از پرواز فضاپیمای دراگون سرنشین‌دار اسپیس‌ایکس چه انتظاری داریم؟

سرانجام، نخستین پرتاب آزمایشی فضاپیمای دراگون سرنشین‌دار اسپیس‌ایکس نزدیک به دو هفته‌ی دیگر انجام خواهد شد. از این پرواز چه انتظاری باید داشت؟

اسپیس‌ایکس در‌حال‌آمادگی برای دستیابی به عطفگاه مهمی در پروازهای فضایی انسانی است. ایلان ماسک، مدیرعامل این شرکت، قصد دارد نخستین مأموریت نمایشی کپسول سرنشین‌دار دراگونش به ایستگاه فضایی بین‌المللی را در ۲مارس (۱۱اسفند) به‌پرواز درآورد.

پرواز آزمایشی دراگون سرنشین‌دار که با عنوان Demo-1 شناخته می‌شود، بدون سرنشین خواهد بود؛ اما اگر همه‌چیز به‌خوبی پیش برود، دراگون سرنشین‌دار احتمالا برای نخستین‌بار فضانوردان را تابستان سال آینده به ایستگاه مداری حمل خواهد کرد و از آنجا به زمین بازخواهد گرداند. 

دراگون سرنشین‌دار چیست؟

اسپیس‌ایکس با قرارداد چندمیلیارددلاری خدمه‌ی تجاری با ناسا، مشغول توسعه‌ی دراگون سرنشین‌دار (Crew Dragon) بوده است. سازمان فضایی آمریکا قرارداد مشابهی با بوئینگ نیز منعقد کرده است. این شرکت همچون اسپیس‌ایکس روی کپسولی به‌نام استارلاینر (CST-100 Starlinerr) کار می‌کند.

هدف ناسا از همکاری با دو شرکت یادشده، بازگرداندن پروازهای فضایی مداری به خاک ایالات متحده‌ی آمریکا است. فضانوردان آمریکایی از ژوئیه‌ی‌۲۰۱۱ تاکنون و پس از بازنشستگی ناوگان شاتل فضایی ناسا، برای رسیدن به ایستگاه فضایی بین‌المللی و بازگشت از آنجا به زمین، به فضاپیما و راکت روسی سایوز متکی بوده‌اند. درنتیجه‌ی این وابستگی، پول فراوانی از ناسا به‌سمت روسکاسموس، همتای روسی‌اش، سرازیر شده است؛ زیرا صندلی‌های موجود در فضاپیمای سه‌نفره‌ی سایوز هم‌اکنون با قیمتی نزدیک به ۸۰،۰۰۰،۰۰۰ دلار برای هر نفر فروخته می‌شوند.

دراگون سرنشین‌دار سوار بر راکت نام‌آشنای فالکون ۹ پرتاب خواهد شد که پرتابگری دومرحله‌ای با بهره‌گیری از  ویژگی چندبارمصرفی است. استارلاینر که طبق زمان‌بندی قرار است نخستین پرواز غیرسرنشین‌دارش به ایستگاه فضایی بین‌المللی را در آوریل انجام دهد، بر راکت یک‌بار مصرف اطلس ۵ ساخت ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی سوار خواهد شد.

دراگون سرنشین‌دار چه تفاوتی با دراگون محموله دارد؟

نخستین فضاپیمای سرنشین‌دار دراگون سوار بر راکت فالکون ۹ در سکوی پرتاب ۳۹A مرکز فضایی کندی ناسا در کیپ کاناورال دیده می‌شود.

دراگون سرنشین‌دار نسخه‌ی اصلاح‌شده و ارتقایافته‌ی کپسول محموله‌ی رباتیک دراگون محسوب می‌شود که از سال ۲۰۱۲ تاکنون، در قراردادی با ناسا و با هدف تأمین مجدد آذوقه و تدارکات در‌حال‌انجام پروازهای غیرسرنشین‌دار به ایستگاه فضایی بین‌المللی بوده است.

دراگون سرنشین‌دار از چندین ویژگی مرتبط‌با فضانوردی بهره می‌برد که همزاد رباتیکش فاقد آن‌ها است. به‌عنوان مثال، نسخه‌ی سرنشین‌دار دراگون دربردارنده‌ی صندلی (۷ عدد)، پنجره‌، نمایشگرهای بزرگ لمسی، سامانه‌ی پشتیبانی از حیات و سامانه‌ی فرار است. سامانه‌ی فرار که به‌منظور ایمن نگاه‌داشتن دراگون سرنشین‌دار درصورت شکست پرتاب طراحی شده، متشکل از ۸ موتور سوپردراکو اسپیس‌ایکس است که در بدنه‌ی کپسول تعبیه شده‌اند.

علاوه‌براین،‌ تمایزهای مهم دیگری نیز بین دو وسیله‌ی یادشده وجود دارد. به‌عنوان نمونه، دراگون اولیه به آرایه‌های خورشیدی سنّتی مجهز است که پس از پرتاب گشوده می‌شوند؛ اما پنل‌های خورشیدی دراگون سرنشین‌دار، بدنه‌ی فضاپیما را پوشانده‌اند و برای فعال‌سازی به انجام هیچ اقدامی نیاز ندارند.

هر دو مدل دراگون با هدف استفاده‌ی چندباره طراحی شده‌اند. هم‌اکنون، اسپیس‌ایکس بارها چندین دراگون محموله را در مأموریت‌ها به ایستگاه فضایی بین‌المللی به‌پرواز درآورده است؛ اما به‌گفته‌ی نمایندگان اسپیس‌ایکس، هر دراگون سرنشین‌دار مجزا دست‌ِکم نه در ابتدا، مأموریت‌های چندگانه به مقصد ایستگاه فضایی را برای ناسا انجام نخواهد داد.

هدف مأموریت دمو ۱ چیست؟

دمو ۱ از سکوی پرتاب تاریخی ۳۹A در مرکز فضایی کندی ناسا در فلوریدا پرتاب خواهد شد. پس از تأخیرهای چندباره، اسپیس‌ایکس سرانجام ۲مارس (۱۱اسفند) را به‌عنوان تاریخ پرتاب این مأموریت تعیین کرد. مأموریت دمو ۱ با هدف آزمایش تقریبا تمام تجهیزات حیاتی دراگون سرنشین‌دار، از نزدیکی خودکار و چرخ‌دنده‌های اتصال تا سامانه‌های پشتیبانی حیات و ورود مجدد طراحی شده است. کارکنان اسپیس‌ایکس در مدت زمان تقریبا دوهفته‌ای مأموریت، به‌دقت بر عملکرد این سامانه‌ها نظارت خواهند کرد. سپس، دراگون سرنشین‌دار پس از اتمام مأموریت به‌کمک چتر نجات در اقیانوس آرام فرود خواهد آمد.

بااین‌حال، بازگشت موفقیت‌آمیز به زمین به‌منزله‌ی آمادگی دراگون سرنشین‌دار برای حمل فضانوردان نخواهد بود. اسپیس‌ایکس در ژوئن۲۰۱۹ (خرداد یا تیر۱۳۹۸) آزمایش غیرنشین‌دار خروج اضطراری را نیز با دراگون سرنشین‌دار انجام خواهد داد تا از عملکرد صحیح سامانه‌ی فرار مطمئن شود.

اگر در انجام این دو پرتاب آزمایشی، همه‌چیز به‌خوبی پیش برود، دمو ۲ آماده‌ی برخاستن از زمین خواهد بود. این مأموریت که احتمالا در ژوئیه‌ی۲۰۱۹ (تیر یا مرداد۱۳۹۸) پرتاب خواهد شد، دو فضانورد ناسا به‌نام‌های باب بنکن و داگلاس هارلی را برای اقامتی تقریبا یک‌هفته‌ای به ایستگاه فضایی بین‌المللی حمل خواهد کرد. درنهایت، مأموریت‌های سرنشین‌دار عملیاتی به آزمایشگاه مداری برای ناسا، پس از تکمیل موفقیت دمو ۲ آغاز خواهند شد.

پیش‌درآمدی برای استارشیپ؟

اگر چشم‌انداز اسپیس‌ایکس پابرجا بماند، دراگون سرنشین‌دار و نیز دراگون محموله یا راکت‌های فالکون ۹ و فالکون هوی برای طولانی‌مدت پرواز نخواهد کرد. اسپیس‌ایکس در‌حال‌ساخت سامانه‌ی پرتاب فضایی همه‌کاره‌ای است که فضاپیمایی غول‌پیکر با ظرفیت ۱۰۰ نفر به‌نام استارشیپ و راکتی بزرگ به‌نام سوپر هوی را دربرمی‌گیرد. به‌گفته‌ی ایلان ماسک، این دو وسیله‌ی چندبارمصرف انسان را به مریخ و ماه و دیگر مقاصد احتمالی خواهند برد و از آنجا به زمین بازخواهند گرداند. علاوه‌براین، آن‌ها کارهای موردنیاز اسپیس‌ایکس، از پرتاب ماهواره‌ها تا پاک‌سازی فضا از زباله‌ها را برعهده خواهند گرفت.

علاوه‌براین، استارشیپ و سوپر هوی مأموریت‌هایی در سطح نزدیک زمین نیز انجام خواهند داد. به‌گفته‌ی ماسک، اسپیس‌ایکس قصد دارد از این دو برای جابه‌جایی سریع افراد از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر در سرتاسر جهان استفاده کند.