دانشمندان احتمالا دنیایی بیگانه ورای کهکشان راه شیری یافته اند

دنیا بسیار گسترده است و میتوان انتظار داشت که سیاره های دیگری را نه فقط در کهکشان خودمان، بلکه در دیگر کهکشان ها و فاصله های بسیار دورتر کشف کنیم. حالا بر اساس پژوهشی که به تازگی در نشریه ی« نیچر استرونومی»( Nature Astronomy) منتشر شده است، ستاره شناسان برای اولین بار ، نشانه هایی از یک جهان بیگانه را کشف نموده اند که به دور ستاره ای فراتر از محدوده ی کهکشان راه شیری می چرخد.

این سیاره در کهکشان مارپیچی« مسیه ۵۱»( M51) قرار دارد که به« کهکشان گرداب»( Whirlpool Galaxy) هم معروف است. این کشف باورنکردنی با استفاده از رصدخانه ی پرتو ایکس چاندرا( Chandra X- ray Observatory) انجام گردیده است و زمینه های جدیدی را برای جست وجوی سیارات فراخورشیدی بسیار دورتر از قبل باز می کند.

شناسایی سیارات فراخورشیدی

سیاره های فراخورشیدی جهان هایی هستند که بالاتر از منظومه ی شمسی ما شکل گرفته اند. تا زمان مطالعه ی اخیر، ستاره شناسان فقط سیاره های فراخورشیدی و سیارات فراخورشیدی احتمالی را در کهکشان راه شیری کشف کرده بودند که تقریباً همگی آنها کم تر از ۳۰۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارند.

ولی جرم کشف شده در M51 تقریباً ۲۸ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد که هزاران برابر بیشتر از فاصله ی دیگر جهان های بیگانه ی کشف شده در کهکشان راه شیری است.« رزان دی استفانو»( Rosane Di Stefano) نویسنده ی اصلی این مطالعه ی جدید از مرکز اخترفیززیکی هاروارد- اسمیتسونیان بیان کرد:« ما تلاش می کنیم تا با جست وجوی سیاره های احتمالی در طول موج پرتو ایکس، که استراتژی کاربردی کشف سیارات فراخورشیدی در کهکشان راه شیری است، عرصه ی جدیدی را برای یافتن جهان های دیگر باز کنیم.»

کهکشان M 51 در طیف پرتو ایکس از تلسکوپ چاندرا و طیف نوری از تلسکوپ فضایی هابل Credit: X-ray: NASA/CXC/SAO/R. DiStefano, et al.; Optical: NASA/ESA/STScI/Grendler

این یافته ی جدید متکی به روش گذر برای رصد سیارات فراخورشیدی دوردست است که شامل بررسی کاهش نور ستاره بر اثر سایه ی سیاره ای است که میان ستاره و ما می گذرد. ستاره شناسان از تلسکوپ های فضایی و زمینی مانند تلسکوپ های ناسا در مأموریت های« تس»( TESS) و« کپلر»( Kepler) برای مشاهده ی افت شدت نور ستاره ها استفاده می کنند.

این روش تا کنون امکان کشف هزاران سیاره را فراهم کرده است. بر این پایه و در روشی ابتکاری، دی استفانو به دنبال کاهش در روشنایی پرتوهای ایکس بود که از سیستم های ستاره ای دوتایی سرشار از طیف پرتو ایکس می آیند. چنین سیستم های نوری، معمولاً شامل یک ستاره ی نوترونی یا سیاهچاله ای هستند که گاز یک ستاره ی همدم را می بلعند.

سیاره ی فراخورشیدی احتمالی کهکشان دیگر ممکن است به اندازه ی زحل باشد

در چنین سیستم های ستاره ای، مواد نزدیک سیاهچاله یا ستاره ی نوترونی به دمای فوق العاده ای می رسند و بدین ترتیب در طیف پرتو ایکس شروع به درخشش می کنند. ولی چون ناحیه ی مولد پرتو ایکس در فضا بسیار کوچک است، سیاره ای که از جلوی آن می گذرد، میتواند بسیاری از پرتوهای ایکس و احتمالا بیشتر آنرا مسدود و فرآیند تشخیص گذر را ساده کند.

این ویژگی میتواند جهان های بیگانه ی را بسیار دورتری را نسبت به آن هایی که معمولاً از روش مشاهدات گذر نوری شناسایی میشوند ، تشخیص دهد. بر خلاف مشاهدات گذر در طیف پرتو ایکس، مشاهدات گذر نوری نیاز به تجزیه وتحلیل تغییرات اندک نور دارند زیرا سیاره ی فراخورشیدی به صورت فیزیکی فقط میتواند بخش کوچکی از نور ستاره ی میزبان را مسدود کند.

ولی دی استفانو و دیگر اعضای تیم به کمک روش اشعه ایکس، موفق شدند یک سیاره ی فراخورشیدی را در یک سامانه ی ستاره ای دوتایی با نام M51- ULS- 1 در کهکشان M51 شناسایی کنند. این منظومه شامل یک ستاره ی نوترونی یا یک سیاهچاله است که به دور یک ستاره ی همدم با جرم تقریباً ۲۰ برابر خورشید می گردد.

گذر سیاره در طیف پرتو ایکس که توسط داده های چاندرا ممکن شد، تقریباً ۳ ساعت به طول انجامید و طی آن انتشار پرتو X به شدت کاهش یافت و به صفر رسید. درنتیجه، پژوهشگران احتمال میدهند که یک سیاره ی فراخورشیدی تقریباً به اندازه ی زحل در مدار سیاهچاله یا ستاره ی نوترونی با فاصله ی تقریباً دو برابر فاصله ی زحل تا خورشید، به دور آن می گردد.

این کشف، یک یافته ی شگفت آور و تاریخی برای نجوم مدرن است و اگرچه هنوز داده های بیشتری برای تأیید یافته ها نیاز است، ولی نقطه ی آغازی برای مطالعه ی سیاره های فراخورشیدی فراکهکشانی خواهد بود.