ترامپ امروز اعضای ناتو را شگفت زده می‌کند؟

در بروکسل پایتخت بلژیک پرچم‌هایی با شعارهای «ما متحدیم» از روزها قبل در آسمان مقر برگزاری جلسه ناتو برافراشته شده‌اند اما به نظر می‌رسد شکاف میان اعضای آن، آنچنان عمیق شده که ناظران متفق‌القول نگران روند مذاکرات هستند. امروز جلسه سالانه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی موسوم به ناتو در میانه تنش و التهاب برگزار می‌شود تا شاید آزمونی برای این پیمان ۶۹ ساله باشد.

دونالد ترامپ روز گذشته خود را در میانه موج اعتراض‌های مردمی به حضور او، به نشست سران ناتو در بروکسل رساند. او پیش از این، از متحدان ناتو خواسته بود که بودجه دفاعی خود را گسترش دهند و پاسخ شنیده بود: «بله، چشم».  به‌ گزارش دیلی تلگراف، امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه ۱۳ ژوئیه قرار است با امضای خود بودجه نظامی‌اش را به ۱۸.۸ میلیارد دلار افزایش بدهد. این نخستین قدم فرانسه در این مسیر است زیرا به موجب پیش‌نویس قانون تازه تصویب شده، طی ۷ سال آینده این کشور رفته‌رفته بودجه نظامی‌اش را تقویت می‌کند. آلمان از متحدان مهم ناتو هم برادری خود را با وعده افزایش بودجه نظامی به اعضای این پیمان اثبات کرده است. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان با تأکید بر اهمیت ناتو اعلام کرد که کشورش هدف قاطعی برای اختصاص بودجه بیشتر نظامی تدارک دیده است. او در سخنانش تأکید کرد چالش‌های پیش روی ناتو در سال‌های اخیر به‌صورت چشمگیری تغییر کرده است و این سازمان به تمرکز بیشتر روی دفاع از ائتلاف نیاز دارد.

اما ظاهراً نرمش‌هایی که گاه به گاه از اعضای ناتو می‌بینیم به تنهایی قادر به ترمیم شکاف این پیمان نیست. به‌گزارش نیویورک‌تایمز، در حالی که هدف درازمدت این پیمان دوری کردن از خدشه‌دار شدن رابطه این متحدان نظامی است، در دوران ترامپ شاهد هستیم که بیش از همیشه میان اعضای ناتو رویارویی و نفاق روی داده است. با وجود اینکه اعضای ناتو در تلاشند تا در برابر تهدیدی به‌نام روسیه اتحاد و قدرت خود را حفظ کنند، اما این بار تنش‌ها از پیش هم شدیدتر شده‌اند. متحدان ناتو درصدد هستند راهی پیدا کنند که بتوانند مصائب پس از روی کار آمدن ترامپ را مدیریت کنند. طی ماه‌های اخیر، ترامپ بارها از کمک‌های امریکا به این پیمان گله کرده بود و سرانجام صریحاً اعلام کرد سایر اعضا نیز باید بودجه نظامی خود را افزایش دهند.

این انتقادها این شائبه را به وجود آورد که شاید ترامپ می‌خواهد نیروهای امریکایی را از اروپا خارج کند. پیش از دیدار امروز، او با ارسال نامه‌هایی به برخی از اعضای ناتو از جمله بلژیک، کانادا، آلمان و نروژ، نارضایتی خود را از عدم تبعیت این کشورها از وظایفشان درخصوص افزایش بودجه نظامی یادآور شد. او دوشنبه در توئیتر خود نوشت: «امریکا به ناتو بیشتر از هر کشور دیگری پول می‌دهد و این عادلانه نیست زیرا سودش بیشتر از آنکه نصیب امریکا شود، به جیب اروپا ریخته می‌شود.» انتقادهای ترامپ از بودجه نظامی کشورهای اروپایی، تنها چالش پیش روی این نشست نیست. تحلیلگران معتقدند دیدار آتی ترامپ با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه هم سایه خود را بر سر این جلسه خواهد انداخت. رسانه‌های خبری گزارش دادند، ۲۸ رهبر دیگر ناتو نگران تکرار نشست ماه گذشته گروه هفت در کانادا هستند که طی آن ترامپ از تأیید بیانیه پایانی خودداری کرد.

توماس والسیک سفیر سابق اسلواکی در ناتو و مدیر مؤسسه «کارنیج اروپا» در این باره می‌گوید: «اگر بخواهم صادقانه بگویم، کسی نمی‌داند ترامپ در جلسه امروز چه خواهد گفت. او غیرقابل پیش‌بینی است و خودش این طرز رفتار را دوست دارد. ترامپ با آمادگی برای رو در رو شدن با رهبران اروپایی به این جلسه آمده است و حتی خوب می‌داند که احتمال دارد کارمندان و مشاورانش هم با او مخالف باشند.»

تغییر معادلات در دوران پساجنگ سرد

به‌گزارش گاردین، امریکا همواره در طول تاریخ بارها تلاش کرده است تا زیرمجموعه اروپا محسوب نشود. پس‌از آنکه جنگ سرد رفته‌رفته به دوران افول خود نزدیک می‌شد، امریکا که دیگر به اتحاد با اروپا نیاز چندانی نداشت، همواره سعی می‌کرد در این پیوند بازنگری کند و هزینه- فایده آن را بسنجد. بنابراین بی‌راه نیست که برخی ناظران می‌گویند شکاف پدید آمده میان اروپا و امریکا محصول دولت ترامپ نیست؛ اما نباید فراموش کنیم تحقیر گاه به گاه ناتو از سوی ترامپ، در نوع خود بی‌نظیر است.

با این حال، دن درزنر استاد سیاست بین‌الملل در دانشگاه توفتس، معتقد است آنچه امریکا و اروپا را در جهان امروز متحد می‌سازد، در نهایت به مراتب قوی‌تر از نفوذ تفرقه‌افکنانه ترامپ است. برخی رهبران اروپایی نیز اعتقاد دارند، عمر ریاست ترامپ به پایان می‌رسد اما این پیوند کمابیش به بقای خود ادامه می‌دهد. اما ترامپ با صراحت همیشگی‌ و روحیه معامله‌گری‌اش بیش از سایر رهبران امریکا سرگرم جمع و تفریق مزایا و معایب روابط امریکاست. او هفته پیش در اظهارنظری درباره سفر خود به بروکسل گفت: «من می‌روم ناتو را ببینم و به ناتو می‌گویم، دیگر موقع پرداخت قبض‌هایتان است. دیگر قرار نیست ایالات متحده امریکا از همه چیز مراقبت کند.»