بیم و امیدهای سیل زدگان لرستان

پنج ماه پس از وقوع سیل لرستان، خانه ها را می سازند، وعده داده می شود پل ها و راه ها را نیز می سازند؛ مردم هم صبورانه با دشواری ها می سازند...

پس از وقوع باران های سیل آسا در مناطق شمال کشور در روزهای پایانی سال ۹۷ ورود سامانه بارشی متراکم به جنوب غرب کشور خسارت های جانی و مالی بسیار از جمله جان باختن دست کم ۱۹ نفر و آسیب جدی به بیش از ۳۵ هزار واحد مسکونی در شهرستان هایی از جمله  پلدختر، معمولان و خرم آباد و شمار قابل توجهی از روستاها به جا گذاشت.در ۴۸ ساعت اولیه بارش های خطوط ارتباطی شهرهای پلدختر، معمولان و بیش از هزار و ۶۰۰ روستا قطع شده بودزیرا با شکسته شدن دیوار ساحلی رودخانه "کشکان" این مناطق به اسارت آب طغیانگر درآمده بودند.اگرچه مسئولان وعده داده اند احداث و بازسازی خانه ها در این استان تا پایان سال تمام می شود اما راه ها و پل ها همچنان در انتظار اعتبارات اند تا به آبادانی برسند.

وقتی کَشکان بی تاب شد

هرچند کشکان به عنوان سیل خیزترین رودخانه غرب کشور شناخته می شود اما بنا بر گزارش های ثبت شده خروش ۴۶۰۰ متر برثانیه این رودخانه حداقل در یک قرن اخیر بی سابقه بوده است.بی تابی کشکان خروشان موجب شد تا بخش قابل ملاحظه ای از نوار اطراف دیوارساحلی آن از مناطق شمالی مانند نورآباد و خرم آباد تا مناطق جنوبی یعنی شهرهای معمولان و پل دختر دچار آسیب جدی شوند.به گفته کارشناسان، سیل پلدختر زمانی ویرانگر و بی رحم شد که دیوار حفاظتی رودخانه کشکان در داخل این شهر فروریخت و آب طغیانگر پر شتاب و غیر قابل کنترل  وارد شهر شد.

حال به گفته مسئولان ساخت دیوار ساحلی با بالاترین سطح استاندارد مهم ترین پروژه ای است که باید قبل از بارندگی ها برای تضمین امنیت ساخت و سازهای داخل شهر به اتمام برسد.باوجود آن که به لحاظ قانونی مسئولیت احداث دیوار ساحلی شهر برعهده بنیاد مسکن نیست اما برای تسریع ساخت دیوار آن همگام با ساخت واحد های مسکونی شهر که از ضروریات به شمار می رود،  شرکت عمرانی "سامان محیط" که شرکتی با سابقه برجسته در حوزه های مختلف عمرانی زیر نظر بنیاد مسکن و شهر سازی است خود داوطلب شده است تا به عنوان پیمانکار دیوار حفاظتی دو طرف مسیر عبور کشکان از پل دختر را بازسازی کند.

ماراتن احداث ۲۵۰۰متر دیوار ساحلی

به گفته وحید شیرکش سرپرست کارگاه احداث دیوارهای ساحلی لرستان، هم اکنون تنها در شهر پلدختر ۲۵۰۰ متر دیوار ساحلی با ارتفاع ۱۱ متر از کف رودخانه و ۸۰ سانت بالاتر از کف خیابان بدون حتی یک ساعت توقف در حال احداث است و برآوردمی شود تا قبل از پایان مهر ماه که فصل بارندگی هاست کار دیوار حفاظتی پایان یابد.در سویی دیگر وضعیت ساخت و تعمیر واحد های مسکونی در شهر پلدختر به گفته قاسم جعفری رئیس ستاد بازسازی معین اصفهان رضایت بخش است زیرا کار ساخت و ساز عمرانی در این شهر و روستاهای اطراف به دلیل گرمسیر بودن  برخلاف شمال استان تا ماه های آخر زمستان هم قابل انجام است.

چادرنشین نداریم

به گفته وی هم اکنون هیچ خانواده ای در چادرزندگی نمی کند. این بدان خاطر است که  بسیاری پس از دریافت تسهیلات بلا عوض اجاره مسکن در خانه های استیجاری اطراف خانه یا روستای خود استقرار یافته اند.

اتمام بازسازی تمام خانه ها تا پایان زمستان

 مسئول بازسازی این شهر این تضمین را به ما می دهد که کار بازسازی کلیه واحد های مسکونی تا پایان فصل زمستان تمام شود.

احتمال وقوع تراژدی تازه در معمولان

درمسیر خرم آباد به پلدختر این معمولان است که باوجود زخم های سیل بر پیکرش اما همچنان  جلوه گری دارد. در دومین شهر آسیب دیده پس از پلدختر به تازگی وضعیت ساخت و ساز ها روال مطلوبی یافته است. به گفته موسی الرضا فعالپور رئیس ستاد معین اردبیل برای بازسازی شهر، با عبور از چالش تهیه قطعه زمین بزرگی در مجاورت شهر قدیم، اکنون در بالای این شهر کار ساخت ۱۷۰ واحد مسکونی با سرعت رضایت بخشی درحال انجام است و پیش بینی می شود شهر جدید معمولان تا قبل از زمستان تکمیل شود.

شاید یک تراژدی جدید

اما از سویی دیگر محمدعزیزی شهردار این شهر با اعلام خشنودی از تولد "معمولان جدید" در کنار شهر قدیم به ما می گوید که برای جمع آوری آب های سطحی معمولان حداقل نیازمند ۱۸ میلیارد اعتبار هستیم اما همچنان از اعتبار خبری نیست  و اگر این اعتبار هر چه زودتر تخصیص نیابد ممکن است در آینده  باز هم تراژدی های دیگری رخ دهد.

«عزیز بانو» مادر کوهستان

در منطقه سیل زده شمالی استان یعنی نورآباد و دلفان کار بازسازی و احداث منازل مسکونی به عهده ستاد بازسازی قزوین است. در این مناطق به دلیل سرمای زودهنگام زمستانی در ماه های اواسط پاییز تلاش می شود تا سرعت ساخت و سازها بیشتر باشد.

در روستای کوهستانی «دانه میسی»که نخستین واحد مسکونی احداث شده استان دو ماه قبل در این روستا به بهره برداری رسیده است برخی اهالی یا درحال آماده سازی زمین ها برای کشت گندم دیم سال آینده دیده می شوند یا با دامداری زندگی شان را  می گذرانند. برخی هم مانند "عزیز بانو" مادر میان سال لر  که سه  فرزند و ۹  نوه دارد به دلیل معلولیت یکی از فرزندان و بیکاری فرزندان درآمد کمی دارد. او درمقابل ما  از مسئولان بنیاد مسکن که برای بازدید به این  روستا آمده اند  تقاضا دارد که در ملکش به جای یک خانه، سه خانه ساخته شود تا فرزندانش کنار او باشند.پس از اصرار زیاد،بادرخواست وی موافقت می شود. او پس از بازدید ما از روستا هنگام خروج از دانه میسی باردیگر مقابلمان ظاهر می شود و درحالی که دو دست خود را بالابرده به ما می گوید "ابوالفضل نگهدارتان".

خُرم رود؛ خُرمی ندارد

مقصد دیگر سیل شهر خرم آباد بود شهری دره ای محصور در دل کوهستان زیبای زاگرس با آب و هوایی مدیترانه ای که نواری آبی از دل آن می گذرد  و اهالی آن را "خرم رود" می خوانند. این رودخانه که در مسیر خود گاه مجاور فلک الافلاک باستانی و گاه  از زیر پل های تاریخی چون پل زیبای "گپ" عبور می کند برخلاف نامش چندان خرم نیست. باوجود آن که شهرداری خرم آباد در سال ۸۷ عملیات سامان دهی و لای روبی این رودخانه را آغاز کرد اما سیل ابتدای سال نعمات خرم رود را برای ساکنان این شهر به نقمت بدل ساخت.

سهو خسارت بار مسئولان شهری

براساس ملاحظات و گزارش های ارائه شده بسیاری از مشکلات ناشی از طغیان خرم رود به اقدامات غیر کارشناسانه مدیران شهری بازمی گردد.

از جمله این اقدامات تعرض به حریم رودخانه به بهانه ساخت پارکینگ برای تفرجگاه ساحل رودخانه، رعایت نکردن  استانداردهای ساخت پل و محاسبه غلط برای احداث دیوار ساحلی حریم رودخانه بود که همگی باعث شدند تا فاجعه سیل خرم آباد زیان بارتراز حد احتمالات در نظر گرفته شده باشد.

دیار پل های فروریخته

از دیرباز لرستان را به شهر هزار چشمه با پل های تاریخی که قدمت آن گاه به دوران ساسانی می‌رسد شناخته اند و همچنان  اثر ارزشمند تاریخی پلدخترو‌پل های "سرطاق ساربان"، "سی پله" و "کهلرت" از جاذبه های گردشگری این منطقه به شمار می رود.

با این حال طبق گزارش های حاصل شده و مشاهدات  خراسان در سیل اخیر باوجود آسیب هایی به این آثار تاریخی بیشترین ویرانی های مشهود، فروریزش پل های رودخانه ای تازه احداث در استان بوده که عمدتا یا سیل باعث ویرانی آن شده یا به دلیل اشتباهات محاسباتی و آمایش غلط مسئولان امداد رسان در سیل مجبوربه تخریب آن شده اند زیرا مانع جریان عبور آب بودند.

کوتاهی مسئولان در تخصیص اعتبار

گاه در کنار پل های فروافتاده پل های جدید تازه احداثی برای تردداهالی دیده می شود اما همچنان این انتقاد وجود داردکه چرا برخی نقاط جاده خر م آباد به پلدختر پس از پنج ماه همچنان خراب، خاکی و آسفالت نشده باقی مانده است.موضوعی که مسئولان استانی دلیل آن را کمبود اعتبار ذکر می کنند.در همین حال پل های تاریخی که در مسیر سیل قرار داشته اند نیز عمدتا  وضعیت خوبی ندارند به طوری که  عزیزی رئیس اداره میراث‌فرهنگی پلدختر به تازگی اعلام کرده هفت میلیارد تومان به آثار تاریخی لرستان  خسارت وارد شده است. 

او تخصیص بودجه ۸۰ میلیونی برای مرمت پل های استان را بسیار ناچیز دانست و یادآورشد "به هر پل خسارت میلیاردی وارد شده‌است  و این اعتبارات برای مرمت جواب گو نیست".براساس آخرین آمار تا لحظه تهیه این گزارش از مجموع ۳۵هزار واحد مسکونی آسیب دیده استان لرستان تعداد کل مسکن های در حال احداث ۱۳ هزار واحد بوده که از این میان ۱۷۵۶ واحد شهری و مابقی روستایی است که با پیشرفت بالای ۶۰ درصد درحال انجام عملیات احداث هستند. همچنین کار تعمیر ۲۰ هزارو ۴۹۰ واحد مسکونی با پیشرفت ۹۰ درصدی ادامه دارد  که با پیش بینی مسئولان تا پایان شهریورماه به طور کامل خاتمه می یابد.