طرح‌ جدید اروپا برای گرم کردن خانه با استفاده از اینترنت!

افزایش گازهای گلخانه‌ای، گرمایش کره زمین و احتمال پایان یافتن سوخت‌های فسیلی به یک دغدغه جهانی تبدیل شده و به همین دلیل کشورهای مختلف تلاش می‌کنند در قالب طرح‌های مختلف همچون معاهده پاریس برای نجات کره زمین و افزایش انرژی‌های پاک و نوین تلاش کنند. در همین راستا شاهد نوآوری‌های مختلف برای انرژی‌های پاک هستیم.آیا باور می‌کنید که بتوانید خانه خود را با کمک اینترنت و کامپیوترها گرم کنید؟ شاید شنیدن چنین حرفی برایتان عجیب باشد ولی بهتر است بدانید که این موضوع، در استکهلم پایتخت سوئد و برخی دیگر از شهرهای اروپایی به واقعیت پیوسته است.

قدرت دیتاسنترها

جمعیت شهر استکهلم ۹۰۰هزار نفر است و از آنجا که بیشتر مردم کارهای خود را از طریق رایانه انجام می‌دهند، فعالان عرصه فناوری می‌خواهند در قالب طرح Stockholm Data، از دیتاسنترها به‌عنوان یک وسیله گرمایشی استفاده کنند.

اما چگونه؟ پاسخ این سؤال در مراکز داده یا«سرورها»(servers) پنهان شده است. اطلاعاتی که ما شبانه روز در اینترنت و فضای مجازی تولید می‌کنیم، عکس‌های مختلف سفر، جشن تولد، عروسی و مطالبی که در شبکه‌های اجتماعی مختلف همچون اینستاگرام، فیس بوک، واتس اپ و... به اشتراک می‌گذاریم در مسیر ارسال به شخص مورد نظرمان، باید در جایی پشتیبان‌گیری شوند. حتی برنامه‌های تلویزیون‌های اینترنتی، موزیک آنلاین و... همگی به محلی برای ذخیره یا تبادل اطلاعات نیاز دارند که این محل، «سرور» یا دیتاسنتر نام دارد.

 مطمئناً شما هم این سرورها را از نزدیک ندیده‌اید چون تنها افراد متخصص رشته فناوری اطلاعات و کارمندان این شرکت‌ها ممکن است در این مراکز داده حضور یابند. اما اگر روزی گذرتان به این مراکز بیفتد می‌بینید که درون این لابیرنت‌های اطلاعات، اولین چیزی که توجهتان را جلب می‌کند نوع ذخیره‌سازی دیتا(data) نیست بلکه گرمای بیش از حدی که این سرورها تولید می‌کنند، شما را شگفت‌زده خواهد کرد.

دانشمندان اما در کنار شگفتی، از این گرما بهره گرفته‌اند و از آن برای گرم کردن ۹۰۰هزار ساکن شهر استکهلم در خانه‌هایشان بهره گرفته‌اند. اما آیا این راهکار می‌تواند به یک مدل تجاری در جهان تبدیل شود؟ پاسخ به این سؤال چندان ساده نیست ولی دانشمندان معتقدند در شهرهای نسبتاً کم جمعیت همچون استکهلم، این کار شدنی است و این طرح در آینده‌ای نزدیک در چند شهر دیگر کلید خواهد خورد.

طرحی ویژه در سوئد

اما Stockholm Data Parks چگونه طرحی است؟ با قدم زدن در مراکز داده(سرورها)، متوجه می‌شوید که برج‌های سرور کاملاً داغ هستند ولی هوایی خنک و خشک در اطراف آنها جریان دارد و هیچ اثری هم از خاک و گرد و غبار در این محل وجود ندارد.از سوی دیگر به هر گوشه این مراکز که نگاه کنید از سقف گرفته تا دیوار و... حجم وسیعی از کابل را می‌بینید. به هرحال هزاران سیستم رایانه‌ای متصل به یکدیگر که در این مراکز داده حضور دارند به‌دلیل پردازش اطلاعات، کاملاً داغ می‌شوند و دمای بیشتر آنها تا ۴۶درجه سانتیگراد می‌رسد.

به همین دلیل هم برای ادامه کار خود باید خنک شوند وگرنه باید منتظر وقوع یک انفجار بزرگ و از دست رفتن اطلاعات خود باشید. این کامپیوترها ۲۴ساعت شبانه روز و ۷روز هفته کار می‌کنند و هیچ استراحتی هم ندارند پس باید فکری برای سرد شدن آنها کرد. برای سرد کردن این کامپیوترها از آب خنک و همچنین فن‌هایی قوی استفاده می‌شود. همین فن‌ها هم هوای گرم به محیط وارد می‌کنند و عملاً این انرژی به طور معمول هدر می‌رود. اینجا بود که فعالان عرصه فناوری برای بازیافت این انرژی، طرح Stockholm Data Parksرا ارائه دادند.

گرمای بازیافتی ناشی از فعالیت دیتاسنترها خود می‌تواند یک منبع انرژی برای گرم کردن خانه‌ها باشد. ازسوی دیگر مهم‌ترین موضوع در این زمینه، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی است چرا که سوئد هیچ چاه نفت یا معدن زغال سنگ ندارد و سیاستمداران این کشور معتقدند که باید از انرژی‌های فسیلی چشم بپوشند و به سمت سوخت‌های نوین بروند.

گفتنی است در طرح Data Parks تعداد زیادی از مراکز داده حضور دارند و حتی بسیاری از کمپانی‌ها و صنایع از جمله کمپانی فناوری اریکسون تصمیم دارند از طریق گرم کردن خانه‌ها با دیتاسنترهای خود درآمدزایی کنند. درواقع آب سرد از طریق لوله‌هایی به مرکز داده می‌رسد تا از گرمای بیش از حد دیتاسنترها کاسته شود. این آب در اثر فعل و انفعالات گرم می‌شود و انرژی‌ای که در این میان رد و بدل می‌شود به گرمای مورد نیاز خانه‌های استکهلم تبدیل می‌شود.

اروپای دوستدار محیط زیست

البته سوئد تنها کشوری نیست که از این پروژه استقبال کرده و تاکنون کشورهای اروپایی دیگری نیز در راستای تولید انرژی پاک و کم کردن میزان گازهای گلخانه‌ای به چنین طرح‌هایی ورود کرده‌اند. اما تصمیم سوئد برای اینکه همه کشور را زیر پوشش بگیرد یک رؤیای بلندپروازانه و غیرمنتظره است. پروژه Data Parks استکهلم قرار است تا پایان سال‌جاری میلادی گرمایش ۲هزار و ۵۰۰ آپارتمان را با کمک دیتاسنترها فراهم کند و این طرح به مرور به همه خانه‌ها و مراکز تجاری این شهر برسد.

 یکی دیگر از کشورهای اروپایی فعال در این زمینه، فنلاند است. هلند هم یکی از کشورهایی است که در قالب چنین طرحی و همچنین پروژه‌های خورشیدی و...قرار است تا سال ۲۰۵۰ به طور کلی از گاز طبیعی بی‌نیاز شود. امروزه برخی خانه‌ها و دفاتر در این شهر با استفاده از «سرورها» گرم می‌شوند و گفته می‌شود هرچند اکنون ۷۰هزار خانه در آمستردام پایتخت این کشور با کمک گرمای دیتاسنترها گرم می‌شوند ولی دیتاسنترهای کنونی می‌تواند تا یک میلیون خانه را در این کشور گرم کند. اکنون ۳۵دیتاسنتر در آمستردام و فرودگاه Schiphol فعالیت دارد که هریک میزبان ده‌ها و گاه صدها هزار رایانه هستند که روز و شب کار می‌کنند و گرمای حاصل از آنها می‌تواند نیمی از خانه‌های آمستردام را گرم کند.

ازسوی دیگر آمار نشان می‌دهد میزان رشد دیتاسنترهای هلند در ۵سال گذشته، ۱۵درصد بوده است و با توجه به این رشد، انتظار می‌رود این کشور در زمینه دیتاسنترها در اروپا پیشتاز شود و با ایجاد دیتاسنترهایی بزرگ‌تر و بیشتر تعداد خانه‌های بیشتری را به گرمای پایدار مجهز کند.

نروژ نیز از کشورهایی است که برای تولید انرژی پاک به دیتاسنترها توجه ویژه‌ای دارد هرچند هنوز در ابتدای راه قرار دارد. در نروژ به تازگی یک شهر کوچک با نام Lyseparken ساخته شده است تا با استفاده از این گرما، هم هزینه‌های کاربران کاهش یابد و هم با کاهش میزان مصرف سوخت‌های فسیلی به جنگ با گرمایش زمین بروند. در این شهر ۵هزار خانه و مراکز تجاری وجود دارد که اکنون به وسیله دیتاسنترها گرم می‌شوند. گفتنی است در دیتاسنترهای موجود در این شهر به جای استفاده از فن برای خنک کردن دستگاه‌ها یک سیستم خنک‌کننده مایع به کار رفته که گرمای تولید شده را بازیافت کرده و به خانه‌ها انتقال می‌دهد.

ردپای غول‌های فناوری جهان

غول‌های فناوری جهان نیز به عرصه بازیافت گرمای دیتاسنترها وارد شده‌اند به‌عنوان مثال فیس بوک طرحی را در دانمارک اجرا کرده و با استفاده از گرمای حاصل از دیتاسنترهای این کمپانی بزرگ فناوری و در قالب طرح Odense به عرصه انرژی‌های پاک وارد شده است. قرار است فیس بوک هرسال ۱۰۰هزار مگاوات برق را از این طریق تولید و صرف گرمایش ۶هزار و ۹۰۰ خانه کند.

هرچند تولید انرژی از دیتاسنترها در شهرهای بزرگ اروپایی آغاز شده ولی این حرکت در شهرهای کوچک امریکا، کانادا و فرانسه نیز انجام شده است هرچند روند پرشتابی ندارد. به‌عنوان مثال در سیاتل امریکا، آمازون این غول دنیای فناوری دست به کار شده و در جدیدترین دفاتر خود به بازیافت گرمای حاصل از فعالیت دیتاسنترها پرداخته تا ساختمان‌های اطراف این دفتر به انرژی پاک مجهز شوند. کمپانی فناوری Telus هم در ونکوور امریکا چنین طرحی را آغاز کرده است.به هرحال چنین طرح‌هایی در جهان رو به افزایش است، کسی چه می‌داند شاید روزگاری هم شما از اینترنت برای روشن ماندن بخاری یا رادیاتورهای خانه‌تان استفاده کنید.

میترا جلیلی