بیوتروریسم| شرح تاریخچه، ویژگی ها و انواع بیوتروریسم

استفاده از عامل بیوتروریسم بر اساس اهداف تروریست‏‌ها تعیین می‏‌گردد

بیوتروریسم چیست؟

از زمان های دور به علت فواید موجود در استفاده از روش های بیولوژیک برای مبارزه با دشمنان چه در حد یک شخص و چه در حد واحدهای نظامی و مردم شهرها، این روشها مورد توجه قدرت های متخاصم بوده است. این روشها در حالیکه بدون سر و صدا و در خاموشی کامل اعمال میشوند قدرت تخریب کنندگی بسیار وسیع تری نسبت به تجهیزات نظامی مورد استفاده در جنگ ها و درگیری های کلاسیک دارند ولی امروزه دیگر این نگاه به بیوتروریسم نمی تواند بعنوان بنیان نظری کاملی برای برنامه ریزان یک کشور محسوب شود.

تعاریف سنتی ارائه شده از کلمه بیوتروریسم هم به نوعی همراهی کننده همین نگاه محدود به این پدیده بوده و تلاش در نگه داشتن حدود آن صرفا در اعمال مربوط به سوء استفاده از عوامل میکروبی و ویروسی یا فراورده های آن ها به منظور ارعاب یا هلاکت انسانها و نابودی دامها یا گیاهان دارند. بر اساس یک تعریف سنتی بیوتروریسم عبارت است از ایجاد ترس و وحشت، با بهره گیری از عوامل بیولوژیک گوناگون. جنگ افزار بیولوژیک نیز عبارت است از وسیله ای که به منظور انتشار عمدی ارگانیسم های مولد بیماری یا فراورده های آن ها توسط غذا، آب، حشرات ناقل یا به صورت افشانه، بکار برده می شود.

بر مبنای تعریف پلیس بین الملل درسال ۲۰۰۷ بیوتروریسم عبارت است از منتشر کردن عوامل بیولوژیکی یا سمی با هدف کشتن یا صدمه زدن به انسان‏ ها، حیوانات و گیاهان با قصد و نیت قبلی و به منظور وحشت آفرینی، تهدید و وادار ساختن یک دولت یا جمعی از مردم به انجام عملی یا برآورده کردن خواسته ه‏ای سیاسی یا اجتماعی. حمله بیوتروریستی نیز عبارت است از پخش کردن ویروس، باکتری، میکروب یا دیگر عوامل بیماری زا و سمی که باعث بروز بیماری و مرگ در بین انسان‏ ها، حیوانات و گیاهان می‏ شود.

کشف و شناسایی یک حمله بیوتروریسم سخت و دشوار به شمار می‏ آید. جمعاً در عصر جدید به موازات رشد و پیشرفت تکنولوژی، قدرت های استعماری و استکباری، سویه تجاوزات خود را از فرم های نظامی و ادواتی به تهدیدات فرامرزی تبدیل نموده اند و مقوله هایی نظیر جنگ سایبری، جنگ الکترونیک و جنگ بیولوژیک را باید در این گروه از تهدیدات جای داد.

تاریخچه بیوتروریسم

زمانیکه جنگ جهانی اول شروع شد، تلاش برای استفاده از سیاه زخم در جمعیت حیوانی بود ولی این بطور کلی ثابت شد که بی تاثیر است. مدت کوتاهی پس از شروع جنگ جهانی اول، آلمان یک کمپین خرابکاری بیولوژیکی در ایالات متحده، روسیه، رومانی و فرانسه راه انداخت. در آن هنگام، آنتون دیلگر در آلمان زندگی میکرد ولی در سال ۱۹۱۵، به آمريکا فرستاده شد که حامل کشت هایی از مشمشه، یک بیماری بدخیم اسب و قاطر، بود. دیلگر یک آزمایشگاه در خانه اش در مریلند به راه انداخت. وی با کار روزانه در لنگرگاه ها در بالتیمور، اسب ها را در حالی که برای انتقال به انگلستان منتظر بودند، به مشمشه (نوعی بیماری بیوتروریسم) آلوده می کرد.

دیلگر تحت سوءظن بعنوان یک عامل کشور آلمان قرار گرفت ولی هیچوقت دستگیر نشد. عاقبت دیلگر به مادرید اسپانیا فرار کرد همانجایی که او طی همه گیری آنفلوآنزا در سال ۱۹۱۸ درگذشت. در سال ۱۹۱۶، روس ها یک عامل آلمان با نیت مشابه را دستگیر کردند. آلمان و متحدان آن، اسب های سواره فرانسه و بسیاری از قاطرها و اسب های روسیه در جبهه شرقی را آلوده کردند. این اقدامات از حرکت و فعالیت سربازان و توپخانه جلوگیری کرد.

مهم‏ترین رویداد بیوتروریسم در هزاره جدید، پخش نامه‏ های حاوی اسپور آنتراکس در آمریکا بود

انواع بیوتروریسم

با این که تئوری "سیستم انگیزشی مصنوعی" مربوط به سطح کلان تروریسم علمی است ولی ترور بیولوژیکی در سطح خاص و محدودش مربوط به نفوذ ارادی هرگونه میکروب (ویروس، باکتری یا قارچ) به فرد یا گروه افراد گوناگون است. بطور کلی عوامل ترور بیولوژیکی در سه گروه تقسیم می شوند.

گروه نخست بیوتروریسم مربوط به ویروس ها و باکتریهای واگیرداری هستند که با رعایت بهداشت عمومی میتوان مانع از نفوذ آن ها شد. تولارمی، سیاه زخم، آبله، طاعون، بوتولونیوم و ... از جمله مشخص ترین نمونه این سم ها هستند.

گروه دوم بیوتروریسم مربوط به بیماری های کم تر کشنده است. مشمشه، تب کیو، توکسین، تیفوس و .. از جمله نمونه های این گروه هستند.

گروه سوم بیوتروریسم شامل میکروبها و عوامل بیماری زای در حال ظهوری اند که برای انتشار جمعی مهندسی شده و به علت در دسترس بودن آن ها و آسانی تولید و انتشار، نرخ مرگ و میر بالایی دارند.

در بیوتروریسم با اهداف اقتصادی، هدف نابود کردن پایه‏‌های اقتصادی کشور یا منطقه‏‌ایست

ویژگی های بیوتروریسم

هر کدام از عواملی که از جمله بیوتروریسم محسوب میگردد، میتواند ویژگی های مخصوص بخود را داشته باشد که با توجه به نوع عامل بیولوژیکی و هدف ارتکاب این عمل میتواند متفاوت باشد اما معمولاً عامل بوجود آورنده ی بیوتروریسم، زنده و در نتیجه پویا است و بدان جهت انتشار آن به سرعت انجام می شود. این عامل زنده خود سبب می شود که گاها مدت های طولانی نیز به حیات خویش ادامه و عامل بیوتروریسم را یک عمل مستمر جلوه دهد. همچنین خیلی از عوامل بیولوژیکی فاقد بو و رنگ مشخصات فیزیکی خاص است. این عامل سبب میشود تشخیص وجوه آن، کاری سخت بوده و به طبع اهداف از پیش تعیین شده خود را غافل گیر کرده و راه فرار را بر آن ها می بندد و در نتیجه اثرات سوء آن می تواند بسیار گسترده تر شود که این امر اغلب در جنگ ها دیده می شود.

یکی دیگر از خصوصیت مهم بیوتروریسم دشورای در تشخیص تهاجم میباشد که به علت مخفی بودن عمل ارتکابی و مشکل بودن تشخیص منبع و منشأ بوجود آوردن آن، نمیتوان شخص یا اشخاص یا حکومتی را مسئول دانست و او را محکوم کرد. هم چنان اثر تأخیری این سلاح ها باعث می شود که حتی منشأ آغاز آن مشخص نباشد.

یکی از مهمترین مصائب و معضلاتی که در این خصوص امکان دارد به وجود آید این است که تشخیص این که آثار این ترور به عمد بوده یا طبیعی دشوار و مشکل است و گاهی امکان دارد نتوان دلیل های قانع کننده ای برای عمدی بودن آن ارائه داد و لذا عمل ارتکابی مهجور خواهد ماند. متأسفانه اکثراً تجهیزات و دستگاه های پیشرفته در راستای تشخیص سریع عامل ترور وجود ندارد تا مستندات متیقنی را ارائه دهد که وسیله و عامل تروریسم را مشخص نماید. بنابراین می توان مدعی شد مبهم بودن هویت دشمن هم از دیگر خصوصیت های بیوتروریسم است.

اثرات یک حمله بیوتروریسم

اثرات یک حمله بیوتروریسم به چهار گروه تقسیم می‏ شوند که عبارت است از:

۱- فیزیکی: بروز بیماری

۲- روانی: بروز خوف و وحشت

۳- اقتصادی: محدودیت سفر و جابه‏جایی، متوقف شدن فعالیت‏ های اقتصادی و کسب و کار

۴- زیست محیطی: آسیب دیدن انسان‏ ها، حیوانات، گیاهان، آلوده شدن منابع طبیعی مانند منابع آب

در بیوتروریسم از تسلیحات بیولوژیکی و شیمیایی علیه شهروندان و غیرنظامیان استفاده می شود

گردآوری: بخش سیاست سرپوش