به گزارش همشهری آنلاین پژوهشگران دانشگاه کمبریج انگلیسی در این بررسی حدود ۴۰۰۰ نفر را تا ۹۰ سالگی اسکن مغزی کردند تا ارتباط بین سلول‌های مغزی آنها را آشکار کنند. یافته‌های این پژوهشگران نشان داد که مغز تا اوایل سی سالگی که دوران «اوج» عملکرد ماست، در مرحله نوجوانی باقی می‌ماند. آنها می‌گویند این یافته‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا بفهمیم چرا خطر ابتلا به اختلالات سلامت روان و زوال عقل در طول زندگی متفاوت است.
مغز دائماً در واکنش به دانش و تجربه جدید در حال تغییر است - اما تحقیقات نشان می‌دهد که این تغییر از بدو تولد تا مرگ الگوی یکنواختی ندارد.
در عوض، مغز پنج مرحله متفاوت را می‌گذارند:
کودکی - از بدو تولد تا ۹ سالگی
نوجوانی – از ۹ سالگی تا ۳۲ سالگی
بزرگسالی - از ۳۲ سالگی تا ۶۶ سالگی
پیری زودرس - از ۶۶ سالگی تا ۸۳ سالگی
پیری دیررس - از ۸۳ سالگی به بعد
دکتر الکسا موسلی یکی از این پژوهشگران گفت: «مغز در طول عمر دوباره سیم‌کشی می‌شود. همیشه اتصالات تقویت و تضعیف می‌شوند و یک الگوی ثابت وجود ندارد - نوسانات و مراحلی از سیم‌کشی مجدد مغز وجود دارد.»
برخی افراد زودتر یا دیرتر از دیگران به این نقاط عطف می‌رسند – اما پژوهشگران گفتند که این موضوع که این سنین این قدر واضح در داده‌ها مشخص شده‌اند، قابل توجه است.
این الگوها اکنون به دلیل تعداد زیاد اسکن‌های مغزی انجام شده در این تحقیق که یافته‌های آن در ژورنال Nature Communications منتشر شده است، آشکار شده‌اند.
پنج مرحله مغز
کودکی - دوره اول زمانی است که مغز به سرعت در حال افزایش اندازه است، اما در عین حال ارتباطات بیش از حد بین سلول‌های مغزی، به نام سیناپس‌ها، که در آغاز زندگی ایجاد شده‌اند، در حال کاهش یافتن است.
مغز در این مرحله کارایی کمتری دارد. مانند کودکی عمل می‌کند که در پارک پرسه می‌زند و به هر جایی که علاقه دارد می‌رود، به جای اینکه مستقیماً از نقطه الف به نقطه ب برود.
نوجوانی – تغییرات در این دوره از ۹ سالگی به طور ناگهانی شروع می‌شوند، زمانی که اتصالات مغز دوره‌ای شدید از کارآمد شدن را طی می‌کنند. دکتر موسلی با توصیف این دوره به عنوان عمیق‌ترین دوره تغییر مغز بین این مراحل گفت: «این یک تغییر بزرگ است.»
همچنین این دورانی است که بیشترین خطر ابتلا به اختلالات سلامت روان در آن وجود دارد.
جای تعجب نیست که نوجوانی در حدود آغاز بلوغ شروع می‌شود، اما یافته‌های این بررسی آخرین شواهدی است که نشان می‌دهد این دوره خیلی دیرتر از آنچه تصور می‌کردیم به پایان می‌رسد. زمانی تصور می‌شد که این دوره به سال‌های نوجوانی محدود می‌شود، اما بررسی‌های علوم اعصاب نشان داده است که این دوره تا دهه بیست زندگی ادامه دارد و اکنون این بررسی نشان می‌دهد در واقع این دوره تا اوایل دهه سی زندگی طول می‌کشد.
این مرحله تنها دوره مغز است که در آن شبکه سلول‌های عصبی یا نورون‌ها کارآمدتر می‌شود. دکتر موسلی گفت که این موضوع بسیاری از معیارهای عملکرد مغز را تأیید می‌کند که نشان می‌دهد در اوایل سی سالگی این عملکرد به اوج خود می‌رسد، اما افزود که «بسیار جالب» است که مغز بین ۹ تا ۳۲ سالگی در این مرحله باقی می‌ماند.
بزرگسالی - سپس دوره ثبات برای مغز فرا می‌رسد، زیرا وارد طولانی‌ترین دوران خود می‌شود که سه دهه طول می‌کشد.
در این مرحله، در مقایسه با آتش‌بازی‌های قبل، تغییرات مغزی کندتر است، اما در اینجا شاهد معکوس شدن بهبود کارایی مغز هستیم.
دکتر موسلی گفت که یافته‌های مربوط به این دوره «با یک میزان ثابت هوش و شخصیت» همسو است که بسیاری از ما شاهد آن بوده‌ایم یا تجربه کرده‌ایم.
پیری زودرس - این مرحله در ۶۶ سالگی شروع می‌شود، اما یک زوال ناگهانی و شدید نیست. در عوض، تغییراتی در الگوهای اتصالات مغز رخ می‌دهد.
مغز به جای اینکه به صورت یک عضو کامل به طور هماهنگ عمل کند، به طور فزاینده‌ای به مناطقی تقسیم می‌شود که به طور کاملا نزدیک به هم کار می‌کنند - مانند اعضای گروه موسیقی که پروژه‌های انفرادی خود را آغاز می‌کنند.
اگرچه این مطالعه مغزهای سالم را بررسی کرده است، اما این سنی است که زوال عقل و فشار خون بالا که بر سلامت مغز تأثیر می‌گذارند، شروع به بروز می‌کنند.
پیری دیررس - سپس، ما در ۸۳ سالگی، وارد مرحله نهایی می‌شویم. داده‌های کمتری نسبت به سایر گروه‌ها وجود دارد، زیرا یافتن مغزهای سالم در این سن برای اسکن کردن سخت‌تر بوده است. تغییرات مغز مشابه پیری زودرس است، اما حتی برجسته‌تر.
دکتر موسلی گفت چیزی که واقعاً او را شگفت‌زده کرد این بود که «سن‌های متفاوت» چقدر با بسیاری از نقاط عطف مهم مانند بلوغ، نگرانی‌های سلامتی در مراحل بعدی زندگی و حتی تغییرات اجتماعی نسبتاً بزرگ در اوایل دهه ۳۰ زندگی مانند پدر و مادر شدن مطابقت دارند.
یک مطالعه بسیار جالب
این مطالعه به طور جداگانه به مردان و زنان نپرداخته است، اما سؤالاتی مانند تأثیر یائسگی بر مغز وجود خواهد داشت.
دانکن آستل، استاد نوروانفورماتیک در دانشگاه کمبریج، گفت: «بسیاری از بیماری‌های عصبی-رشدی، سلامت روان و عصبی با نحوه سیم‌کشی مغز مرتبط هستند. در واقع، تفاوت در سیم‌کشی مغز، مشکلات مربوط به توجه، زبان، حافظه و مجموعه‌ای از رفتارهای مختلف را پیش‌بینی می‌کند.»
پروفسور تارا اسپیرز-جونز، مدیر مرکز اکتشاف علوم مغز در دانشگاه ادینبورگ، گفت: «این یک مطالعه بسیار جالب است که نشان می‌دهد مغز ما در طول زندگی چقدر تغییر می‌کند.»
او گفت که نتایج «به خوبی» با درک ما از پیری مغز مطابقت دارد، اما هشدار داد که «همه این تغییرات شبکه را دقیقاً در سنین یکسانی تجربه نخواهند کرد».
منبع: بی‌بی‌سی
- 11
- 6
