در بورس عرضه کردند که هیچ توجیهی ندارد. حتی پلیاتیلن که با ظرفیت خیلی زیادی در کشور تولید میشود را هم بسیار گران و با التهاب بالا عرضه میکنند.»
البته این اظهارات برای اولین بار مطرح نشدهاند و برای آخرین باز نیز مطرح نمیشوند زیرا روابط اقتصاد سیاسی کشور خاستگاه چنین رفتاری از پتروشیمیهاست. اما در عین وجود این روابط، پتروشیمیها از رانت و یارانه در قالب خوراک ارزان بهرهمند هستند بنابراین در این وضعیت باید پرسید که آیا اعطای چنین خوراک ارزانی به آنها توجیه اقتصادی دارد؟
افزایش ۵۰ درصدی قیمت تنها در ۲ ماه
علیرضا صحاف امین، عضو هیأت مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران نیز با انتقاد از رفتار پتروشیمیها، بیان کرد: «در همین مدت دو ماهه، قیمت مواد اولیه ما حدود ۵۰ درصد گران شده است. برای مثال در هفته دوم شهریور قیمت آلیاژهای فلزی حدود ۴۸۰ هزار تومان بود اما اکنون آن را ۷۴۰ هزار تومان میخریم.»
او با اشاره به نبود کشش در بازار برای افزایش قیمتها، ادامه داد: «از طرفی اگر افزایش قیمتی صورت نگیرد، کارخانجات مجبور به تعطیلی هستند. این افزایش قیمت را مصرفکننده نهایی باید بپردازد و به دلیل نبود کشش در پرداخت، تولیدکننده باید به سمت کاهش کیفیت و سبک کردن برود که این روند در پروژههای زیرساختی مانند ساختمانسازی، تبعات کیفیتی زیادی خواهد داشت.»
به اعتقاد این مقام تولیدی، طی این روند خرید نیز کمتر صورت میگیرد که باعث آسیب بیشتر به تولیدکنندگان کوچک و ضعیف میشود زیرا این روند مستلزم وجود سرمایه در گردش بیشتری است که تامین آن از عهده هر تولیدکنندهای برنمیآید.
در این میان، علاوه بر اعطای یارانه ارزان، موضوع نبود نظارت دولت و برخورد نکردن قاطع با پتروشیمیها نیز به میان میآید زیرا دولت علیرغم فشار بر برخی صنایع، صنایع مهم دیگری را نظیر همین پتروشیمیها رها کرده است و توانایی برخورد با رفتار زیادهخواهانه آنها را ندارد.
خوراک ارزان، اما محصولات گران
عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم درباره افزایش قیمتهای شدید پتروشیمیها گفت: در سیستم صنعتی کشور، اعطای خوراک و تعیین نرخ آن، طبق یک مدیریت درست و کارآمد، که به نفع کشور و مردم باشد، صورت نمیگیرد.
هدایتالله خادمی توضیح داد: پتروشیمیها خوراک ارزان میگیرند و کالا را گرانتر میفروشند. این یک واقعیتی است که طی چند ده سال گذشته دائما با آن مواجه بودهایم.
او یادآور شد: دولت خوراک ارزان به پتروشیمیها میدهد. در زمانی که پتروشیمیها دولتی بودند، اعطای خوراک ارزان مشکلات چندانی ایجاد نمیکرد زیرا در نهایت همان پول به کشور بازمیگشت اما بعد از اینکه پتروشیمیها خصوصی، و به عبارت بهتر خصولتی شدند، با گرفتن خوراک ارزان، محصولات خود را تبدیل به کالا و مواد باارزش نمیکنند؛ فعالیت خود را تنها به برخی فرآیندهای بسیار سبک تقلیل میدهند و همان فرآورده را به عنوان مواد خام صادر میکنند.
این تحلیلگر مسائل انرژی تصریح کرد: پتروشیمیها به دلیل انجام فرآیندهای ساده و سپس صادرات محصولات خام، ارزآوری و سود بسیار بالایی دارند و طی چند دهه گذشته نیز سود بسیار خوبی کسب کردهاند و دولت هم به همین ارزی که پتروشیمیها وارد کشور میکنند، قانع است.
خادمی با اشاره به تشابه تولید در پتروشیمی با صادرات نفت خام در کشور، افزود: اگر مدیریت درستی در کشور وجود داشت، پتروشیمیها پس از دریافت خوراک ارزان، باید در زیرساختها و صنایع پاییندستی سرمایهگذاری میکردند تا اولا موجب افزایش اشتغال شوند و ثانیا، تولید میشد که نرخ بسیار بالاتری برای فروش و صادرات داشت.
به گفته او، نفت را به صورت خام میفروشیم و پالایشگاهها به شکلی رشد نداشتهاند که نفت را به دهها فرآورده باارزش دیگر تبدیل کنند. پتروشیمیهای ما هم به همین شکل ارتقا نیافتهاند و در یک زنجیره معیوب اقتصادی و تولید گرفتار شدهایم.
این کارشناس تاکید کرد: کشورهای دیگر مثل هند و ژاپن مواد اولیه ندارند اما پتروشیمی تاسیس کردهاند و مواد اولیه را از کشورهایی نظیر ایران میخرند، صنایع پتروشیمی آنها این مواد را به محصولات نهایی تبدیل میکنند و سپس به خود ما میفروشند. چطور این روند برای آنها به صرفه است، اما برای ما نیست؟!
دولتمردان به فکر فردای خود هستند!
خادمی خاطرنشان کرد: صنعت پتروشیمی هم مانند دیگر صنایع کشور شده است؛ در اقتصاد ما هر صنعتی در اختیار یک گروه و باند قرار دارد که مشکلات فراوانی ایجاد کردهاند.
او درباره علت برخورد نکردن و نظارت نداشتن دولت بر پتروشیمیها، عنوان کرد: دولت هم در هیچ زمانی نتوانسته است که یک تصمیم درست بگیرد زیرا این شرکتهای مختلف در دست خصولتیها قرار گرفته که بعضا خود دولتمردان در مدیریت آنها نقش دارند. برخی از این مدیران سابقا وزیر بودند و اکنون برخی از دولتمردان و وزرا به فکر فردای برکناری خود هستند که در مدیریت این شرکتها قرار بگیرند بنابراین تصمیم درستی که به نفع منافع ملی و مردم باشد، نمیگیرند.
رئیس هیات مدیره انجمن شرکتهای حفاری و خدمات فنی ایران به برخی ادعای پتروشیمیها درباره افزایش قیمت محصولات خود اشاره کرد و ادامه داد: از آن طرف هم شرکتهای پتروشیمی ادعا دارند که دولت مواد اولیه را گران میکند و در نتیجه این روند محصولات خود را گران میکنند تا متحمل ضرر نشوند در صورتی که چنین نیست و پتروشیمیها مواد اولیه خود را به صورت ارزان دریافت میکنند.
آمار درستی از صنایع وجود ندارد
خادمی با بیان اینکه اکثر اقتصاد کشور در اختیار مافیا قرار گرفته است اما به صورت دقیق نمیتوان گفت که کدام صنایع مافیایی هستند، افزود: در اکثر صنایع با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم میکنیم زیرا از طرفی با فشار مافیاها روبهرو هستیم و از طرف دیگر، به دلیل نبود سیستم آماری صحیح، نمیتوان درباره وجود دقیق آنها صحبت کرد. به عبارت دیگر، افراد بانفوذی در پشت پرده این اتفاقات ایفای نقش میکنند، اما به دلیل نبود آمار، نمیتوان اطلاعات دقیقی از آنها به دست آورد.
تشابه چالش افزایش قیمت بنزین و خوراک پتروشیمیها
عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم درباره اینکه «با توجه به رفتار مافیایی پتروشیمیها، آیا اعطای یارانه در قالب خوراک ارزان به آنها، توجیه اقتصادی دارد؟»، پاسخ داد: به نوعی میتوان گفت که اعطای خوراک ارزان به آنها توجیه اقتصادی ندارد اما از طرف دیگر، چالش گران کردن خوراک آنها مانند گران کردن بنزین است.
خادمی توضیح داد: در سالیان گذشته دولت بنزین را گران کرد، اما مشکلی حل نشد و اکنون هم گران کرده است و باز هم نتیجه نمیدهد و ما هم منتقد این روند هستیم. دولت از طرفی ادعا دارد که بنزین ارزان است و آن را گران میکند اما این گرانی نرخ بنزین بر کالاهای مصرفی مردم تاثیر میگذارد، باعث ایجاد تورم میشود، ارز پول ملی را کاهش میدهد و برای خود دولت هم کسری بودجه ایجاد میکند.
او در پایان تصریح کرد: اقتصاد ما کاملا معیوب است و مجموعهای از مشکلات را با خود حمل میکند. پتروشیمیها هم بخشی از این اقتصاد معیوب کشور هستند زیرا از طرفی اعطای خوراک ارزان به آنها با گرانفروشی و خامفروشی آنها توجیه اقتصادی ندارد اما از طرف دیگر، گران کردن خوراک آنها موجب گرانی بیشتر محصولات پتروشیمیها میشود.
- 19
- 5
