شکست « پروژه ۲۰ میلیون دلاری» از زباله‌های انسانی!

چند ماه پیش خبر به آب انداختن یک پلاستیک جمع‌کن غول پیکر و راهی شدن آن برای جمع آوری یک جزیره شناور بزرگ از پلاستیک در اقیانوس آرام که توسط دولت هلند پشتیبانی می‌شد، در رسانه‌های جهان سر و صدای زیادی بر پا کرد. دستگاهی که قرار شد اگر از این ماموریت سربلند بیرون آید پس از تولید انبوه آن، شر پلاستیک‌هایی که توسط انسان‌ها به دریاها و اقیانوس‌ها روانه شده را از سر جانوران و حیوانات دریایی کم کند. اما خبرهای تازه حکایت از آن دارد که تکنولوژی ساخته شده برای مقابله با پلاستیک‌ باز هم به سرانجام نرسیده است.

گرچه مغزهای متفکر تکنولوژی‌‌ها در جهان همچنان امیدوارند که با آزمایش و ارتقای سازه‌ها می‌توانند راه‌حلی برای پلاستیک‌های موجود در اقیانوس‌ها بیابند. با این حال، روزنامه گاردین در گزارشی از ناکام ماندن پلاستیک‌ جمع‌کن غول آسای بویان اسلات، مغز متفکر پاکسازی اقیانوس، برنامه بلندپروازانه پاک‌سازی ساحل اقیانوس آرام از پلاستیک‌های شناوری که دوبرابر اندازه تگزاس حجم دارند، پس از ۴ هفته آزمایش این دستگاه خبر داده است. اسلات گفته است: «دستگاه U شکل این پلاستیک جمع‌کن بعد از بیرون آوردن بخشی از پلاستیک‌‌ها شکسته است.» او گفته: «آنچه که ما تلاش می‌کنیم انجام شود، هرگز قبل از این انجام نشده است. البته تا قبل از اینکه به طور کامل این طرح عملیاتی شود، باید چند مشکل حل شود.» او خبر داده که چند تن از مهندسان برای چند هفته بر روی این دستگاه کار خواهند کرد تا دامنه شناور پلاستیک جمع‌کن غول‌آسا را گسترش دهند به طوری که بیشتر باد و امواج را جذب کند تا سریع‌تر اقیانوس را بپیماید. 

مانع پلاستیکی با «دامنی» که تا عمق سه متری به صورت عمودی به داخل آب می‌رود مانند یک خط ساحلی عمل می‌کند و برخی از قطعه‌های ۱.۸ اینچ پلاستیکی را که دانشمندان برآورده می‌کنند حیات جانوران دریایی را به خطر می‌اندازند از سطح آب جمع‌آوری می‌کند. این دستگاه با چراغ‌های خورشیدی، دوربین‌ها، سنسورها و آنتن‌های ماهواره‌ای طوری طراحی شده تا موقعیت خود را همیشه در اختیار شما قرار دهد. یک کشتی همیشه این دستگاه را پشتیبانی می‌کند تا ماهانه پلاستیک‌های جمع‌آوری شده را به خشکی برای بازیافت منتقل کند. 

اسلات گفته که انتظار دارد تا بسته‌هایی که شامل زباله‌های پلاستیکی جمع‌آوری شده از سطح اقیانوس است را تا یک سال دیگر به زمین بازگرداند. محققان ادعا می‌کنند که این پروژه در عرض ۵ سال می‌تواند ۵۰ درصد از پلاستیک‌های موجود در این منطقه از اقیانوس آرام را پاک‌سازی کند، اما برخی دیگر همچنان با شک و تردید نسبت به این پروژه می‌نگرند. برخی از دانشمندان حتی ادعا می‌کنند که دستگاه غول آسای پاکسازی پلاستیک می‌تواند تهدیدی برای زندگی موجودات زنده در دریاها باشد.

مدیر سیاست اقیانوس در مرکز پیشرفت آمریکا، به گاردین گفته است: «حتی اگر این دستگاه پاک‌سازی پلاستیک از اقیانوس شروع به جمع‌آوری پلاستیک کند، من همچنان نگران تاثیر آن بر اکوسیستم هستم. به ویژه اگر طبق سخنان بویان اسلات تعداد این زباله جمع‌کن‌ها به ۶۰ دستگاه برسد.» او گفته: «ارزیابی تاثیرات زیست محیطی این دستگاه به طور جدی به تاثیرات این سازه‌های بزرگ روی حیوانات در معرض خطر مانند لاک‌پشت‌های دریایی، ماهی‌های تجاری مهم مانند ماهی تن یا روی حیواناتی که با شناور در سطح دریا زندگی می‌کنند، رسیدگی نمی‌کند.» 

او ادامه داده: «آنها به موجوداتی که می‌توانند به طور مستقیم روی این دستگاه شناور در اقیانوس زندگی کنند، فکر نکرده‌اند. موجوداتی مانند کشتی‌چسب یا سرخاب‌ها که جانورانی بندپا و شبیه صدف هستند که می‌توانند به این شناور بچسبند و روی آن زندگی کنند و وزن این شناور را بالا ببرند.» 

دیگران ادعا می‌کنند که تلاش بر روی علت اصلی ضایعات پلاستیکی بهتر است. جورج لئونارد، دانشمند ارشد حفاظت از اقیانوس آرام گفته است: «راه حل اصلی باید متوقف کردن پلاستیک از رسیدن به اقیانوس و آموزش مردم برای کاهش مصرف ظروف و بطری‌های یک‌بار مصرف پلاستیکی باشد.» 

بویان اسلات گرچه گفته که با این حرف موافق است که جلوگیری از ورود پلاستیک بیشتر به اقیانوس بخشی از راه حل است اما پلاستیک‌هایی که در حال حاضر در اقیانوس‌ها وجود دارد باید جمع آوری و پاک‌سازی شود. او گفته: « این پلاستیک‌ها به خودی خود از بین نمی‌روند و فقط اجازه می‌دهد که صدها هزار تن پلاستیک در دریاها به میکروپلاستی‌های کوچک و خطرناکی تقسیم شوند که حیات موجودات دریایی و حتی انسان‌ها را به خطر بیندازند. بنابراین به حال خود رها کردن پلاستیک‌ها در دریاها به عنوان یک سناریو، غیر قابل قبول است.» 

بر طبق گزارش‌های جهانی، سالانه، میلیون‌ها تن زباله به اقیانوس‌ها وارد می‌شود. این زباله‌ها، گستره وسیعی دارد از فیلتر سیگار و بطری‌های پلاستیکی گرفته تا تورهای ماهیگیری و نفت‌های سرریز شده از بشکه‌های حمل. طبق تحقیقات صورت‌ گرفته، حیوانات دریایی نیز این زباله‌ها را با غذا اشتباه گرفته و می‌خورند که در بیشتر موارد، به مرگ آنها ختم می‌شود و در نهایت مصرف‌کنندگان ماهی‌هایی که این ذرات پلاستیکی را بلعیده‌اند‌، ازجمله انسان‌ها در خطر خواهند بود. طبق گزارش‌های منتشر شده، در حال حاضر پلاستیک‌ها عامل حدود ۸۰ تا ۹۰درصد آلودگی‌ اقیانوس‌ها معرفی شده‌اند. به‌تازگی یک تیم از محققان امریکایی و استرالیایی گزارشی از سطح زباله‌های پلاستیکی در اقیانوس‌های جهان منتشر کرده‏اند.

طبق این گزارش، چین و اندونزی بیشترین میزان آلودگی اقیانوس‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. براساس تازه‌ترین آمار منتشر شده، حدود ۸.۸ میلیون تن زباله‌ پلاستیکی شناور در اقیانوس‌ها، به چین اختصاص دارد. طبق مطالعات محیط‌زیست سازمان ملل متحد، بخش عمده‌ای از زباله‌های پلاستیکی از کشورهای اروپایی، آمریکا و دیگر کشورها، برای بازیافت به سوی چین سرازیر می‌شود. در واقع، چین علاوه بر تولید پلاستیک، ۵۶درصد از زباله‌های پلاستیکی جهان را وارد و بازیافت می‌کند.