از توسلی و کرباسچی تا احمدی نژاد و قالیباف +جدول

توسلی، عضو شورای مرکزی و رئیس دفتر سیاسی نهضت آزادی اولین شهردار تهران بعد از اتقلاب اسلامی بود. او بعد از گذراندن تحصیلات خود در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۱ برای تحصیل در رشته حمل‌ونقل و ترافیک به آلمان رفت. سپس برای ادامه تحصیل در رشته راه و ترافیک به آمریکا رفت.

ما باز هم به این صورت‌جلسه (بعد از نامه او جلسه‌ای تشکیل شده بود) عمل نشد و تجاوز‌ها به زمین‌های شهری گسترده‌تر از قبل ادامه یافت. ششم اسفندماه ۵۸ در نامه‌ای به آقای بنی‌صدر که رئیس‌جمهور و رئیس شورای انقلاب شده بود ضمن برشمردن مشکلات، استعفای خود را تسلیم کردم. در آن نامه تصریح کرده بودم که «با توجه به مشکلات شهری، شهردار تهران باید با دولت هماهنگ باشد تا بتواند چالش‌های شهر را پاسخگو باشد». به استعفایم ترتیب اثری داده نشد. تا آنکه کار به جایی رسید که نهم فروردین ۵۹ بنیاد مسکن انقلاب در اطلاعیه‌ای اعلام کرد اگر شهرداری تهران ظرف یک هفته برای ساخت‌و‌ساز در زمین‌های واگذارشده توسط بنیاد مسکن پروانۀ ساختمان صادر نکرد، مردم می‌توانند بدون پروانه اقدام به ساخت‌وساز کنند! اطلاعیه‌ای که با تیتر درشت در صفحۀ اول مطبوعات منتشر شد و شرایطی را برای مواجهۀ علنی من با آیت‌الله خسروشاهی موجب شد.

آیت‌الله خسروشاهی در جواب مصاحبۀ مفصلی که با خبرگزاری پارس داشتم، اتهامات تندی را به من نسبت داد. مرا با نیک‌پی قیاس کرد و از روحانیون متعهد خواست که جواب مرا که به‌زعم ایشان با گروه‌های ضدروحانی در ارتباط هستم، بدهند. بااین‌حال بعد از این اطلاعیه کمیسیون مسکن ریاست‌جمهوری تشکیل شد و برای ایستادگی در برابر این اطلاعیۀ بی‌رویه، تصمیماتی به نفع شهرداری تهران گرفت.

اختلاف نظر با وزیر کشور و جمعی از مقامات دولتی در نهایت توسلی را ناچار به استعفا کرد.

۲

تحصیلات دومین شهردار بعد از انقلاب که تنها برای دو هفته سرپرست شهرداری تهران بود کارشناسی  حقوق قضائی  بود. او همچنین دادستان دادسرای اتقلاب اسلامی، رئيس ستاد امنيت كشور و معاون وزير كشور در كابينه شهيد رجائي، نماينده مجلس شوراي اسلامي، معاون قوه قضائيه و رئيس سازمان ثبت اسناد و املاك كشور، عضو شوراي مركزي حزب جمهوري اسلامي، عضو شوراي مركزي جمعيت مؤتلفه اسلامي، مدرس دانشگاه و قائم مقام دبير شوراي نگهبان بود

دکتر سید کمال الدین نیک روش از ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۰ به مدت دو سال رئیس دانشگاه امیرکبیر بود، مدرک تحصیلی این رئیس دانشگاه امیرکبیر دکتری برق بود. نیک‌روش در دولت اول میرحسین موسوی هم وزیر کشور بود.

با درخواست آیت‌الله مهدوی کنی به عنوان وزیر کشور، کمال‌الدین نیک‌روش به عنوان شهردار تهران انتخاب شد و زمانی که آیت‌الله مهدوی کنی نخست وزیر شد، نیک‌روش به عنوان وزیرکشور انتخاب شد و از شهرداری کنار رفت.

چھارمین شھردار تھران پس از انقلاب بود که از ١٣۶٠ تا ١٣۶١ حدود ١٣ ماه شھردار تھران بود از او بیش از ھمه سخنرانیش به زبان عربی در اجلاس شھرداران پایتخت ھای کشورھای اسلامی در ذھن ھا باقیماند.

او در بازگشت به تھران در پاسخ به خبرنگاران اجتماعی روزنامه ھا  در این باره گفت: زبان دوم ما در این کنفرانس به دلایل مکتبی و سیاسی زبان عربی بود.

او همچنین قول‌هایی در مورد خروج تمامی انبارهای بزرگ عمومی و خصوصی به خارج شهر داده بود.

او نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و رئیس اسبق دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران بود. 

همچنین  بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، سیفیان از سوی اعضای شورای انقلاب به عنوان اولین مدیرعامل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی پیشنهاد شد که با موافقت رهبر کبیر انقلاب "مسول افتتاح حساب ۱۰۰ امام" شد.

سیفیان فوق لیسانس معماری داشت.

سیفیان در آن دوره در رابطه با زمین‌خواری‌ها نامه‌ای به امام خمینی نوشت:

« رهبر عظیم الشأن و مرجع عالیقدر، حضرت آیت الله امام خمینی‏

‏‏پس از سلام و تحیات، متمنی است نسبت به قانون لغو مالکیت اراضی موات که از شورای انقلاب‏‎ ‎‏اسلامی گذشته و مورد تصویب واقع شده، نظر خودتان را اعلام فرمایید. با احترام و تشکر.‏

‏‏محمد کاظم سیفیان»

رهبر انقلاب هم در پاسخ به او نوشت: « ‏‏بسمه تعالی‏

‏‏ اراضی موات بالاصاله‏‎‎‏ را کسی مالک نمی شود مگر به احیا. و اگر ثبت داده باشد و‏‎ ‎‏خرید و فروش نموده باشد هم باطل است؛ و امر اراضی مذکور با دولت اسلامی است.‏

‏‏روح الله الموسوی الخمینی‏»

سیفیان هم که همانند نیک‌روش به لحاظ گرایش سیاسی به آیت‌الله مهدوی کنی نزدیک بود علت استعفای خودش را آن زمان جلوگیری از سوء‌استفاده ضدانقلاب از جو موجود اعلام کرد.

در این دوره ۹ ماهه کمیسیون ماده١٠٠ را از شهرداری گرفتند و به دادگستری دادند. بر اساس این کمیسیون؛ «مالکین اراضی واملاک واقع در محدوده خدماتی باید قبل از ساخت وساز از شهرداریها پروانه ساختمان بگیرند و شهرداری موظف است از عملیات های ساختمانی بدون پروانه یا خلاف پروانه بوسیله ماموران خود در زمین محصور یا غیر محصور جلوگیری کنند.»

دوران شهرداری حبیبی در زمان جنگ و کمبود بودجه بود. طباطبایی، شهرداری که سال ۶۶ به جای حبیبی آمد، سال ها بعد گفت اواخر سال ٦٥ شهرداری تهران ۲.۵  میلیارد بدهی به دولت داشت و حتی شرایط پرداخت یک ماه حقوق کارگرانش را نداشت.

پس از سیل تجریش و در ادامه فشار مالی و سیاسی، حبیبی استعفا داد.

در دوره‌ای که او شهردار تهران بود فعالیت‌های گسترده‌ای برای تصویب برخی قوانین اصلاحی در حوزه شهرداری‌ها صورت گرفت. ازجمله این قوانین مصوبه درآمد پایدار شهرداری‌ها بود که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

او در رابطه ماجرای سیل تهران گفته بود: در قضيه سيل شميران كه من شهردار تهران بودم اينطور شايعه كرده بودند كه اصل اين سيل در اثر كم كاري شهرداري بود كه طبیعتا سيل ارتباطي با شهرداري تهران ندارد، در يك مقطعي يك بارندگي فوق العاده ای درشمال تهران اتفاق افتاد و ارتفاع آب در رودخانه گلابدره تهران به ۱۴ متر رسيده بود که خسارات زیادی داشت. اين سيل با اين شدت چيزي نبود كه شهرداري بتواند قبلاً پيش بيني كند و جلوی آن را بگيرد. ولي بعضي به شدت شايعه كرده بودند كه اگر شهرداري چنين و چنان مي كرده مثلاً چنين نمي شد.

طباطبائی در شرایط بد جنگ وظیفه شهرداری تهران را بر عهده گرفت و یکی از مهمترین اقداماتی که انجام داد بازگرداندن کمیسیون ماده ۱۰۰ به شهرداری بود.

او در رابطه با دوره شهرداری‌اش گفته است: «در آن زمان با شرط‌ وشروطی همزمان مسوولیت شهرداری و قائم‌مقامی شوراها را پذیرفتم در شرایطی که اختیارات شهردار برای ۱۰،۲۰ سال پیش از من بود و شهرداری دو‌میلیون‌تومان در اختیار داشت و تعداد زیادی پروژه نیمه‌تمام وجود داشت. به‌دلیل این اشتراک مسوولیت، حکم ما مصوبه انجمن شهر را هم داشت و بعدها قطعی می‌شد.

در نهایت با همان روشی که کمیسیون ماده١٠٠ را گرفته بودند، آن را برگرداندم چراکه روال قانونی طول می‌کشید و به دوران ما وصال نمی‌داد. حکم کمیسیون ماده١٠٠ با حکم آقای گیلانی گرفته شده بود و به ایشان گفته شده بود که کمیسیون ماده١٠٠ اقدام به قضاوت می‌کند و باید زیر نظر دادگستری باشد، در صورتی که ماده ١٠٠ قضاوت نداشت. برای بازگرداندن این کمیسیون دست‌به‌دامن آیت‌الله موسوی‌اردبیلی که از طرف امام(ره) حاکم شرع بود، شدم و با استدلال قانونی ما قبول کرد و گفت که از اول نباید این اتفاق می‌افتاد. راه‌حل را پرسیدم گفت باید برای ورود ویژه ولایت امر اقدام کنید. نامه‌ای خدمت امام نوشتم که چنین مشکلی داریم و امام هم گفتند آقای اردبیلی نظرش را اعلام کند. آقای اردبیلی نظرش را زیر نامه نوشت و دفعه بعد که خدمت امام رفتیم گفتند رییس قوه‌مجریه که آن زمان آیت‌الله خامنه‌ای بود، نظر دهند.

خدمت ایشان رفتم و ماجرا را شرح دادم. وقتی ماده قانونی را برایشان خواندم گفت خیلی قانون مترقی و روشنی است، چطور توجه نشده؟ ایشان بلافاصله نوشتند ماده١٠٠ برگردد به شهرداری اما من تاکید کردم که من تنها برای شهرداری تهران نیامده‌ام و حدود ٥٠٠ شهردار با این مشکل مواجه هستند و ایشان هم نوشتند ماده١٠٠ به کل شهرداری‌ها برگردد.»

غلامحسین کرباسچی متولد ۱۳۳۲ در قم، او پس از پایان تحصیلات ابتدایی به حوزه علمیه قم پیوست و درس حوزوی خواند. کرباسچی سال ۱۳۵۱ به دانشگاه رفت و در رشته علوم ریاضی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد.

او در سال ۱۳۶۱ به استانداری اصفهان منصوب شد و تا پایان جنگ در این سمت بود.

کرباسچی آخرین شهرداری بود که دولت منصوب کرد و اولین شهردار پس از جنگ تهران بود.

گفته شده او طرح جامع شهر تهران را که در زمان شهرداری غلامرضا نیک‌پی طرح‌ریزی شده‌بود، ادامه داد که در منتقفی شدن انتقال پایتخت از تهران به شهری دیگر تأثیرگذار بود. تکمیل شبکه بزرگراهی تهران، ارتقای کیفیت محیط زیست، بهبود، تقویت جایگاه شهرداری در تصمیمات اداری ، تاسیس موسسه همشهری و انتشار روزنامه همشهری از جمله اقدامات مهم او در تهران است.

در دوره‌ای که شهردار تهران بود یعنی در سال ۱۳۷۴ با توجه به اتمام بخشهایی از کارهای ساختمانی قراردادی برای تأمین تجهیزات مترو به امضاء رسید؛ در نهایت روز شانزدهم اسفند ماه سال ۱۳۷۷ نخستین خط متروی تهران که بخش حومه‌ای خطوط متروی فعلی می‌باشد افتتاح شد که تهران را به کرج متصل می‌کرد.

وی در سال ۱۳۷۷ به همراه جمعی از مدیرانش به اتهام جرایم مالی در شهرداری تهران محاکمه و کنار گذاشته شد

الویری نماینده دوره اول، دوم و سوم مجلس شورای اسلامی و سفیر ایران در اسپانیا بود.

الویری اولین شهرداری است که توسط شورای شهر انتخاب شده او بیشتر دورانش در شهرداری به اثبات وظایف شهردار در مقابل اولین شورای شهر و اولین تجربه و رویارویی آنها با شهردار انتخابی گذرانده است و به نوعی الویری قربانی بی‌تجربگی شورای اول است.

دو دهه پیش الویری پیشنهاد اصلاح‌طلبان  برای شهرداری پایتخت بود و بعد از ۳۲ ماه کار به عنوان شهردار به واسطه اختلاف با همان اعضای اصلاح‌طلب از شهردار بودن کناره‌گیری کرد.

الویری در رابطه با علت اختلفاتش با شورای شهر گفته است: «برخی از اعضای شورای شهر بر این باور بودند که بایستی در کارهای اجرایی هم دخالت داشته باشند و حوزه ‌کار خود را فراتر از یک عضو شورا و کارهای تقنینی آن می‌دانستند. به عنوان مثال انتظار داشتند در عزل و نصب شهرداران مناطق و مدیران شهری شهردار طبق نظر آنها عمل شود و یا حداقل از آنها مشورت بگیرد و یا برخی اوقات مصوباتی را مطرح و تصویب می‌کردند که با نوع کار اجرایی شهرداری و فعالیت شهردار سازگاری نداشت.»

‍‌‌‌پس از مشکلات شورای شهر با الویری، ملک‌مدنی به عنوان شهردار تهران انتخاب شد. اما در رابطه با مسائلی مثل تراکم‌فروشی اختلافاتی بین او و شورای شهر اول به وجود آمد.

او در این رابطه به خبرآنلاین گفت:

من با فروش تراکم اضافی در تهران مخالف بودم و صلاح نمی‌دانستم این کار را بکنم. از این رو جلوی فروش تراکم را گرفتم. در این مورد هم با شورای شهر تهران هم وارد گفت و گو شدم و آنها را قانع کردم. اما در شورای شهر اختلاف نظر وجود داشت. از طرفی من تصمیمات مهم و استراتژیک را به تنهایی اتخاذ نمی‌کردم. فکر می‌کنم چهار یا پنج بار هم این مسئله را در شورای عالی شهرسازی مطرح کردم و همه متخصصان هم به اتفاق آرا نظراتم را تایید کردند. من معتقد بودم که بی‌هدف و بی‌برنامه نمی‌توان در شهر تهران تراکم فروشی کرد. اما متاسفانه جریان‌های مختلفی که دارای منافع بودند، در برابر این تصمیم ایستادگی کردند. متاسفانه این جریان‌ها هم آنقدر جسارت نداشتند تا دلیل اصلی مخالفت خودشان را با مردم مطرح کنند. آنها همیشه پشت سنگر گرانی مسکن خود را مخفی می‌کردند و با استدلال اینکه اگر فروش تراکم متوقف شود، قیمت مسکن در تهران افزایش می‌یابد، مانع اجرای این طرح می‌شدند.

او همچنین در رابطه با اقداماتی که درباره مترو انجام داده بود گفت: یکی از کارهایی که می توانم بگویم به طور جدی در آن موفق شده‌ام این است که مترو را به عنوان یکی از تعهدات شهرداران مناطق شهر تهران قرار داده‌ام. تلاش کرده‌ام تا شهرداران مترو را جزو پروژه‌های خود بدانند. تلاش زیادی کردم تا شهرداران مناطق مختلف تهران، در روزهایی که من مشغول به کار بودم مترو را نه یک پروژه بزرگ شهری که پروژه خود در مناطق بدانند و سعی کردم آنها را کاملا توجیه کنم.

مقیمی در زمانی که شورای شهر تهران منحل شد، معاون عمرانی وزارت کشور بود. پیش از آن هم ۴ سال استاندار کرمانشاه بود.

پس از مدتها اختلاف، در روز ۲۴ دی‌ماه ۱۳۸۱ محمدعلی ابطحی، معاون حقوقی و امور مجلس رئیس‌جمهوری و رئیس هیات مرکزی حل اختلاف از انحلال شورای اسلامی شهر تهران خبر داد و به ایرنا گفت: «علی‌رغم رای منفی نمایندگان دولت برای انحلال شورای شهر تهران، انحلال این شورا با اکثریت آرا به تصویب رسید. نتیجه نشست و رای‌گیری هیات مرکزی حل اختلاف در خصوص انحلال شورای اسلامی شهر تهران به وزارت کشور اعلام شده تا از طریق این مرجع ابلاغ شود.»

اعلام انحلال شورای شهر تهران چند روز بعد در اول بهمن‌ماه ۸۱ با خبری دیگر تکمیل شد. صبح آن روز ایرنا گزارش داد: «سیدعبدالواحد موسوی لاری وزیر کشور که پس از انحلال شورای شهر تهران به عنوان قائم‌مقام این شورا مسئولیت این نهاد را برعهده گرفته است، طی حکمی محمدحسین مقیمی معاون هماهنگی امور عمرانی وزارت کشور را به سمت سرپرست شهرداری تهران منصوب کرد.»

محمدحسین مقیمی برای ۴ ماه سرپرست شهرداری تهران بود.

احمدی‌نژاد پیش از اینکه به عنوان شهردار تهران انتخاب شود، از سال ۱۳۷۲ تا سال ۱۳۷۶ استاندار اردبیل بود.

پیش از آن چهارسال سمت معاون و فرماندار ماکو و خوی در استان آذربایجان غربی و ۲ سال سمت مشاور استاندار کردستان را بر عهده داشت

از نخستین اقدامات احمدی نژاد در سمت شهردار تهران، برطرف کردن معضل ناهمواری‌های معابر عمومی بود. او در این دوران، فروش تراکم را کاهش محسوسی داد البته این امر آسیب فراوانی به درآمد شهرداری زد.

اما یکی از مهمترین اتفاقاتی که در دوران شهرداری احمدی‌نژاد رخ داد خرج شدن ۳۰۰میلیارد تومان بودجه شهرداری بدون هیچ سندی بود. در آن زمان رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر اعلام کرد که ۳۵۰ میلیارد تومان هزینه در شهرداری فاقد سند است

نادر شریعتمداری گفته بود: حال اگر بگوییم ۵۰ میلیارد تومان از هزینه های فاقد سند متعلق به سوابق قبل از ما بوده است ، ۳۰۰ میلیارد تومان آن مربوط به سالهای ۸۲ و ۸۳ است.

وی برای پلمپ نمایشگاه بین‌المللی تهران همزمان با بر گزاری نمایشگاه کتاب تهران اصرار داشت و ۷۰ نفر از عوامل شهرداری را نیز برای پلمپ نمایشگاه اعزام کرد، اما ناموفق بود.

در دوران مدیریت او به منظور تسهیل ترافیک شهر، تعداد زیادی از چراغ‌های قرمز و تقاطع‌ها حذف و دور برگردان جایگزین آن‌ها شد. طرحی که چندسال بعد به عنوان اشتباه های بزرگ مهندسی ترافیک در تهران شناخته شد و حتی تعجب میهمانان خارجی چند کنفرانس بین المللی را هم برانگیخت.

همچنین بسته شدن چند مرکز فرهنگی در تهران در دوران احمدی نژاد انتقاداتی را علیه به همراه داشت

قالیباف پیش از اینکه در سال ۱۳۸۴ به عنوان شهردار تهران انتخاب شود در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا، نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی انتظامی سمت فرماندهی داشته است.او همچنین در دوران فرماندهی نیروی انتظامی، رئیس و نماینده محمد خاتمی در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز  بود.

قالیباف پس از ناکامی در انتخابات ریاست جمهوری ۸۴، شهردار تهران شد.

محمدباقر قالیباف پس از انقلاب بیشتر از فرد دیگری شهردار تهران بوده است، او به مدت ۱۲ سال شهردار تهران بود و در طول این مدت در کنار تمجید از برخی اقدامات شهرداری، انتقادات فراوانی هم از او انجام شد.

در دوران ریاست او، توتل نیایش و پل دو طبقه صدر طراحی و افتتاح شدند و همچنین پروژه‌های عمرانی زیادی مثل تونل رسالت و برج میلاد به اتمام رسید، در این دوره مترو هم گسترش پیدا کرد. هرچند گفته شده از برنامه های پیش بینی شده، عقب افتاده است.

اما برخی اقدامات او باعث شد تا انتقادات فراوانی از شهرداری انجام شود و  بسیاری تهران را شهر سوخته بدانند. هنوز میزان دقیقی از بدهی شهرداری مشخص نیست، اما حداقل میزان بدهی شهرداری که اعلام شده ۲۰ هزار میلیارد تومان است، این در حالی است که بودجه شهرداری ۱۸ هزار میلیارد بود. تا ۷۰ هزار میلیارد تومان هم درباره بدهی شهرداری تهران تخمین زده شده است.

در شهریور ۱۳۹۵ روزنامه شرق خبر از واگذاری املاک شهرداری با تخفیف بالا به بعضی از مدیران شهری داد و سپس سایت معماری نیوز متن نامه سازمان بازرسی کل کشور را منتشر کرد که در آن نام و جزئیات میزان تخفیف ارایه شده به ده‌ها نفر و چندین تعاونی توسط شهرداری افشا شد، این ماجرا به املاک نجومی معروف شد. علاوه بر این، هزینه های فاقد سندی که در بررسی های شورای شهر چهارم از سال های ۸۹ تا ۹۲ انجام شد، بسیار پرحاشیه و چالش بود. در دوره او بودجه شهرداری تهران حدود ۷ برابر شد.