مي‌گويند در شبه‌جزيره‌اي ميان درياي خزر، بهشتي براي پرندگان به نام «ميانکاله» وجود دارد و تالابي در آن برای خانه پرندگان محلي و مهاجر است. «میانکاله» هرچند محل زندگي جانوراني زيبا و باارزش است اما ميزبان گردشگران علاقه‌مند نيز هست. مي‌تواني وسايل پرنده‌نگري را در کوله بگذاري يا حتي ساده‌تر، تنها خودت را و دلت را که پر از شوق ديدار پرواز گروهي پرندگان است، سوار بر قايقي موتوري به تالاب برساني.
به اينجا اگر آمدي آهسته بيا، به حريم آنان به محيط‌زيست آنها احترام بگذار، به تالابي که براي تو شايد مکاني توريستي يا پژوهشي باشد اما براي آنها «خانه» است. بنابراين با کارناوال همراه شو در سفري به تالاب رؤيايي «ميانکاله».
زمستان و فصل مهاجرت پرندگان به «ميانکاله»
در فصل زمستان، فصل مهاجرات پرندگان مي‌رسد و تالاب «ميانکاله» نيز ميزبان هزاران پرنده‌اي می‌شود که از دور و نزديک خودشان را به مازندران رسانده‌اند. آسمان تالاب در اين فصل پر از نقش‌ونگار از پرواز پرندگاني مي‌شود که هر لحظه به يک‌سو پر کشيده و صداي بال‌زدنشان گوش را نوازش مي‌دهد. در ادامه برايتان از اين تالاب، زيبايي‌هايش، پرندگاني که اينجا را به‌عنوان خانه خود انتخاب کرده‌اند و آنان که تنها براي مهاجرت بر بلنداي آن پرواز مي‌کنند، بيشتر خواهيم گفت.
آشنايي با شبه‌جزيره «ميانکاله»
ميانکاله، شبه‌جزيره باريکي است که از شمال به درياي خزر، از شرق به آشوراده، از جنوب به خليج گرگان و از غرب به بندر اميرآباد مرتبط است.
اين شبه‌جزيره از سه بخش تشکيل مي‌شود:
۱) شبه‌جزيره ميانکاله
۲) خليج گرگان
۳) جزيره آشوراده
«ميانکاله» نام تالاب نيز از دگرگون‌شده واژه «ميان‌‌قلعه» به‌وجود آمده است. هرچند در گذشته نام‌هايي مانند «جزيره انجيله» و «نيم‌مردان» را هم بر آن گذاشته‌اند.
پرواز پرندگان در آسمان
در زمستان، همه موجودات بنا به طبيعت خود، براي مقابله با سرما به مکان‌هاي گرم مهاجرت مي‌کنند تا تحمل سرما برايشان کمي راحت‌تر شود. گروهي از پرندگان هم هرساله، با شروع سرما، «ميانکاله» مازندران را براي گذران فصل زمستان انتخاب مي‌کنند اما شايد بپرسيد چرا پرندگان، تالاب «ميانکاله» را انتخاب مي‌کنند؟
تالاب همه فاکتورهايي را که يک پرنده براي زندگي‌کردن در فصل زمستان يا تابستان به آن نياز دارد را داراست؛ مانند منابع غذايي، آب‌وهواي خوب و معتدل و...؛ بنابراين همه اينها باعث شده‌اند تعداد زيادي از پرندگان، اين تالاب را براي مهاجرت انتخاب کرده و چند وقتي را مهمان «ميانکاله» باشند. تالاب «ميانکاله» فقط ميزبان پرندگان مهاجر نيست بلکه خانه پرندگان محلي بسياري هم که تمام سال بر بلنداي اين تالاب پرواز کرده و با شاخ و برگ درختان و نيزارهايش براي خود خانه مي‌سازند، است.
قرقاول خزري
اين پرنده جزء خانواده ماکيان است؛ بنابراين از نظر ظاهر، شباهت‌هايي به مرغ، خروس و انواع بوقلمون دارد. جثه قرقاول تقريبا هم‌اندازه مرغ يا خروس است اما پرهاي بلند اين پرنده زيبا، بسيار کشيده است.
طول پرهاي آنها گاهي به ۱,۵ متر هم مي‌رسد و همين موضوع، جثه آن را بزرگ‌تر نشان مي‌دهد.
قرقاول خزری براي زندگي و ساخت لانه، به جنگل‌هاي مرطوب، بوته‌‌زارهاي تمشک و درختان پهن‌برگ نياز دارد.
تغذيه او نيز از برگ‌هاي درختان، حشرات، تمشک، دانه‌ها و ميوه‌هاي جنگلي است. قرقاول به دليل وزن بالايي که دارد قادر به پروازکردن نيست؛ بنابراین با ديد دشمنان خود يا احساس خطرکردن، به‌سرعت دويده و داخل بوته‌زارها پنهان مي‌شود.
دراج
دراج هم يک پرنده بومي ديگري از ايران و به‌ویژه تالاب «ميانکاله» است. دراج از خانواده کبکيان است و به‌همين‌دليل از نظر ظاهري، شباهت بسياري به کبک دارد. رنگ سياه جنس نر آن نيز باعث شده نام ديگر «کبک سياه» را بر او آن بگذارند. طولي در حدود ۳۱ سانتي‌متر دارد و معمولا با جفتش ديده مي‌شود. پرهاي جنس ماده به‌طور کلي قهوه‌اي است با خط‌وخال‌هاي سياه و لکه‌اي نخودي‌رنگ نيز در پس گردن دارد.
در ميان علفزارهاي ناهموار با بوته‌ها و خاربن‌‌هاي انبوه زندگي کرده و آشيانه خود را در مناطق تالابي مي‌سازد. اين پرنده به‌شدت در خطر است و حتي با تمام سختگيري‌هايي که براي ممنوعيت شکار او انجام شده، باز هم تعداد آن در حال کاهش است. دراج، صداي فوق‌العاده‌اي دارد.
ديگر پرندگان گذرنده از اين تالاب
به سراغ پرندگان مهاجر مي‌رويم؛ همان‌هايي که سالي يک‌بار مهمان «ميانکاله» مي‌شوند:
فلامينگو
فلامينگو پرنده‌اي است از راسته «بال آتشي‌‌سانان». نام ديگر او «مرغ آتشي» است و اگر به رنگ سرخ و صورتي که بر بدن سفيد او پيچيده، نگاه کني، خواهي ديد که بي‌دليل هم نيست. فلامينگو پاهاي دراز، منقاري منحني، گردني بلند و خميده و بدني بسيار کشيده دارد. آنها در مناطق ساحلي درياها، درياچه‌هاي شور و کم‌عمق زندگي مي‌کنند و آشيانه خود را به شکل کاسه‌اي از جنس گل و شاخ و برگ و کمي بالاتر از سطح آب مي‌سازند. فلامينگو‌ها از حلزون و گياهان آبي تغذيه مي‌کنند که در «تالاب ميانکاله» برايشان فراهم است.
علت آتشي که بر تن دارند «آرتيميا»ست؛ آرتیمیا جاندار سخت‌پوستي بوده که داراي رنگ‌دانه‌هايي در بدن خود است. درواقع، هرچقدر رنگ صورتي بدن فلامينگو بيشتر و پررنگ‌تر باشد، نشانه تغذيه خوب او و هر چقدر سفيد‌تر باشد، نشانه ناکافي و مناسب‌نبودن منبع غذايی‌اش است.
عقاب دريايي دم‌سفيد
اگر به مازندران، بهشهر، تالاب «ميانکاله» سفر کنيد عقاب هم مي‌بينيد؛ البته آن هم نه يک عقاب معمولي بلکه عقاب دريايي دم‌سفيد! عقاب دريايي دم‌سفيد، يکي از پرندگان شکاري بزرگ بوده و از خانواده عقابيان که البته از پرندگان بومي ايران نيز است. اگر بال‌هايش را باز کند، طول او بين دو تا سه متر خواهد بود و به‌همين‌دليل چهارمين عقاب بزرگ دنياست.
اين پرنده از ماهي، پرندگان ديگر، پستانداران کوچک و حتي لاشه مردار تغذيه مي‌کند و هرچند پرتگاه‌ها، صخره‌هاي بلند، روي درخت‌هاي بزرگ و گاهي نيز روي زمين مي‌سازد اما زيستگاه او در سواحل سنگي، درياچه‌هاي بزرگ و آب‌هاي دوردست داخل خشکي است.
قوهاي آوازخوان
هر سال چيزي در حدود پنج هزار قو وارد تالاب «ميانکاله» مي‌شوند و آن را زيبا مي‌کنند.
نام تعدادي از قو‌ها را برايتان مي‌گوييم:
۱- قوي آوازخوان
۲- قوي گنگ
۳- قوي مشکي
۴- قوي سفيد
اگر بهار به مازندران رفتيد حتما به تالاب «ميانکاله» برويد و از زيبايي آب‌هاي آرام آن با آواز قوهاي آوازخوان لذت ببريد.
چارخو
يکي ديگر از انواع پرندگاني است که در نيزارهاي اطراف «ميانکاله» زندگي مي‌کند. چارخو (چنگر نوک‌سرخ) از گونه‌هاي نزديک به چنگر بوده و چارخو نامي گيلکي است که بر او گذاشته‌اند.
چارخو ۳۳ سانتي‌متر طول دارد با منقاري قرمز. او در ميان آبگيرها، رودهاي آرام، باتلاق‌ها، علفزارها و نيزارهاي نزديک به آب زندگي مي‌کند و از اين نظر «ميانکاله» برايش زيستگاهي مناسب است.
خوتکا
يکي از انواع اردک‌هايي که به اين تالاب مهاجرت مي‌کنند، خوتکاها هستند. اين پرنده در اوراسيا تخم‌گذاري و در فصل سرما به تالاب «ميانکاله» مهاجرت مي‌کند؛ البته تعداد زيادي از خوتکاها هم هستند که با شروع پاييز به مرداب انزلي مهاجرت مي‌کنند اما عده زيادي هم «ميانکاله» را انتخاب مي‌کنند. خوتکا از راسته «غازسانان» است، ۳۵ سانتي‌متر طول دارد و از تمام اردک‌ها کوچک‌تر است.
اين پرنده، سري به رنگ بلوطي تيره و نوار پهني به رنگ سبز در حاشيه چشمانش دارد؛ البته بدن اين اردک زيبا ريزه‌کاري‌هاي رنگارنگ و بسيار ديگري هم دارد که به پرنده‌نگاران در تشخيص او کمک مي‌کند. معمولا در باتلاق‌ها و گاهي هم در خورها و سواحل ديده شده و در علفزارها و باتلاق‌ها زاد‌وولد مي‌کن
پليکان
پليکان يا مرغ سقا نوعي پرنده است از خانواده پليکانيان. پليکانيکي ديگر از پرندگان آبزي است که با جثه بزرگ و منقار بزرگش ظاهري جالب و زيبا دارد. بزرگ‌ترين عضو خانواده پليکان‌ها، پليکان پاخاکستري است که خوشبختانه در ايران هم يافت مي‌شود. اگر مي‌خواهيد اين پرنده را از نزديک ببينيد فصل زمستان به تالاب «ميانکاله» برويد.
اردک‌ها
اردک‌ها انواع مختلفي دارند و از يک نگاه به دو دسته تقسيم مي‌شوند: مهاجر و بومي. مثلا اولين عکس از اردک بومي گيلان است. اردک چشم‌طلايي، اردک سرسبز، اردک ارده‌اي، اردک سرسفيد و... از انواع اردک‌هاي مهاجر‌ند که به انواع تالاب‌ها سفر مي‌کنند و در ميان همه اردک‌ها، اردک سرسفيد براي مهاجرت، «ميانکاله« را انتخاب کرده است.
حواصيل خاکستري
حواصيل خاکستري از راسته لک‌لک‌سانان است و بيشتر بومي اروپا، آسيا و بخش‌هايي از آفريقاست.اين پرنده در زمستان از مناطق سردسير به گرمسير مانند ايران مهاجرت مي‌کند؛ ارتفاع آن بين ۹۰ تا صد سانتي‌متر بوده و پرهاي قسمت فوقاني بدن او خاکستري‌رنگ و پرهاي پايين‌تنه او سفيدرنگ است.
او از ماهي، قورباغه و حشرات، پستانداران کوچک، خزندگان، جوجه‌ها و پرندگان کوچکي همچون پاشلک، مرغ باران و جوجه‌اردک تغذيه مي‌کند و به هنگام شکار تقريبا بي‌حرکت مي‌ماند، طعمه‌اش را به آرامي تعقيب کرده و سپس حمله مي‌کند
چوب‌پا
چوب‌پا از تيره نوک‌خنجريان است. از نظر ظاهري، اين پرنده ۳۷ سانتي‌متر طول دارد. سر، پس گردن و منقار او سياه و پيشاني‌اش سفيد است. پاهايش بلند و قرمز، تنه او سياه، گردن و دم سفيدي دارد. زيستگاه چوب‌پا، نواحي آب‌هاي کم‌عمق، حاشيه تالاب‌ها، درياها و باتلاق‌هاست و آشيانه خود را در نواحي آب‌هاي کم‌عمق يا روي علف‌هاي انبوه و زمين‌هاي گلي مي‌سازد. پراکندگي چوب‌پا در ايران نسبتا فراوان است و به صورت نيمه‌مهاجر ديده مي‌شود.
عروس غاز
يکي ديگر از انواع پرندگاني که در فصل زمستان در حوالي درياي خزر، آذربايجان و خوزستان ديده مي‌شود (به تعداد کم) پرنده‌اي است به نام «عروس غاز». نکته‌اي بسيار ناراحت‌کننده درباره اين عروس زيبا وجود دارد که به دليل شکارهاي بي‌رويه و نابودي استراحتگاه‌هاي آن، چندسالي هست که ديگر اين پرنده ديده نشده و اگر هم گزارشي داده شده باشد مبني‌براينکه اين پرنده رصد شده، يا گزارش اشتباه بوده يا اينکه تعدادشان انگشت‌شمار بوده است.
عروس غاز، کمياب‌ترين گونه‌هاي جانوري در کل جهان است و متأسفانه در ايران هم خطر نابودي و انقراض آن وجود دارد. اين پرنده معمولا در مناطق استپي و علفزار زندگي مي‌کند، ۵۵ سانتي‌متر طول دارد و رنگ تيره‌اش او را از ديگر غازها متمايز کرده است.
کفچه‌نوک
کَفچه‌‌نوک گروهي ديگه از پرندگان آبزي پادراز مهاجر در تالاب «ميانکاله» است که جزء خانواده لک‌لک‌سانان هستند و از نظر ظاهري نيز منقاري بزرگ، صاف و کفگيرمانند دارند. اين پرنده، غذاي خودش را در آب‌هاي کم‌عمق جست‌وجو مي‌کند زيرا بدن او به غذاي زيادي نياز دارد و به‌همين‌دليل براي به‌دست‌آوردن غذاي بيشتر در فرصتي کم، منقارش را به صورت نيمه‌باز درون آب کرده، شروع به راه‌رفتن مي‌کند و نوکش رو طوري در آب حرکت مي‌دهد که انگار در حال جاروکردن است.
زماني که طعمه‌اي مانند يک حشره، سخت‌پوست يا ماهي کوچک بخش داخلي منقارشان را لمس کند، او به‌سرعت نوک خود را به‌طور کامل مي‌بندد و طعمه را اسير مي‌کند.
بازگشت به وطن
پس از اينکه پرندگان، زمستان را در اين منطقه پشت سر گذاشتند، زماني که فصل شخم و شيار اراضي شاليزاري مي‌رسد، يعني فصل بهار، به سوي سرزمين‌هاي شمالي و سيبري کوچ مي‌کنند. بازگشت اين پرندگان به وطنشان از اواخر اسفند شروع شده و تا اوايل بهار ادامه دارد. مي‌توانيد در تورهايي که از طرف مسئولان اين منطقه برگزار مي‌شود شرکت کرده و از ديدن اين پرندگان زيبا و شنيدن صداي آنها لذت ببريد.
شکار پرندگان ممنوع!
پرندگاني مانند قوي فريادکش، پليکان پاخاکستري، فلامينگو، اردک سرسفيد، عروس غاز، غاز پازرد، طاووسک، چنگر و مرگونس سفيد ازجمله گونه‌هاي کميابي هستند که به دليل خطر انقراض در ليست ممنوعيت تجارت جهاني پرندگان در معرض خطر قرار گرفته‌اند؛ البته به دلايل زيادي، شکار در منطقه «ميانکاله» ممنوع اعلام شده؛ يکي از اين دلايل جلوگيري از شيوع بيماري آنفلوآنزاي فوق‌‌حاد پرندگان است که باعث شده پروانه شکار در اين منطقه صادر نشود.
گشت‌و‌گذار در اطراف تالاب
شبه‌جزيره «ميانکاله» در طول تاريخ و برحسب پيشروي‌ها و پسروي‌هاي آب، مساحت‌هاي متفاوتي داشته و حتي به جزيره يا جزيره‌هايي نيز تبديل شده است. امروزه مساحت اين شبه‌جزيره در حدود ۶۸ هزار هکتار است و ارتفاع آن ۳۰ متر پايين‌تر از سطح درياهاي آزاد. آب‌وهوای اين شبه‌جزيره نيز گرم و مرطوب و معتدل است و درحال‌‌حاضر در شبه‌جزيره «ميانکاله» روستا و سکونتگاه دائمي وجود ندارد اما دامداران يا ماهيگيران در فصولي خاص، خود را به «ميانکاله» مي‌رسانند.
زمين‌هاي اطراف تالاب «ميانکاله» نيز تشکيل شده‌اند از:
۱- شنزارهاي ساحلي
۲- زمين‌هاي باتلاقي
۳- آبگيرها
۴- مرداب جنگلي با پوشش درختچه‌هاي گز
۵- جنگل انارستان
۶- بوته‌هاي تمشک
۷- زمين‌هاي پست و جنگلزارها
پوشش جانوري »ميانکاله»
در گذشته «ميانکاله» محل زندگي مارال، پلنگ و گرگ‌هاي زيادي بوده اما امروز صاحب‌خانه‌هاي «ميانکاله» عوض شده‌اند و جانوراني مانند فک خزري، گربه جنگلي، شغال، گراز، روباه، خرگوش، تشي (يا همان خوک پرخار) ، جوجه‌تيغي، انواع خفاش و جوندگان کوچک در اين منطقه زندگي مي‌کنند و آبزياني ازجمله کپور، کفال، کلمه، ماهي‌سفيد، سوف، ماش، کاراسنيز و ماهيان خاوياري در این منطقه زيست مي‌کنند.
پوشش گياهي شبه‌جزيره «ميانکاله»
تنوع پوشش گياهي این منطقه نيز کم از حيات‌وحش آن ندارد؛ ازگيل، تنگرس، انار وحشي، وليک، گز، جگن، ني و داغداغان، فقط تعدادي از ۱۷۹ گونه گياهي است که در پناهگاه حيات‌وحش «ميانکاله» شناسايي شده و تحت محافظت قرار دارد.
اهميت تالاب «ميانکاله»
تالاب «ميانکاله» اولين تالاب بينالمللي در فهرست تالاب‌هاي کنوانسيون رامسر است؛ همين يک جمله بيانگر اهميت اکوسيستم اين تالاب براي کشور است اما دلايل ديگري نيز وجود دارد ازجمله اينکه سازمان يونسکو اين منطقه را به‌عنوان يکي از ذخاير زيست‌محيطي کره زمين اعلام کرده و اين لقب را با عنوان «پناهگاه حيات‌وحش» به ثبت رسانده است.
علاوه‌براينها، در اطراف تالاب «ميانکاله» دامپروري بسيار رواج دارد و به‌همین‌منظور، در آنجا چندين محل براي نگهداري دام ساخته شده است. درون تالاب هم مي‌شود زندگي انواع ماهي‌ها مانند کپور، کفال و ماهي‌هاي خاوياري را به چشم ديد. جالب است بدانيد نصف خاويار ايران از تالاب «ميانکاله» تأمين مي‌شود.
بررسي تالاب «ميانکاله» از نگاه زيست‌محيطي
تالاب «ميانکاله» از نظر اکوسيستم داراي تنوع بي‌نظيري است. درواقع اين مجموعه تالاب داراي ۹ تيپ از ۴۲ تيپ شناخته‌شده تالاب در جهان بوده که اين خود نشان‌دهنده اين موضوع است.
مجموعه تالاب‌هاي «ميانکاله» شامل مناطق زير است:
۱- کولاب‌هاي آب شيرين ساحلي
۲- کولاب‌هاي آب شور ساحلي
۳- مناطق ذخيره آب
۴- مانداب‌ها و حوضچه‌هاي آب شيرين دائمي
۵- مانداب‌ها و حوضچه‌هاي آب شيرين فصلي
۶- سواحل ماسه‌اي
۷- تالاب‌هايي با پوشش درختچه‌اي
۸- رودخانه‌ها
۹- نهرها و حوزه‌هاي دائمي
۱۰- آب‌هاي دريايي کم‌عمق دائمي
اين همه شگفتي تالاب «ميانکاله» نيست
اين تالاب از نظر کنوانسيون تالاب‌هاي بينالمللي هم معيارهاي باارزشي دارد و درواقع از هشت معيار موجود دراين‌زمينه، داراي ۶ عدد از آنهاست. تمام اين خصوصيات و ويژگي‌ها باعث شده اين تالاب، هم در ايران و هم در دنيا داراي اهميت زيادي باشد.
خطراتي که «ميانکاله» را تهديد مي‌کند
در فصل سرما ايران ميزبان سه ميليون پرنده مهاجر است که از مناطق مختلف سيبري به ايران سفر مي‌کنند. تقريبا يک‌سوم از اين جمعيت يعني حدود يک ميليون از آنها، بنابر موقعيت خاص تالاب‌هاي ايران، به مازندران و به‌ويژه «ميانکاله» مي‌آيند اما باوجوداين، متأسفانه به تالاب‌هاي مازندران آن‌طور که بايد اهميت داده نشده و براي حفظ و نگهداري از آن تلاش آن‌چناني نمي‌شود؛ درصورتي‌که اگر به اين تالاب‌ها اهميت بدهند، استان مازندران، پتانسيل قرارگرفتن در رتبه اول در جذب اکوتوريسم را دارد.
اين روزها خطرات بسياري، پاي خود را بر گردن «ميانکاله» گذاشته و راه نفس اين تالاب رؤيايي را گرفته ازجمله:
۱- تأسيس پالايشگاه نزديکي پناهگاه
۲- احداث جاده
۳- شکار غيرمجاز و واگذاري قسمتي از جزيره آشوراده به طرح‌هاي گردشگري
۴- تلاش براي واگذاري جزيره آشوراده براي ايجاد زيرساخت‌هاي گردشگري
۵- تلاش براي اجراي پروژه غيرکارشناسي احياي نسل ببر
همه اينها باعث شده‌اند «ميانکاله» به‌شدت در معرض خطر قرار بگيرد. هرچند، سازمان حفاظت از محيط‌زيست و دوستداران طبيعت، اين روزها تلاش‌هاي برنامه‌ريزي‌شده بسياري را برای محافظت از اين شبه‌جزيره انجام داده‌اند.
اگر به «ميانکاله» رفتيد
۱- سعي کنيد از محلي‌ها يا راهنماي تور خود اطلاعات دقيق و جامعي درباره منطقه به‌دست بياوريد.
۲- پرنده‌نگري، يکي از جذاب‌ترين فعاليت‌هاي تالاب «ميانکاله» است که صدالبته نياز به مهارت دارد.
۳- عکاسي کنيد؛ حتي اگر در پرنده‌نگري سررشته نداريد مي‌توانيد با کمي خوش‌شانسي، عکس‌هاي زيبايي ثبت کنيد.
۴- از خانه دامداران و ماهيگيران در شبه‌جزيره ديدن کنيد.
۵- بازديد از کشتي‌به‌گل‌نشسته «پژواک» نزديکي خروجي غربي نيز فراموش نشود.
نکات مهم براي بازديد از «ميانکاله»
۱- بازديد از «ميانکاله» نياز به مجوز کتبي دارد که مي‌توانید به‌راحتي آن را از اداره «حفاظت از محيط‌زيست» ساري يا بهشهر تهيه کنيد.
۲- اگر هدف شما از رفتن به «ميانکاله» فيلمبرداري است، بايد مجوز مربوط به آن را نيز تهيه کنيد زيرا خودروی شما قبل از ورود و خروج کاملا بررسي خواهد شد.
۳- به‌خاطر داشته باشید که همراه‌داشتن هرگونه وسيله شکار يا ماهيگيري ممنوع است و به هنگام خروج از منطقه نباید همراه خود از تالاب، چيز غير‌مجازي داشته باشيد.
۴- حتما چکمه بلند به‌همراه داشته باشید تا به هنگام تماشاي پرندگان در تالاب بتوانيد راحت قدم برداريد زيرا حرکت در گل‌ولاي منطقه با کفش معمولي تقريبا غيرممکن است.
۵- دوربين عکاسي، دوربين شکاري و GPS هم فراموش نشود.
۶- صبح زود را براي بازديد انتخاب کنيد؛ پرندگان، صبحگاه نزديکي تالاب هستند و با بالاآمدن خورشيد معمولا به مکان‌هاي دورتر پرواز مي‌کنند.
۷- بهترين فصل براي بازديد از «ميانکاله» از اواخر آبان تا اواخر اسفند است؛ يعني درست در زمان مهاجرت پرندگان.
دسترسي به تالاب «ميانکاله»
از طريق دو راه اصلي مي‌توانيد خودتان را به این تالاب برسانيد:
مسير اول: ساري، نکا، بهشهر، بندر اميرآباد، ميانکاله
مسير دوم: ساري، سورک (جاده فرودگاه ساري) ، دشت ناز، گوهرباران، بندر اميرآباد، ميانکاله
مزيتي که مسير دوم نسبت به مسير اول دارد، اين است که مي‌توانيد از پارک حيات‌وحش دشت ناز (محل پرورش گوزن خالدار آسيايي)، تالاب زيباي زاغمرز نيز ديدن کنيد.
- 14
- 6
