تلاش شجاعانه شهید دکتر مصطفی چمران و اندک همرزمان او برای پاکسازی پاوه در مرداد ۵۸، در تاریخ حماسه‌های انقلاب اسلامی به یادگار خواهد ماند. این شهر در طول جنگ یکی از عقبه‌های نیروهای خودی بود و بارها هدف حمله گروهک‌های ضدانقلاب و هواپیماهای ارتش عراق قرار گرفت.
با توجه به حضور زائران مناطق عملیاتی دفاع مقدس در غرب کشور، مروری داریم بر تعدادی ازاز اتفاقات رخ داده در مناطق عملیاتی غرب و شمالغرب کشور طی دوران دفاع مقدس و قبل از آن.
به گزارش ایسنا، جبهه‌های غرب و شمالغرب کشور از این جهت دارای ارزش هستند که پیش از آغاز رسمی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران آبستن حوادث و آشوب‌های مختلفی بوده‌اند. این قسمت از جغرافیای ایران در دوران تهاجم نظامی عراق به ایران نیز به عنوان نخستین معبر نفوذ برای پیشروی نیروهای دشمن در نظر گرفته شد.
پاوه، ارتفاعات بازی‌دراز، سومار، تنگه مرصاد و قصر شیرین، پنج نقطه یادمانی دفاع مقدسی هستند که به معرفی اجمالی آنها خواهیم پرداخت.
پاوه
شهر پاوه مدتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به پایگاه گروه‌های ضدانقلاب تبدیل و ناامن شد. تلاش شجاعانه شهید دکتر مصطفی چمران و اندک همرزمان او برای پاکسازی پاوه در مرداد ۵۸، در تاریخ حماسه‌های انقلاب اسلامی به یادگار خواهد ماند. این شهر در طول جنگ نیز یکی از عقبه‌های نیروهای خودی بود و بارها هدف حمله گروهک‌های ضدانقلاب و هواپیماهای ارتش عراق قرار گرفت. در محاصره شهر پاوه به وسیله نیروهای ضدانقلاب در سال ۵۸، تعدادی از پاسداران بومی و غیربومی در بیمارستان پاوه بستری شدند که نیروهای ضدانقلاب، پاسداران مجروح را از بیمارستان خارج و در محوطه بیمارستان تیرباران کردند. شهدای بومی در قبرستان‌های محلی دفن شدند و ۹ پاسدار غیر بومی در این گلزار به خاک سپرده شدند.
ارتفاعات بازی
ارتفاعات بازی‌دراز یکی از ارتفاعات مهم و استراتژیک منطقه است که بر شهرهای سرپل‌ذهاب، قصرشیرین و نفت‌شهر در داخل خاک ایران و شهرهای نفت‌خانه و خانقین در داخل خاک عراق دید و تسلط خوبی دارد. در روزهای اول هجوم عراق به ایران در سال ۱۳۵۹، سردار شهید محمد بروجردی فرمانده «سپاه منطقه ۷» برای حفظ این ارتفاع تعدادی از رزمندگان را روی آن مستقر کرد اما به دلیل نداشتن جاده تدارکاتی و امکانات و کمبود مهمات و غذا، این افراد بدون هماهنگی با فرمانده خود، بازی‌دراز را تخلیه کردند.
ارتش عراق در روز ۱۵ مهر ۱۳۵۹ این ارتفاعات را بدون درگیری اشغال و سپس جاده‌ای به طول ۶ کیلومتر روی آن احداث و آسفالت کرد. برای آزادسازی بازی‌دراز عملیاتی در عاشورای سال ۱۳۵۹ اجرا شد که موفقیتی در پی نداشت. پس از آن طی دو ماه شناسایی، عملیات دیگری طراحی شد که با اجرای آن در اردیبهشت سال ۶۰ بخش مهمی از ارتفاعات بازی‌دراز از جمله قله‌های ۱۰۰۰، ۱۰۵۰ و ۱۱۰۰ گچی آزاد شدند.
سومار
این شهر در مرز ایران و عراق قرار دارد و فقط ۱۵ کیلومتر با شهر مندلی عراق فاصله دارد. این شهر در ابتدای جنگ به تصرف نیروهای عراقی درآمد. از مهمترین عملیات‌های انجام شده در این منطقه عملیات «مطلع الفجر» است. در مهرماه ۱۳۶۶ مورد حمله شیمیایی قرار گرفت و این یعنی قربانی شدن بسیاری از مردم شهر و پیدایش بیماری‌های ژنتیکی.
بعد از اشغال در مهرماه ۱۳۶۶ به دست نیروهای بعث عراق، هشتم مرداد ۱۳۶۷ به آغوش میهن بازگشت.
تنگه مرصاد
تنگه چهارزبر (مرصاد) در ۳۵ کیلومتری غرب کرمانشاه قرار دارد و همچون دروازه‌ای، تردد به این شهر را از سمت غرب کانالیزه می‌کند. جاده ترانزیتی کرمانشاه- خسروی از این تنگه می‌گذرد. در سوم مرداد ۱۳۶۷ نیروهای سازمان منافقین با همکاری و هماهنگی ارتش عراق پس از عبور از مرزهای جمهوری اسلامی ایران در محور قصرشیرین، کرند رب، سرپل‌ذهاب و بدون درگیری جدی تا اسلام‌آباد پیشروی کردند و سپس به طرف کرمانشاه ادامه مسیر دادند. در شرق تنگه چهارزبر رزمندگان اسلام راه را بر آنان مسدود ساخته و درگیری را آغاز کردند. به این ترتیب عملیات مرصاد در پنجم مرداد ماه سال ۱۳۶۷ آغاز شد. با حملات نیروهای خودی، نیروهای منافقین که به آن منطقه دست یافته بودند به هلاکت رسیده یا تار و مار شدند. به جاست که در اینجا از فداکاری خلبانان هوانیروز و به ویژه سپهبد شهید صیادشیرازی هم یادی شود.در این تنگه، بنایی به یادبود عملیات مرصاد احداث شده است.
قصر شیرین
پیش از شروع رسمی جنگ و آن زمان که عراق در فکر حمله کردن یا نکردن به ایران بود سر توپ‌هایشان را گرفتند سمت قصرشیرین و شروع کردند به کوبیدن شهر. یعنی قصرشیرین از خردادماه که مکانی برای آزمایش و تحرکات ارتش عراق بود زیر گلوله‌های توپ و موشک قرار داشت. هر روز گلوله‌های توپ به سمت شهر شلیک می‌شد و قسمتی از آن را تخریب می‌کرد. تا اینکه آخر شهریورماه ۱۳۵۹ جنگ به صورت رسمی شروع شد. اگرچه مقاومت مردم شهر و نیروهای نظامی با عقب‌نشینی مقطعی دشمن همراه بود ولی بعثی‌ها با حمله از محورهای دیگر شهر را محاصره کردند. گروهی پنج نفره به صورت چریکی در حال دفاع از شهر بودند که پس از سقوط کامل شهر در چهارم مهرماه به سمت ارتفاعات بازی‌دراز رفته و حدود ۱۰۰ زن و کودک را از جهنمی که عراقی‌ها درست کرده بودند نجات دادند.
قصرشیرین ۲۱ ماه در تصرف کامل عراقی‌ها بود که شکست‌های مکرر ارتش عراق در منطقه جنوبی، باعث عقب‌نشینی سراسری آنها شد.عراقی‌ها هم شرارت خود را در عقب‌نشینی به طور کامل نشان داده و تمام شهر به جز مسجد مهدیه را تخریب کردند. بعد از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و به منظور پشتیبانی از عملیات منافقین، عراق یک بار دیگر قصرشیرین را تصرف کرد، ولی باز هم با شکست نیروهایش مجبور به عقب‌نشینی شد.
- 11
- 2
