هزینه-فایده پروژه‌های پایتخت در طول ۱۲ سال مدیریت شهرداری

معاون شهردار تهران اعلام کرد نتایج اسکن عملکرد ۱۲ ساله مدیریت شهری پایتخت نشان می‌دهد در دوره گذشته برای اداره شهر تهران مجموعا معادل ۲۸۷ هزار میلیارد تومان هزینه شده است اما سطح رضایت نسبی و کیفیت زندگی شهروندان حاکی از آن است که منافعی که از محل اجرای پروژه‌های شهری عاید شهر شده بسیار کمتر از هزینه‌های پرداخت شده برای آنها است.به گزارش دنیای اقتصاد ارزیابی و اسکن انجام شده از سوی مدیریت شهری جدید پایتخت در زمان تحویل سکان اداره پایتخت با توجه به سه فاکتور حاکی از آن است که بخش عمده‌ای از پروژه‌های اجرا‌شده در سطح شهر با وجود صرف هزینه و زمان زیاد نتوانسته عایدی چندانی برای شهر تهران داشته باشد.

به گفته حجت‌الله میرزایی معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران طی دوره گذشته مدیریت شهری پایتخت، معادل ۲۳۵ هزار میلیارد تومان هزینه شده که در کنار ۵۲ هزار میلیارد تومان بدهی برجای مانده بابت اجرای پروژه‌ها به پیمانکاران و بانک‌ها، مجموعا هزینه اداره شهرتهران در ۱۲ سال گذشته به رقم ۲۸۷ هزار میلیارد تومان می‌رسد. به تعبیر دیگر مدیریت شهری در سال‌های گذشته به‌طور متوسط سالانه معادل ۲۴ هزار میلیارد تومان هزینه کرده است.

او با ارزیابی ارزش پروژه‌های اجرا شده برای شهر و نسبت آن به هزینه‌های انجام شده در دوره گذشته مدیریت شهری اظهار کرد: بسیاری از پروژه‌ها با استفاده از سه فاکتور قابلیت ارزیابی دارند. این فاکتور‌ها شامل قیمت تمام شده پروژه، دستاوردهای پروژه در مقایسه با انرژی و زمان صرف شده برای اجرای آن و همچنین دامنه کاربران و بهره‌برداران این پروژه است.از دیدگاه معاون شهردار تهران نتیجه اسکن میزان اثرگذاری پروژه‌های شهری بر کیفیت زندگی شهروندان و هزینه اجرای آنها در بسیاری از موارد منفی است.

او پروژه صدر-نیایش را یکی از مصادیق این ارزیابی دانست و افزود: پروژه صدر از جمله پروژه‌هایی است که تقریبا در مقایسه با این سه فاکتور مردود است. میرزایی تاکید کرد: این ارزیابی به‌طور کلی نشان می‌دهد منابع شهرداری در سال‌های گذشته عموما صرف اجرای پروژه‌هایی شده که الزاما توسعه‌ای نبوده و کاربرد آنها برای شهروندان عام نبوده است. از این منظر به نظر می‌رسد بخش زیادی از منابع مالی برای اداره شهر از دست رفته است. او ادامه داد: به باور بسیاری از کارشناسان لزومی به احداث این پروژه‌ها نبود؛ چراکه این امکان وجود داشت که با هزینه آن اقدام به توسعه شبکه مویرگی در سطح محلات برای دسترسی بهتر به مترو یا توسعه خطوط ریلی و مترو کنند.

در عین حال وقتی یک پروژه احداث می‌شود، این پرسش مطرح است که با چه هزینه‌ای انجام شده؛ نکته قابل ذکر این است که پروژه‌هایی که طی سال‌های گذشته در تهران انجام می‌شد، گران تمام شد و شهروندان هزینه زیادی را بابت این پروژه‌ها پرداخت کردند.میرزایی یکی دیگر از مواردی که هزینه زیادی را به بودجه اداره پایتخت اضافه کرده، افزایش یکباره ۱۳ هزار نیروی انسانی به مجموعه شهرداری تهران در ماه‌های پایانی دوره گذشته مدیریت شهری عنوان کرد.

او در این باره گفت: استخدام ۱۳ هزار نیروی انسانی جدید به مجموعه شهرداری به معنی تحمیل یک بار سنگین بر سبد تعهدات شهرداری تهران به مدت ۶۰ سال است، چراکه افراد پس از دوره خدمت ۳۰ ساله، همچنان بار مالی بر دوش شهرداری دارند.معاون شهردار تهران تخلف اصلی در شهر را از بین رفتن فرصت‌های بی‌شماری دانست که در اختیار یک شهر ۱۰ میلیون نفری قرار داشت و می‌توانست سرنوشت کیفیت زندگی و زیست‌پذیری شهر تهران را بهبود بخشد اما تحت تاثیر سیاست‌های غلط گذشته از بین رفته‌اند.

نابودی ۱۱۰ هکتار باغات شهر تهران طی سال‌های ۹۲ تا ۹۵ و ساخت ۳۰۰ ساختمان بلندمرتبه برخلاف اسناد فرادست شهری از جمله فرصت‌های از دست رفته شهر تهران است که کیفیت زیستی در پایتخت را تحت تاثیر قرار داده و گزارش آن به دستگاه‌های نظارتی ارائه شده است.

به گفته وی حدود هزار میلیارد تومان بابت عوارض مازاد تراکم در بخشی از ساخت‌و‌سازهای بلندمرتبه شهر از سوی مدیریت شهری گذشته دریافت شده که هنوز این ساخت وساز انجام نشده است. بنابراین دو راه پیش روی مدیریت شهری جدید قرار دارد. راه اول آنکه ساخت این پروژه‌ها براساس مجوز صادره ادامه پیدا کند که در این صورت بر کاهش کیفیت زندگی شهروندان تاثیرگذار خواهد بود اما راه دوم اینکه اجازه ادامه ساخت وساز به مالکان آنها داده نشود که در این صورت نیز باید هزینه عوارض پرداختی به آنها بازگردانده شود.

میرزایی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به وضعیت پیش‌رو و تحولات بنیادین در نظر گرفته شده برای ساختار مالی و اقتصادی شهرداری تهران مبتنی بر بودجه ۹۷ پایتخت اشاره کرد و افزود: از مجموع ۴ هزار و ۹۹۰ میلیارد تومان درآمد پایدار پیش‌بینی شده برای سال آتی شهر تهران، علاوه بر مالیات بر ارزش افزوده و عوارض نوسازی که دو منبع مهم پایدار برای بودجه شهرداری محسوب می‌شود تدارک جدیدی برای تزریق یک منبع مالی که تاکنون به شهرداری نمی‌رسید دیده شده است.به گفته وی طی سال‌های گذشته درآمدها از سوی سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به شهرداری تهران اخذ و دریافت می‌شد که اگرچه در یک قاعده کلی باید بخشی از این درآمدها به حساب شهرداری مرکز واریز می‌شد اما در تمامی سال‌های گذشته منابعی از این محل برای شهرداری مرکز حاصل نشده است.

به گزارش دنیای اقتصاد این درآمدها به‌عنوان درآمد نیابتی برای شهرداری تهران شناخته می‌شوند. به این معنی که نوعی از درآمدها از سوی سازمان‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه شهرداری به واسطه وابسته بودن به شهرداری اخذ و دریافت می‌شود و این شرکت‌ها خود مسوول تولید و کسب این درآمدها نیستند و فقط مسوولیت دریافت آنها را بر عهده دارند. به‌عنوان مثال سازمان زیبا‌سازی که از محل بیلبوردهای تبلیغاتی درآمدهای زیادی را از سطح شهر دریافت می‌کند می‌تواند به‌عنوان یک منبع مالی پایدار برای اداره شهر خرج شود اما تاکنون اثری از این نوع درآمدها در بودجه شهرداری مرکز دیده نشده است.

از این رو با ایجاد خزانه متمرکز تمامی سازمان‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه شهرداری موظف هستند از سال آینده تمامی درآمدهای اخذ شده خود را به حساب خزانه متمرکز واریز کنند تا به این ترتیب شهرداری به درآمدهای نیابتی متصل شود. به این ترتیب نه تنها تمامی درآمدها و هزینه‌های شهرداری از سال آینده شفاف و قابل ردیابی می‌شود بلکه شهرداری به یک منبع مالی پایدار نیز مجهز خواهد شد. به گفته میرزایی سهم این نوع درآمدها در منابع پایدار شهرداری تهران در سال آینده حدود یک هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است.

او در عین حال یکی دیگر از تغییر رویکردهای هزینه‌ای شهرداری تهران در بودجه ۹۷ پایتخت را کاهش ۵۰ درصدی کمک‌های غیرماموریتی شهرداری تهران عنوان کرد و گفت: در قالب لایحه بودجه سال آینده معادل ۵۰ درصد از کمک‌های شهرداری که به ماموریت‌های غیرماموریتی این سازمان مربوط می‌شود حذف شدند و در ادامه مدیریت شهری بنا دارد در یک شیب ملایم چهار ساله تمامی کمک‌های غیرماموریتی پیش‌بینی شده در بودجه سالانه اداره پایتخت را حذف کند.

معاون شهردار تهران مهم‌ترین اولویت‌های بودجه سال آینده را توسعه حمل و نقل عمومی و کاهش ترافیک عنوان و بیان کرد: منابع خوبی برای خطوط ۶ و ۷ مترو پیش‌بینی شده است. بخشی از این منابع از طریق فروش اوراق مشارکت و بخشی هم با کمک‌های دولت در بودجه ۹۷ کشور تامین خواهد شد. سقف اختصاص منابع به حوزه حمل و نقل باز است. همچنین ۵۰ درصد از درآمد حاصل از طرح جدید ترافیک به تجهیزحمل و نقل اختصاص پیدا می‌کند.