به گزارش تسنیم، همه ما بارها، برنامه‌های مستند زیادی درباره آب شدن یخهای قطب شمال دیده‌ایم یا استدلالهای مربوط به گرمایش زمین و خطرات آن را از رسانههای جمعی شنیده‌ایم اما اصل ماجرای جنجال بر سر مسئله «گرمایش زمین» که در نهایت منجر به امضای «توافقنامه پاریس» شده چیست؟
چه مستندات علمی دال بر افزایش دمای کره زمین وجود دارد، آیا همه دانشمندان و کارشناسان در حوزه اقلیم‌شناسی و هواشناسی نسبت به این فرضیه که دی‌اکسید کربن و گازهای گلخانه‌ای متهم اصلی گرمایش زمین هستند، متفق و هم‌نظرند، آیا تا به حال استدالی علمی مبنی بر بی‌تاثیر بودن گازهای گلخانه‌ای در افزایش گرمای زمین از طریق رسانههای جمعی شنیده‌اید، آیا تا به حال تشکیکی درباره ذوب شدن یخهای قطب شمال شنیده‌اید و اینکه صحنه‌های آب شدن این یخها مربوط به ۶ ماهه روز قطبی بوده و در ۶ ماه شب قطبی، روند انجماد و تشکیل مجدد یخهای قطبی هر سال در حال تکرار شدن است ...
آیا تا به حال از خود پرسیده‌ایم که بر اساس کدام مبانی و مستندات علمی، اثبات شده که گازهای گلخانه‌ای عامل گرمایش زمین هستند و چرا ما آن را به عنوان یک اصل مسلم علمی پذیرفته‌ایم؟!
جالب اینکه بدانیم پذیرش اصل گرمایش زمین به دلیل افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای در نهایت منجر به امضای توافقنامهای به نام توافقنامه پاریس در ۱۲ دسامبر سال ۲۰۱۵ با شرکت نزدیک به ۱۹۶ کشور جهان و در چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد شد تا دمای کره زمین تا پایان قرن به جای دو درجه، ۱.۵ درجه سانتیگراد افزایش یابد!
اما در این میان، پاسخ به بسیاری از سؤالات نظیر سؤالاتی که در بالا ذکر شد، همچنان از سوی مدافعان نظریه گرمایش زمین به واسطه گازهای گلخانه‌ای بی‌پاسخ مانده و بسیاری از کارشناسان برجسته در حوزه‌های مرتبط با مسئله تغییر اقلیم و هواشناسی، مستندات علمی زیادی در رد این نظریه و دفاع از بی‌تاثیر بودن گازهای گلخانه‌ای در گرمایش زمین ارائه کرده‌اند.
برای بررسی سؤالات و ابهامات مختلفی که درباره مسئله تغییر اقلیم و گرمایش زمین وجود دارد و در راستای تشریح ابعاد مختلف توافقنامه پاریس و پیامدهای مثبت و منفی امضای این توافقنامه توسط کشورمان، میزبان نشستی با عنوان «توافقنامه پاریس؛ تهدید یا فرصت» با حضور جمعی از اساتید دانشگاهی، کارشناسان و نماینده سازمان محیط زیست در محل باشگاه خبرنگاران تسنیم بودیم.
در این نشست تخصصی محمد تقی زمانیان؛ عضو سابق کمیته مشترک علمی وابسته به برنامه و تغییر اقلیم جهان، محسن ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آب و هوا و عسکر سرمست؛ کارشناس انرژی به بررسی تهدیدها و فرصتهای توافقنامه بین‌المللی پاریس پرداختند.
تسنیم: آقای دکتر زمانیان! در توافقنامه پاریس، انتشار گاز دی‌اکسیدکربن و گازهای گلخانه‌ای به‌عنوان علت اصلی گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی معرفی و پذیرفته شده است؛ چه مستندات علمی در این خصوص در دست است و آیا ابهامی درباره اصل گرمایش زمین وجود دارد؟
محمد تقی زمانیان؛ عضو سابق کمیته مشترک علمی وابسته به برنامه و تغییر اقلیم جهان: به نظر بنده این موضوع که افزایش دمای زمین به علت افزایش دی‌اکسیدکربن ایجاد شده، نظریه‌ای بدون مبنا است و دلیل علمی برای این موضوع وجود ندارد.
اطلاعاتی که در مورد افزایش دمای کره زمین داده می‌شود توسط سازمان جهانی هواشناسی و از جانب ایستگاهها گرفته می‌شود که بنابر دلایلی نمی‌توان به آن توجه کرد؛ در هر صورت داده‌های ایستگاهها در مورد افزایش یافتن یا نیافتن دمای کره زمین یا تغییرات اقلیمی قابل قبول نیست چرا که در گذشته ایستگاههای هواشناسی را دورتر از شهرها و مناطق مسکونی تاسیس می‌کردند اما در سالهای اخیر با گسترش شهرها و مناطق مسکونی، ایستگاهها نزدیک به سکونت‌گاههای انسانها شده‌اند بنابراین شاهد تفاوت در این اطلاعات کنونی نسبت به دهه‌های گذشته هستیم.
به عنوان مثال ایستگاه فرودگاه مهرآباد ۶۰ سال پیش خارج از منطقه شهری تاسیس شد و متاثر از مناطق شهری نبود اما در حال حاضر در محاصره مناطق شهری قرار دارد بنابراین اطلاعات دمایی آن با اهداف مدنظر متفاوت است و به هیچ عنوان قابل قیاس نیست.
عدم امکان استناد به اطلاعات هواشناسی برای اثبات گرمایش زمین
به همین سبب که ایستگاههای هواشناسی در تمام دنیا با این مشکل که در نزدیک مناطق مسکونی قرار گرفته‌اند، مواجه هستند بنابراین نمی‌توان به اطلاعات آنها مبنی بر گرمایش زمین استناد کرد.
عسکر سرمست؛ کارشناس انرژی: توافقنامه پاریس ابعاد گسترده حقوقی، علمی، سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی دارد و باید کارهای کارشناسی وسیعی از سوی کارشناسان و مسئولان بر روی آن صورت گیرد؛ هر کدام از این ابعاد نیز نیازمند بررسی همه‌جانبه کارشناسان است و بررسیها نیز در هر کدام باید به‌دور از فرافکنی باشد.
یکی از موضوعات مرتبط با توافقنامه پاریس توجه به بحثهای علمی آن است و باید پرسید که آیا مثلاً دی‌اکسید کربن عامل گرمایش زمین محسوب می‌شود یا اینچنین نیست.
توافقنامه پاریس نیازمند بررسی عادلانه، منصفانه و قابل اطمینان
در این میان برخی کارشناسان از جمله ipcc (هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم) دی‌اکسیدکربن را عامل گرمایش جهانی می‌دانند اما برخی کارشناسان دیگر این امر را قبول ندارند بنابراین موضوع گرمایش زمین و توافقنامه پاریس نیازمند بررسی به‌صورت عادلانه، منصفانه و قابل اطمینان است و حداقل این بررسیها باید برای کشورمان قابل اطمینان باشد.
غالب کشورهای جهان، جدای از ipcc، مطالعات وسیعی روی بحث علمی گرمایش زمین دارند اما با توجه به اینکه ایران در مجموعه منابع نفت و گاز رتبه‌های بالایی را در اختیار دارد و ممکن است پیوستن ما به توافق پاریس تاثیراتی را در برداشته باشد که باید بررسیها کاملاً انجام بگیرد.
ما باید در کشورمان توافقنامه پاریس و بحث گرمایش را مستقلاً به دور از حواشی سیاسی داخلی یا جهانی بررسی کنیم و جمع بندیها را مبنای ادامه راه قرار دهیم البته رویکرد عاقلانه این است که خودمان موضوع گرمایش زمین و توافقنامه پاریس را مستقلاً و به دور از حواشی سیاسی که نسبت به این موضوع در داخل و جهان وجود دارد، بررسی کنیم و نتیجه را مبنای ادامه راه قرار دهیم.
محسن ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آب و هوا:این بحثها و صحبتهای مطرح شده غالباً تکراری است؛ بنده سؤالی از کارشناسان می‌پرسم، از زمانی که دبیرخانه ipcc (هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم) در سازمان هواشناسی مستقر شده چند سال می‌گذرد، مبنای نگاه ipcc به تغییر اقلیم کاملاً روشن است بنابراین دوستان منتقد باید به این موضوع توجه داشته باشند.
افراد منتقد نسبت به موضوع گرمایش زمین و توافقنامه پاریس تا امروز کجا بوده‌اند؛ ما دبیرخانه ipcc را داریم و به طور کامل وضعیت کشور را گزارش می‌کنیم اما این پرسش مهم مطرح می‌شود که آیا این سازوکار خلق‌الساعه ایجاد شده است.
مبانی ipcc کاملاً روشن است و از اول هم واضح بوده که به تدریج پیش رفته و روشن‌تر شده که تبیین و عمق آن مشخص است همچنین بهتر است دوستان منتقد توافقنامه، دانشمندان مطرح مقابل قضیه گرمایش زمین و توافقنامه پاریس را معرفی کنند و بگویند این افراد کجا هستند؛ عمده مطالب و نظرهایی که در خارج از کشور می‌بینیم پروپاگاندای شرکتهای نفتی است.
بیش از ۱۰ نفر از کسانی که در سطح بین‌المللی در جراید درباره این موضوعات (تغییرات اقلیمی و توافقنامه پاریس) قلم می‌زنند یا از شرکتهای نفتی وام گرفته‌اند یا به طور مستقیم یا غیر مستقیم به وامداری آنها می‌پردازند!
شما نیز بهتر است افراد را مقایسه کنید و وزنهای علمی را به‌طور کامل بیابید؛ گزارشهای ipcc را مشاهده کنید و امضای نفرات زیر آن را هم مشاهده کنید؛ نویسنده‌ها و سرویراستاران آن در زمان بازنگری مشخص است.
گزارشهای مطرح شده در پنج دوره بازنگری می‌شود؛ افرادی که در داخل و خارج از کشور به تبیین گزارشهای علمی ipcc (هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم) می‌پردازند از لحاظ علمی سرشناس هستند؛ بهتر است مقایسه‌ای میان کارشناسان صورت گیرد تا بنده هم قانع شوم.
اما در مورد فرآیند تغییر اقلیم باید گفت که این موضوع جا افتاده و مشخص است؛ تغییر اقلیم به مثابه یک کشتی در حال حرکت تعبیر می‌شود؛ اینکه شما و کارشناسان چقدر تغییرات اقلیمی را نقد کنید یا پذیرای آن باشید در اتفاقاتی که پیش می‌آید تاثیری ندارد.
اما موضوع دیگر این است که باید پرسید وزن کشور ما در دنیا چقدر است؛ میزان تولید ثروت کشور ما در دنیا چقدر برآورد می‌شود؛ آیا حضور کشور ما به عنوان ایران سرنوشت تفاهمنامه پاریس را جابجا می‌کند؛ که قطعاً باید گفت خیر چنین نیست.
در این میان منتقدان توافقنامه پاریس می‌گویند که باید با اقتضائات کشور خودمان تصمیم‌گیری کنیم تا تبعات آن گریبان گیر ما نشود؛ فرضاً که ipcc و نظرات محققین آنها تماماً زائده ذهن پریشان و امپریالیست است، خب در عالم واقع چه اتفاقی می‌افتد؛ باید گفت ipcc معنا است و گزارشها را ارائه می‌کند که البته تفاهمنامه کیوتو نیز بر همان مبنا و اساس پیش می‌رود.
ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در دهه‌های آینده قیمت انرژی دستخوش تغییرات جدی خواهد شد و این موضوع نیز متاثر از تغییرات اقلیمی است و این هم نکته مهم و قابل توجهی محسوب می‌شود.
در حال حاضر در مورد تغییر اقلیمی سخن می‌گوییم که تمام آسمان دنیا به هم ربط دارد؛ اینکه یک تغییر در یک کشور رخ دهد و بگوییم ربطی ندارد درست نیست اما در مورد صحبتهای دکتر زمانیان که به ایرادات در اطلاعات زمینی اشاره کرد باید تاکید کرد که این موضوع صحیح است.
به عنوان نمونه در ایلام معاون سازمان هواشناسی توضیحاتی در مورد ایرادات ثبت اطلاعات ایستگاه هواشناسی فرودگاه را ارائه می‌داد؛ خب انتهای این موضوع اطلاعات شما قابل استناد نیست اما در همین اطلاعات غیر قابل استفاده و استناد نیست تعداد زیادی مقاله قابل استفاده وجود دارد که دانشجویان از آن بهره می‌گیرند.
در مقیاس جهانی تغییرات اقلیمی و هواشناسی مدلها تا حدود زیادی بهبود یافته‌اند؛ در حال حاضر ipcc هم چهار مدل ارائه کرده و تمامی این مدلها موجود است که باید خروجی آن مشاهده شود.
مدلها در حال حاضر تکامل یافته‌اند که البته دنیای علم هم ایرادات را می‌داند و با آن آشنا است؛ تلاش می‌شود ایرادات برطرف شود و تا حدودی هم بهبود یافته است.
تسنیم: آقای دکتر زمانیان! شما اشاره داشتید که مشکلات جدی در ایستگاههای سنجش هواشناسی وجود دارد؛ این موضوع چقدر می‌تواند در مخدوش شدن مبنای تصمیم‌گیری درباره گازهای گلخانه‌ای و توافقنامه پاریس اثرگذار باشد؟
محمد‌تقی زمانیان: بحثهای دکتر ناصری به دو بخش تقسیم می‌شود که یکی از آنها سیاسی است؛ ایشان تاکید کرده که دانشمندان منتقد نظریه گازهای گلخانه‌ای کجا قرار دارند و ... که تمامی اینها جانبی است.
اساس و بنیاد این نظریه‌ها بر این تاکید دارد که روند دما نه تنها در کشور ما بلکه در همه کشورهای دنیا افزایش داشته که باید گفت این نظرات از لحاظ علمی مخدوش است.
حتی اگر هزاران نفر بگویند زمین گرم شده است، خب از نظر علمی این موضوع صحیح نیست؛ به این مسائل باید علمی نگریسته شود؛ در ipcc دانشمندانی حضور دارند اما باید ببینیم کار و تخصص آنها در چه موضوعاتی است؛ طبق نظر کارشناسان، مهمترین نکته درباره اساس نظر مطرح شده نسبت به گرمایش کره زمین بر طبق داده‌های هواشناسی عنوان می‌شود در صورتی که این داد‌ه‌ها نسبت به زمان اولیه خود قابل قیاس نیستند و اصل مبنای گرمایش زمین در حقیقت اشتباه است.
مکانیزمهای جلوگیری از گرمایش زمین
باید موضوع گرمایش زمین مستقل از کارهای سیاسی مورد پردازش قرار گیرد ضمناً این دلایلی که دوستان برای گرم شدن کره زمین مطرح می‌کنند نیز مخدوش است که در این میان دلایلی داریم که زمین اجازه نمی‌دهد دما تغییر یابد و به کنترل آن می‌پردازد؛ پدیده‌هایی وجود دارد که اجازه نمی‌دهد دمای کره زمین گرم‌تر یا سردتر از حد خود شود.
به عنوان مثال خورشید در عرضهای حاره‌ای به زمین می‌رسد اما سازوکارهایی وجود دارد که گرما را به عرضهای بالاتر و پایین‌تر انتقال می‌دهد و این روند از سوی بادها، موسمها و گرماهای نهان یا طوفانهای حاره‌ای صورت میگیرد؛ این دلایل موجب انتقال گرما به مناطق و عرضهای بالاتر خواهد شد و این انتقال نیز میزان و عدد مشخصی دارد.
اما اگر در یک دوره، گرمای بیشتری در عرض منتشر شود پدیده‌ای همچون ال‌نینو رخ می‌دهد و اجازه نمی‌دهد گرمای محسوس از منطقه حاره به عرضهای بالاتر انتقال یابد و اضافه گرمای موجود را کنترل خواهد کرد؛ اگر هم در یک سالی میزان کانونهای گرمایی کمتر از اندازه باشد در آن سال پدیده پاد ال‌نینو اتفاق می‌افتد که اجازه می‌دهد تا گرمای محسوس بیشتری به عرضهای بالاتر انتقال پیدا کند بنابراین، ما هم دلایل و مقالات علمی بسیاری برای عدم گرم شدن زمین در اختیار داریم.
عمده کسانی که می‌گویند زمین گرم شده است، تمام حرفهای خود را بر هفت محور برنامه‌ریزی می‌کنند؛ آنها این محورها را شامل بالا رفتن دمای کره زمین، آب شدن یخهای قطبها، بالا آمدن سطح آب اقیانوسها، تغییر الگوهای بارشی، پدیده‌های شدید جوی و اقیانوسی و افزایش هفت درجه‌ای دما عنوان می‌کنند در حالی که تمام این حرفها و دلایل خدشهپذیر است.
اما یکی دیگر از دلایل خدشه‌پذیری به نحوه پیش‌بینیها و مدلهای آن باز می‌گردد؛ مدلهایی که برای پیش‌بینیها به کار می‌رود همه مربوط به آمار است در صورتی که علم هواشناسی با علم آمار تفاوت دارد؛ حداقل چهار اختلاف بین علم هواشناسی و علم آمار وجود دارد و نمی‌توان داده‌های هواشناسی را با آمار به‌دست آورد و مورد لحاظ قرار داد.
در آمار باید همه داده‌های شما تصادفی باشد و اگر نباشد اشتباه صورت میگیرد در حالی که در هواشناسی هیچ داده‌ای تصادفی نیست به عنوان مثال به‌طور تصادفی نمی‌تواند باران ببارد یا هوا سرد شود یا اینکه باران سیل‌آسا ببارد.
دیگر اینکه بحث روندها حائز اهمیت است؛ در آمارها روندها کاربرد دارد اما در هواشناسی برای پیش‌بینی دما و بارش نمی‌توان از راه آمارها استفاده کرد.
موضوع دیگر بحث همبستگیها است؛ در هواشناسی همبستگی کاملاً بی‌معنی است در حالی که دلیل علمی وجود داشته باشد؛ بنابراین پیش‌بینیهای آماری نمی‌تواند مبنای استنباطهای هواشناسی باشد به همین دلیل تمام سناریوها و پیش‌نوشته‌ها برای ما مهم است.
بنده با مدلهای آماری کار کرده‌ام؛ به عنوان نمونه در سال ۹۲ با مدلی کار کرده‌ام که نشان می‌داد سطح آب اقیانوسها تا سال ۲۰۰۰ حدود دو متر بالا می‌آید؛ مدلی دیگر نشان می‌داد تا ۲۰۱۰ حدود پنج متر آب اقیانوسها بالا می‌آید در حالی که تغییری اتفاق نیفتاد و اتفاق هم نمی‌افتد.
تمام پیش‌بینی و پیش‌نوشته‌هایی که ipcc برای کشورها نوشته از مدلهای آماری استنباط شده است؛ باید این مهم را هم مورد توجه قرار داد که مدلهای هواشناسی نیز تا ۱۵ روز مورد توجه است و بعد از آن پیش‌بینیها قابل استناد و صحیح نیست؛ بنابراین پیش‌بینیها باید بر اساس آماری نباشد و مدلهای هواشناسی مورد توجه قرار گیرد.
اما در مورد سرنوشت توافقنامه پاریس باید در وهله نخست بحث علمی درست بودن یا غلط بودن گرمایش زمین مورد توجه واقع شود که بنده به عنوان کارشناس این حوزه تاکید دارم که تمامی حرفها و استدلالهای گرمایش زمین، خدشهپذیر است و از نظر علمی ایرادات فراوانی دارد چرا که اقلیم زمین دارای نظام‌مندی و خود‌کنترلی است و باید به نظریه‌های علمی در این موارد توجه شود.
به نظرم گرم شدن کره زمین، قبری است که در آن مرده‌ای وجود ندارد که برای آن به گریه می‌پردازند.
تسنیم: به قول دکتر ناصری، جمع منتقدان نظریه گرمایش زمین کجا هستند و دقیقا مبنای مخالفتشان با این مسئله چیست؟
دکتر زمانیان: اگر مخالفی هم درباره نظریه گرمایش زمین و گازهای گلخانه‌ای وجود داشته باشد، کسی حرف آنها را خریدار نیست چرا که رسانههای جهانی در اختیار جریان مطرح‌کننده این نظریه‌ها است؛ این موضوع مثل هلوکاست است.
حتی در کشور خودمان، چند سال قبل مسافرتی با یکی از مسئولان سازمان محیط زیست داشتیم که موضوع تغییر اقلیم را و استدلالهای کارشناسی شده را مطرح کردیم که او به خاطر نقد مسئله تغییر اقلیم بسیار ناراحت شد؛ علت ناراحتیهایی از این دست نیز به‌خاطر این است که انگار موضوعات تغییر اقلیمی یا گرمایش زمین وارد خون برخی از افراد شده و به همین خاطر هم تعدادی افراد ناراحت و نگران می‌شوند.
مثالهایی از این دست را بسیار مشاهده کرده‌ایم و به عنوان نمونه یکی از اساتید دانشگاه فردوسی مشهد درباره چرایی بحث تغییر اقلیم و موضوع گرمایش زمین، من را به اینترنت و نظریات کارشناسان غربی رجوع می‌داد که خواستار دلایل علمی خود این فرد شدم.
اینکه مطرح شود فلان دانشمند یا کارشناس کشورهای غربی چنین موضوعاتی درباره تغییر اقلیم یا گرمایش زمین را مطرح کرده‌اند، استنادی ندارد.
تسنیم: آقای دکتر زمانیان! ipcc یکی از پنلهایی است که تحت تاثیر سازمان هواشناسی جهانی قرار دارد، نظر شما در این خصوص چیست؟
دکتر زمانیان: در کشورمان نیز جایگاه دفتر تغییر اقلیم نباید در سازمان محیط زیست باشد چرا که محیط زیست سازمانی است که دسترسی به اطلاعات یا کارشناسان متخصص در این باره ندارد؛ سازمان هواشناسی برای این تاسیس شده که داده‌های دراز مدت را داشته باشد و در هر صورت محل دفتر تغییرات اقلیمی نباید سازمان محیط زیست بلکه باید سازمان هواشناسی باشد.
داده‌های اقلیم شناسی را سازمان هواشناسی جمع‌آوری می‌کند و سازمان محیط زیست این امکانات و متخصصان را در اختیار ندارد بنابراین باید نسبت به این مسائل نیز توجه شود.
تسنیم: آقای سرمست شما درباره ابعاد توافقنامه پاریس سخن گفتید؛ توضیح دهید که ما برای پذیرش یا عدم پذیرش چه ملاحظاتی را باید لحاظ کنیم؟
ابتدای بحث، آقای دکتر ناصری تاکید کرد که مخالفین موضوع گرمایش و تغییرات اقلیمی افرادی هستند که از شرکتهای نفتی پول می‌گیرند؛ در مورد چنین ادعایی باید گفت که یک گروه را محکوم به دریافت پول از شرکتهای نفتی کنیم بحثهای علمی و کارشناسی محسوب نمی‌شود البته آنطرف موضوع هم شاید اتهاماتی از سوی افراد مقابل وارد شود.
به نظرم باید خود را از بازی غیرکارشناسانه کنار بکشیم و خودمان مستقلاً این موضوع توافقنامه پاریس را به‌طور کامل بررسی کنیم؛ بنده سؤالم این است که چرا در داخل کشور بررسی بنیادی روی توافقنامه و گرمایش زمین انجام نشده که دکتر ناصری هم در این باره می‌گوید که آسمان همه دنیا یکی است و مخالفین اینگونه یا آنگونه هستند؛ خب آسمان همه جای دنیا آبی و یکی است اما جواب پرسش من این نبوده است.
اگر معتقد باشیم ipcc اصلاً جای مقدسی است، مسئله جداگانه‌ای است اما اگر همراه شوید و همه جوانب را حداقل در نظر بگیرید قدم بعدی، بحث در مورد توافقنامه پاریس و بررسی آن است.
می‌توانستیم در توافقنامه پاریس منفعل نباشیم
راجع به گرمایش زمین و توافقنامه پاریس بهتر است یک بار برای همیشه به بررسی بپردازیم ضمناً می‌توانستیم در موضوع گرمایش زمین و توافقنامه پاریس، منفعل نباشیم و از ظرفیت کشورهای در حال توسعه و گروههایی که در مجامع بین‌المللی عضویت داریم، استفاده کنیم و از پتانسیلهای خود برای کارهای پژوهشی بهره بگیریم اما متاسفانه چنین استفاده‌هایی نشده و اتفاق نیفتاده است.
در دست نبودن دلایل مناسب برای پیوستن به توافقنامه پاریس
دیگر اینکه دوستان موافق توافقنامه، بحث پیوستن همه دنیا به این توافقنامه را مطرح می‌کنند و حضور یا پیوستن ایران در این موضوع را هوشمندی می‌دانند! در صورتی که باید گفت همان مقدار که ایران در قطعنامه‌های شورای امنیت و سازمان ملل تاثیر دارد در این توافقنامه هم تاثیر خواهد داشت و این اثرگذاری بیش از اندازه‌ی ذکر شده نیست؛ از طرفی دلایل مناسبی برای پیوستن ما به توافقنامه وجود ندارد.
اما موضوع دیگری را که به توافقنامه پاریس ربط می‌دهند بحث ریزگردها است؛ سازمان محیط زیست به عنوان متولی اصلی ریزگردها محسوب می‌شود اما متاسفانه این موضوع را به تغییر اقلیم مرتبط می‌کنند در حالی که ریزگردها ربطی به تغییرات اقلیمی ندارد و این رفتار هم ازسوی سازمان محیط زیست صورت میگیرد.
درباره پدیده تغییر اقلیم باید گفت که این موضوع روندی ۳۰ تا ۵۰ ساله است به عنوان مثال فرآیند تغییر اقلیم یعنی بارانی که در شمال کشور می‌بارد در یک بازه زمانی ذکر شده به منطقه‌ای خشک و نیمه خشک تبدیل شود که البته همین نظریه و دلیل، نشان می‌دهد ما هنوز تغییر اقلیم را در کشورمان نفهمیده‌ایم.
در واقع دلیل اصلی ریزگردها ربطی به تغییر اقلیم و توافقنامه پاریس ندارد و عمده دلایل آن عدم مدیریت صحیح منابع آب، عدم مدیریت منابع طبیعی، ساخت سدهای غیر کارشناسی و ... است.
ربط ریزگردها به تغییر اقلیم، نوعی بازی با افکار عمومی
متاسفانه برخی افراد می‌خواهند ضعف مدیریتی خود را پشت مسئله تغییر اقلیم مخفی کنند؛ اینکه برخی مسئولان می‌خواهند ریزگردها را به تغییر اقلیم ربط دهند نوعی بازی با افکار عمومی است یعنی می‌خواهند بهانه‌ای برای چرایی پذیرش توافقنامه پاریس برای خود دست و پا کنند.
محسن ناصری: در توضیح صحبتهای آقای زمانیان باید گفت بنده تعجب می‌کنم از اینکه کاربرد آمار در هواشناسی را به همین سادگی زیر سؤال می‌برید؛ در مدلهای هواشناسی هم مدلهای آماری نقش ایفا می‌کنند.
محمد تقی زمانیان: آقای دکتر ناصری رشته شما چیست؟
محسن ناصری: بنده رشته مهندسی عمران خوانده‌ام.
محمد تقی زمانیان: احسنت؛ بسیار عالی! مدلهای عددی به هیچ وجه از مسائل آماری استفاده نمی‌کنند؛ آمار در هواشناسی به گذشته نگاه می‌کند؛ شما بهتر است یک مدل عددی را همانند کشورهای انگلستان نشان دهید ضمناً مسائل آماری در کشورهای انگلستان، نروژ، امریکا و فرانسه که با مدلهای عددی پیش‌بینی می‌کنند، وجود ندارد.
شما همچنین یک نقطه را نشان دهید که از مدلهای عددی استفاده می‌کنند؛ برخی فعالیتهای هم با دیده‌بانیها است.
محسن ناصری: نکته دیگر این است که شما در مورد دمای یخهای قطبین می‌گویید؛ آیا قبول ندارید بیش از ۵۰ درصد یخهای قطبین در ۱۰ سال گذشته آب شده است؟!
شما افزایش نیم متری تراز آب در همین خلیج فارس خودمان ظرف ۱۵ سال گذشته که بویه‌های خودمان سنجش کرده‌اند را انکار می‌کنید! آیا اینکه مرکز وابسته به سازمان هواشناسی در حال انتشار سناریوهای تغییر اقلیم است را ندیده‌اید؛ اینها سؤالاتی است که چطور می‌توان اینها را نادیده گرفت.
یک بخشی از تغییرات اقلیمی صرفاً ناشی از مدلهای هواشناسی است و به هواشناسان ارتباط دارد اما وقتی در مورد تغییر اقلیم صحبت می‌کنید از اقتصاد تا همه موضوعات را در برمی‌گیرد بنابراین صرفاً اینکه یک نهاد تخصصی بخواهد متولی کلیت موضوع تغییر اقلیم شود اساساً منطق ندارد اما در قسمت مدل‌سازیها سازمان هواشناسی دو نماینده دارد و در همه جلسات هم حاضر هستند و به ابراز نظر می‌پردازند؛ در کارگروه ملی هم رئیس سازمان هواشناسی حضور دارد.
اما در مورد پاسخ صحبتهای آقای سرمست باید توضیحاتی ارائه شود؛ بله قطعاً بحث تغییرات گردوغبار موضوعی نیست که صرفاً به تغییر اقلیم ارتباط داشته باشد اما به تغییر اقلیم هم مرتبط می‌شود.
ببینید روی خاک آرمورینگهایی وجود دارد که این بسته به جنس و نوع خاک با رطوبت تقویت می‌شود؛ از بین رفتن رطوبت، آرمورینگ خاک را بر هم می‌زند بنابراین بادهایی که در سابق توانایی جابجا کردن ذرات را نداشتند در حال حاضر شاید بسته به تغییرات آرمورینگ و جنس خاک، با همان سرعت باعث جابجایی خاک می‌شوند که این یکی از تاثیرات مستقیم محسوب می‌شود که البته اثرات افزایش دما نیز بر این روند مشخص و واضح است.
البته شاید هم برخی نقاط تغییر کاربریهای اشتباه، توسعه کشاورزی بی‌ربط، مدیریت غلط منابع آب و ... باعث افزایش این اثرات گردوغبارها شده اما در هر صورت تغییرات اقلیمی در فرآیند گردوغبار بی‌اثر نیست اما همه تقصیر هم بر گردن تغییر اقلیم نیست.
نکته دیگر در مورد تغییرات اقلیمی هم به ورود و بروز بیماریهایی نوظهور و بیماریهایی مثل مالاریا و ... برمی‌گردد که باید به طور جد به مبحث تغییر اقلیم دقت ویژه‌ای شود.
عسکر سرمست: آیا میزانی از تاثیر تغییر اقلیم روی ریزگردها در اختیار دارید و عددی در این باره به دست آمده است؟
محسن ناصریان : خیر در حال حاضر وجود ندارد و دفتر مخصوص آن در سازمان محیط زیست قرار دارد.
عسکر سرمست: البته پاسخ دهید دی‌اکسیدکربن نقش در فرآیندها دارد یا خیر؟
محسن ناصریان: البته اثر پروانه‌ای وجود دارد اما در مورد آب باید گفت به عنوان مثال در کرخه تقریبا ۳۰ درصد کاهش آورد، متعلق به فاکتورهای اقلیمی است و ۷۰ درصد دیگر هم به توسعه کشاورزی و برداشت آب بی‌رویه مربوط می‌شود و ۳۰ درصد مطرح شده عدد قابل ملاحظه‌ای است.
در این میان درباره اثر تغییرات اقلیم بر حوادث حدی نیز باید توجه ویژه‌ای داشت چرا که باعث بروز چین حوادثی خواهد شد؛ این حوادث شامل طوفانها و موارد جاری است، البته دور بازگشت هم می‌تواند داشته باشند.
اندازه‌گیری تراز آب دریا با بویه انجام نمی‌شود!
محمد تقی زمانیان: اندازه‌گیری تراز آب با بویه انجام نمی‌شود ضمناً در هواشناسی پدیده حدی بی‌معنی است؛ اینکه ناگهان در منطقه‌ای ۴۰ میلیمتر باران ببارد را نمی‌توان حدی نامید چرا که شاید بعدها باران بیشتری در این منطقه ببارد.
ضمناً بویه اندازه‌گیری تراز آب دریا را انجام نمی‌دهد؛ صحیح‌‌تر آن است که چیزی که تراز را اندازه‌گیری می‌کند، ایستگاههای ترازسنجی در ساحلها است؛ این را باید توجه کرد که بویه در وسط آب قرار دارد.
تسنیم: آیا اینکه دکتر ناصری می‌گویند ۴۵ سانتی‌متر افزایش آب دریا در خلیج فارس داشته‌ایم، می‌تواند صحیح باشد؟
محمد تقی زمانیان: بویه در وسط آب است؛ ایستگاههای ترازسنجی نیز وابسته به سازمان نقشه‌برداری است که اگر آنها اعلام کنند، فرمایش دکتر ناصری صحیح است.
محسن ناصریان: من شما را به خروجیهای پژوهشگاه اقلیم شناسی ارجاع می‌دهم.
محمد تقی زمانیان: بویه تراز آب را اندازه‌گیری نمی‌کند چرا که خودش روی آب شناور است؛ اندازه‌گیری اصلی هم برعهده ایستگاههای ساحل است و متولی آن ایستگاههای ترازسنجی است.
اما در مورد یخهای قطبی و موضوعات مطرح شده باید گفت که یخهای قطبی هم مثل برفهایی که روی کوههای شمال تهران است تابستانها آب می‌شوند همچنین فیلمهایی که نشان می‌دهند یخهای قطب در حال آب شدن هستند، مربوط به ۶ ماهه روزهای قطبی است؛ اگر دقت کنید تمام صحنه‌های آب شدن یخها در قطب در روز نشان داده می‌شود چرا که در قطبین، ۶ ماه هوا روشن و در ۶ ماه زمستان و پاییز هوا تاریک است.
محسن ناصری: آیا چنین موضوعی با چنین صراحتی را تاکنون هیچ‌کس متوجه نشده است؟
محمد تقی زمانیان: در قطب ۶ ماه از سال شب و تابستان و بهار روز است؛ در تابستان یخها آب می‌شود و زمستان دوباره یخ ایجاد می‌شود.
اشتباه بودن دلیل آب شدن یخها و بالا آمدن آب اقیانوسها
اینکه یخهای قطبی در حال آب شدن است و آب اقیانوسها بالا می‌آید، حرف اشتباهی است؛ به طور متوسط از یخهای قطبی کاسته نمی‌شوند و حتی آماری جهانی داریم که در برخی سالها، این یخها بیشتر نیز شده است؛ اگر روند گرمایش وجود داشته باشد هر سال یخها باید کمتر شوند اما آماری وجود دارد که در برخی سالها یخها اضافه‌تر هم شده است.
البته این نکته نیز باید توجه شود که بارش قطب نیز بسیار اندک است؛ این را باید مورد دقت قرار داد که یک بخش از یخها در محیط اقیانوسی و بخش دیگر در محیط قاره‌ای شکل میگیرد ضمناً آن بخشهایی که در محیط قاره‌ای شکل میگیرد ناشی از بارش برفها است.
اما این را باید دانست که اگر هم یخهای اقیانوسی آب شود، حجمش بسیار کم است؛ ثانیاً آن یخی که در محیط اقیانوسی ایجاد شده یعنی همان آب اقیانوس است که به انجماد و حجم بیشتر رسیده است؛ این یعنی که اگر یخ هم آب شود همان حجمی را خواهد داشت که قبلاً در داخل آب داشته است.
من این موضوع را به برخی دانشجویان دکترای فیزیک مطرح کردم که برخی می‌گویند اگر کره زمین گرم شود سطح آب اقیانوسها بالا می‌آید بنابراین به حساب این موضوع بپردازید که اگر دمای هوا ۲۰ درجه افزایش یابد سطح آب اقیانوسها چقدر بالا خواهد آمد که این مسئله به عنوان تمرینی کلاسی بررسی شد.
بعد از مطرح کردن این مسئله متوجه شدیم که اگر این مقدار گرما(افزایش ۲۰ درجه‌ای) به همه اقیانوس وارد شود، سطح آب اقیانوسها فقط حدود سه میلیمتر بالا می‌آید!! بنابراین اگر کسی محاسبه کند متوجه نظر بنده می‌شود
تسنیم: توافقنامه پاریس به‌لحاظ ساختاری و محتوایی دارای ابعاد مختلفی است، علت نگاه تک‌بُعدی برخی مسئولان امر در امضای این توافقنامه چه بوده است؟
سرمست؛ کارشناس انرژی: درباره موافقتنامه پاریس سؤالاتی وجود دارد که باید پاسخ داده شود؛ یکی از مهمترین خواسته‌ها این است که در حال حاضر شورای نگهبان ایراداتی نسبت به توافقنامه وارد کرده اما هنوز هیچ پاسخ مناسبی از سوی متولیان امر داده نشده است.
شورای نگهبان خواستار پیوست مرتبط با توافقنامه پاریس شده اما هیچ پیوستی برای آنها ارسال نشده البته این درخواستها و ایرادات در حالیست که همچنان شورای نگهبان ورود محتوایی نکرده و فقط موضوع پیوست را مورد توجه قرار داده است.
نظر صریح شورای نگهبان درباره توافقنامه پاریس در نامه‌ای که به رئیس مجلس شورای اسلامی ارسال شده نیز آمده است؛ در آنجا به بند هشت ماده چهار که همان موضوع مشخص شدن ndc (سند مشارکت ملی) است، اشاره شده که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: ndc (سند مشارکت ملی) را هیچ کس ارائه نداده است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) را تحویل داده‌ایم یا خیر؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) را داده‌ایم اما ndc (سند مشارکت ملی) را نداده‌ایم.
سرمست؛ کارشناس انرژی: آیا Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) می‌تواند تبدیل به ndc (سند مشارکت ملی) شود؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: هم می‌تواند تبدیل شود هم می‌تواند تبدیل نشود.
سرمست؛ کارشناس انرژی: چطور نمی‌تواند تبدیل شود؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: ایران می‌تواند برای این منظور برنامه جدیدی ارائه دهد.
سرمست؛ کارشناس انرژی: آیا اراده ارائه برنامه جدید در مسئولان ذی‌ربط کشور وجود دارد؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: چرا این پرسش را از من می‌پرسید، مسئول اینکه ایران Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) خود را تبدیل به ndc (سند مشارکت ملی) کند، رئیس کارگروه ملی تغییر اقلیم کشور است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: اگر برنامه جدیدی ندهیم Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) به‌صورت اتوماتیک تبدیل به ndc (سند مشارکت ملی) خواهد شد اما اینجا باز هم پرسش پیش می‌آید که؛ چرا Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) که به‌صورت اتوماتیک به ndc (سند مشارکت ملی) تبدیل می‌شود، هیچ‌وقت به مجلس ارائه نشده است؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: دایره تطبیق مقررات مجلس عدم‌مغایرت Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) را اعلام کرده است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) فقط در هیئت دولت تصویب شده در حالی که صراحتاً شورای نگهبان، مرکز پژوهشهای مجلس و نمایندگان مجلس هم خواستار ارائه سند شده‌اند؛ چرا این سند ارائه نمی‌شود؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: این سند Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) در سال ۹۴ توسط معاون رئیس‌جمهور به همه دستگاهها ابلاغ شد؛ خوب، در حال حاضر هم اگر شورای نگهبان و مجلس خواستار آن شده، دولت می‌تواند دوباره آن ارائه دهد.
سرمست؛ کارشناس انرژی: پیوستن ما به توافقنامه پاریس به‌منزله اجرای تعهداتمان است، حال الزام‌آور بودن و نبودن مسئله‌ای دیگر است؛ شما آیا این را قبول دارید که تعهدات ما باید به مجلس شورای اسلامی ارائه شود و آن را بررسی کنند؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آب و هوا: توالی وجود دارد اما به هم نمی‌چسبد؛ در قبل از توافقنامه پاریس کشورها موظف به ارائه Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) شدند و برای اینکه اثربخشی اجماع جهانی سنجیده شود قرارشد همه کشورها قبل از پاریس Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) خود را اعلام کنند و این تصمیم نیز هیچ ارتباط ارگانیکی به توافقنامه پاریس ندارد و مربوط به دو سال قبل است.
سرمست؛ کارشناس انرژی:حدود دو سال قبل سند تحت عنوان Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) از طرف کشورها به دبیرخانه کنوانسیون تغییر اقلیم ارائه شد و بعد از آن در سالهای ۲۰۱۵ در توافقنامه پاریس گفتند کشورهایی که قبلاً Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) داده‌اند به‌صورت اتوماتیک تبدیل به ndc (سند مشارکت ملی) خواهد شد مگر اینکه تصمیم دیگری بگیرند.
تعهدات ما به‌محض تصویب الزام‌آور می‌شود
بنابراین رسماً بعد از تصویب شورای نگهبان Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) ما تبدیل به ndc (سند مشارکت ملی) خواهد شد؛ پس این موضوع که پیوست و تعهدات وجود ندارد صحیح نیست؛ ما تعهداتی داریم که فعلاً الزام‌آور نیست اما به‌محض تصویب قانون الزام‌آور می‌شود.
نکته‌ای دیگر که مطرح شده اینکه به‌عنوان مثال Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) وجود دارد و می‌تواند بررسی شود اما باید تأکید کرد که این موضوع هم نیازمند مسیر قانونی است یعنی دولت باید آن را طبق لایحه‌ای به مجلس ارائه دهد و آنها هم بعد از اعلام وصول و ارسال به کمیسیونهای مربوطه مورد بررسی قرار دهند.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: بررسی Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) در کمیته لوایح و قوانین مجلس انجام گرفته و عدم‌مغایرت آن تأیید شده است، چرا به آن توجه نمی‌کنید؟
سرمست؛ کارشناس انرژی: آیا شما نامه شورای نگهبان را دیده‌اید؟ در بند هشت ماده چهار در مورد ndc (سند مشارکت ملی) اشاره شده و آمده که همه اعضا تمامی اطلاعات لازم را ارائه دهند اما نکاتی نهفته وجود دارد و آن اشکالی که شورا گرفته عدم‌ارائه ndc (سند مشارکت ملی) است و در این رابطه نامه مرکز پژوهشهای مجلس هم وجود دارد و این مهم کاملاً شفاف بیان شده است.
تعهدات کشورهای عضو توافقنامه پاریس، داخل ndc (سند مشارکت ملی) قرار دارد؛ یعنی تمام هدف توافقنامه، اجرای ndc (سند مشارکت ملی) است و ما باید Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) را که قرار است به ndc (سند مشارکت ملی) تبدیل شود بررسی کنیم البته شورای نگهبان و مرکز پژوهشهای مجلس نیز صراحتاً اعلام کرده‌اند که باید Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) ارائه شود و عدم‌ارائه آن به‌منزله مغایرت با دو اصل از قانون اساسی است.
موضوع ارائه تعهدات ما به نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی بسیار شفاف و واضح است و نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم بارها بر این موضوع تأکید کرده‌اند؛ حتی مصوبه در کمیسیون کشاورزی مورد تأکید واقع شد که قرار بود این تعهدات ارائه شود اما انجام نگرفت.
مسئله دیگر بحث تحریمها است که آقای شفیع‌پور معاون بین‌الملل سازمان محیط زیست در مصاحبه‌ای مدعی شده که هیچ تحریم و تنبیهی در توافقنامه پاریس وجود ندارد در حالی که چنین چیزی نیست و در ماده ۱۵ توافقنامه پاریس کمیته‌ای وجود دارد که کاملاً تخصصی است و گزارشهایی را در مورد ndc (سند مشارکت ملی) را ارائه می‌کند و این گزارشها به مجمع اعضای توافقنامه پاریس ارائه می‌شود.
در ماده ۱۵ توافقنامه پاریس، سازوکارهای آتی معاهده کاملاً مبهم است و ارائه به کنفرانسهای بعدی شده که باید مورد توجه قرار گیرد ضمناً در بند چهار ماده ۱۶ این توافقنامه راجع به اختیارات کنفرانس، توضیحاتی ارائه شده که به‌غیر از وجود برخی اقدامات و تشویقها، ابزارهای لازم نیز استفاده شود که یکی از آنها می‌تواند تحریمها باشد.
یعنی کنفرانس رأساً می‌تواند در مورد کشورهایی که تعهدات لازم را اجرایی نکرده‌اند اقدام کند و به‌طور کاملاً غیرخصمانه و دوستانه گزارشی را به شورای امنیت ارائه کند و تأکید داشته باشد که فلان کشور ضمن اجرا نکردن تعهدات برای جامعه جهانی نیز خطرناک است.
شفاف‌بودن پتانسیل تحریم در توافقنامه پاریس
پتانسیل تحریم در توافقنامه پاریس کاملاً شفاف و مشخص است چرا که می‌توانند در گزارشی غیرخصمانه بنویسند که کدام کشور به تعهدات خود عمل نکرده است.
همچنین در این توافقنامه برخی موضوعات به آینده ارجاع داده شده و نمی‌دانیم در آینده چه اتفاق می‌افتد؛ قراردادی را که امضا می‌کنیم مشخص نیست و این موضوع در بندهای مختلف هم مشهود است؛ مگر چقدر ابزار داریم که تصمیمات کنفرانس را عوض کنیم؟ متأسفانه ما منفعل عمل می‌کنیم.
سازوکار خروج از توافقنامه پاریس نیز موضوع دیگری است که باید به آن توجه داشته باشیم؛ در حال حاضر آمریکا درخواست خود را برای خروج از توافقنامه پاریس داده اما طبق این توافقنامه، این روند عملاً چهار سال به طول می‌انجامد.
در صورت تأیید توافقنامه پاریس و ورود به آن، خروج از توافقنامه سخت خواهد بود در حالی که ورود به آن باز است.
در زمینه ورود به توافقنامه پاریس نیز فقط یک بازه زمانی یک‌ساله برای تأیید وجود دارد و در این رابطه هم محدودیت زمانی شامل نمی‌شود.
تسنیم: چقدر امید دارید تا برنامه‌های مدنظر که در توافقنامه پاریس مورد تأکید قرار گرفته و ارائه شده عملیاتی شود؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: باید این برنامه‌ها عملیاتی شود چرا که طبق گزارش رسمی وزارت نفت اگر مصرف بر همین منوال باشد ما در سال ۱۴۰۵ واردکننده انرژی خواهیم بود و خودمان باید نفت را خریداری کنیم و تبعاتی به‌دنبال دارد، بنابراین توجه به مصرف انرژی اجباری است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: هیچ کس در کشور مخالف این صحبتهای مطرح‌شده نیست اما در حال فعالیت هستیم تا راندمان نیروگاهها را افزایش دهیم؛ نباید به‌گونه‌ای القا شود که ما مخالف هستیم چرا که ما می‌گوییم بهره‌وری، راندمان نیروگاهها و انرژیهای تجدیدپذیر باید وجود داشته باشند اما تأکید داریم که دادن تعهدات بین‌المللی با این وضعیت اشتباه است.
باید مسئولان ذی‌ربط پاسخ دهند چرا Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) که ارائه داده‌ایم مشروط نبوده است.
می‌توانستیم تعهدات خود را مشروط به چیزهای قابل ارزیابی ارائه کنیم نه به رفع تحریمها که فقط خود دولت مدعی به رفع آنها است؛ چرا تعهدات خود را در توافقنامه مشروط نیاورده‌ایم؛ ما از انتقاد به عملکرد انجام‌شده در توافقنامه به‌دنبال موج‌سواری نیستیم بلکه بحث اصلی‌مان در رابطه با منافع ملی است.
باید برنامه‌های خود را مشروط کنیم
آینده اقتصادی ایران چه بخواهیم و چه نخواهیم با منابع نفت و گاز گره خورده است بنابراین باید به این مهم و موضوعات مرتبط با انرژی توجه جدی داشته باشیم؛ اگر قرار است به‌طور کامل بپیوندیم می‌توانیم برنامه خود را همانند برخی کشورها مشروط کنیم.
تسنیم: به‌اذعان بسیاری کارشناسان، توافقنامه پاریس بار مالی برای کشور به‌دنبال خواهد داشت حال با توجه به این موضوع آیا نمی‌توانستیم تعهدات خود را به‌گونه‌ای دیگر ارائه دهیم یا اینکه چرا تعهدات خود را مشروط نکردیم؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آب‌وهوایی: اولاً Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) در قالب توافقنامه پاریس نیست بلکه در قالب پیوستن کشورها به کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل است و خواستن یا تهیه آن ربطی به توافقنامه پاریس ندارد کما اینکه اگر هفته آخر مذاکرات، متن باز نمی‌شد و جریمه‌ها برداشته نمی‌شد در پاریس هم هیچ اتفاقی نمی‌افتاد و این برنامه ربطی به توافقنامه پاریس ندارد.
اگر در پاریس هم وزیر امور خارجه فرانسه موضوع تغییرات اقلیم و توافقنامه را دنبال نمی‌کرد چیزی به‌اسم توافقنامه پاریس زاده نمی‌شد.
نکته دیگر این است که در توافقنامه پاریس همان صفحه نخست نوشته که مبنای توافقنامه و اقدام، اصل عدم‌برابری اما متناسب بودن و تعهد مشترک کشورها است ؛ یعنی کشوری که پررنگ است با کشوری که کمرنگ است تفاوت دارد و اقدامش هم باید فرق کند؛ یک کشور مثل کشورهای توسعه‌یافته وظایف دیگری دارد اما برای کشورهای همانند ما موضوع دیگری تعریف شده است.
این توافقنامه مکانیزمی اجرایی دارد اما تأکید داریم که به‌روی اصل عدم‌تساوی با مسئولیتی مشترک است؛ شفافیت موضوع هم مربوط به امروز و این توافقنامه نیست بلکه تمام کنوانسیونهای بین‌المللی شفافیت دارند.
در تمامی کنوانسیونهای تغییر اقلیم بر شفافیت در رابطه با تغییرات اقلیمی تأکید شده است و این موضوع صرفاً ارتباطی به توافقنامه پاریس ندارد؛ هیچ کدام از بحثها یعنی موضوع شفافیت، اقدامات، Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) و ndc (سند مشارکت ملی) هیچ ربطی به این کنوانسیون ندارد.
ایراداتی در متن توافقنامه پاریس وجود دارد
بهتر است داخل متن توافقنامه پاریس کاملاً مورد توجه قرار گیرد؛ در هر حال معتقدم ایراداتی در متن وجود دارد اما ایراداتی که معتقد به آن هستیم اصلاً آن موضوعات مطرح‌شده از سوی شما (سرمست) نیست.
نقاط ضعف و قوت را برای مرکز پژوهشهای مجلس فرستاده‌ام البته در متن نیز بر برنامه‌های بخش خصوصی همانند کاهش انتشار و کمک به آنها اشاره شده است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: متأسفانه سازمان محیط زیست وقتی مواردی همانند الزام‌آور بودن یا تحریمها را منکر می‌شود ما دلمان از این برنامه می‌سوزد؛ این توافقنامه شاید منافعی را در پی داشته باشد اما ضررهای آن بسیار بیشتر خواهد بود.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: زمانی که در حال بررسی توافقنامهای هستیم، عدالت حکم می‌کند که در زمان بررسی همه موضوعات را در توافقنامه ببینیم؛ بنده نیز به‌جای خود ایرادات و نقاط قوت را منعکس کرده‌ام.
سرمست؛ کارشناس انرژی: وقتی نماینده مجلس ما اطلاعات کافی از توافقنامه پاریس ندارد، چطور انتظار داریم گزارش را بخواند؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: وظیفه مرکز پژوهشها است که تحقیق در مورد توافقنامه پاریس چه مثبت و چه منفی را انجام دهد.
سازمان محیط زیست نیز به‌زودی جواب خود را به مرکز پژوهشها ارسال می‌کند؛ کارگروه ملی هم سه کمیته دارد که شامل ipcc، کمیته ملی و کمیته مذاکراتی است که کمیته مذاکراتی این پاسخ مبسوط را به مرکز پژوهشها ارسال می‌کند.
اما در مورد مجلس نیز آنها سازوکار و برنامه قانونی خود را دارند؛ یک معاونت با عنوان معاونت تطبیق برنامه در این قوه وجود دارد که هر قانون ابلاغ‌شده باید توسط آنها بررسی شود.
این معاونت در بررسیهای خود عدم‌تطابق قانون ابلاغی را با مصوبات قبل می‌سنجد و مغایرت یا عدم‌مغایرت را مورد توجه قرار می‌دهد؛ اگر قانون ابلاغی مغایرت داشته باشد باید اصلاح شود و اگر نداشته باشد هم باید اجرایی شود.
تسنیم: آیا امکان اصلاح تعهدات ایران در این توافقنامه از سوی مسئولان ذی‌ربط و دولت وجود دارد؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: بله، امکان اصلاح وجود دارد؛ پروسه هم به این گونه است که اگر مغایر با قوانین و سازوکارهای موجود باشد ارسال می‌شود و اگر دولت آن را اصلاح کرد که هیچ و اگر اصلاح نشد آن قانون با اختیار رئیس قوه مقننه لغو خواهد شد.
موضوع Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) هم توسط معاونت تطبیق برنامه مجلس تأیید شده و عدم‌مغایرت آن انجام گرفته است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: پرسشی از آقای ناصری دارم بفرمایید؛ پس نظر شورای نگهبان در این زمینه چیست؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: شورای نگهبان در حال حاضر چیزی را خواسته به همین سبب یا به این شورا داده می‌شود یا اینکه پاسخ آن ارائه خواهد شد اما در هر صورت عدم‌مغایرت توسط مجلس شورای اسلامی تصریح شده است.
تسنیم: آیا نباید توافقنامه پاریس و سند مشارکت در کمیسیونهای دیگر مجلس غیر از کمیسیون کشاورزی هم بررسی می‌شد؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: هیئت رئیسه مجلس باید آن را به کمیسیونها ارجاع دهد؛ تا آنجایی که می‌دانیم به سه کمیسیون ارجاع داده بودند که یک کمیسیون آن را برگردانده و دو کمیسیون دیگر به بررسی می‌پردازند.
سرمست؛ کارشناس انرژی: یک موضوع دیگر هم فارغ از بحثهای حقوقی و الزام‌آور بودن یا نبودن مورد توجه است چرا که طبق متنی که وجود دارد باید اطلاعات اعم از اطلاعات انسان‌ساخت با اعداد آن شامل صنایع نظامی، کارخانه‌ها و مصرف انرژی به طرفهای مقابل ارائه شود و این مهم نیز با نام شفافیت مطرح شده است.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: اینکه بگویید اطلاعات هر چیزی باشد اینگونه نیست؛ این موضوع هیچ ارتباطی به صنایع نظامی ندارد بلکه میزان مصرف انرژی در کشور مبنا است و نه‌تنها ما بلکه سایر کشورها نیز این را دنبال می‌کنند. هیچ اطلاعات امنیتی و نظامی بیرون نمی‌رود.
سرمست؛ کارشناس انرژی: اما موضوع مهمی است چراکه اطلاعاتی از کشور بیرون می‌رود و هیچ کدام استخراج آن را هم نمی‌دانیم.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: تمامی اطلاعات برگرفته از بیلان انرژی کشور است و ما هر سال این اطلاعات را چاپ می‌کنیم و این کار هم توسط وزارت نیرو انجام میگیرد.
تسنیم: تأثیرگذاری دی‌اکسید کربن بر گرمایش زمین یا تغییرات اقلیمی یکی از مهمترین دلایل پیوستن به توافقنامه پاریس عنوان شده است؛ آقای دکتر زمانیان! شما به‌عنوان کارشناس ارشد این حوزه درباره تأثیرگذاری دی‌اکسید کربن بر گرمایش زمین و نحوه کنترل آن توضیحاتی را بفرمایید.
در مورد موضوع گازهای گلخانه‌ای باید گفت که از میزان منتشرشده آن در حدود ۹۵ درصد بخار آب و پنج درصد Co2 است که مقدار اندکی از آن، بشر‌ساز و غالب آن توسط گیاهان تولید می‌شود؛ حال فرض کنیم دی‌اکسید کربن عامل گرمایش زمین است بنابراین مقداری که انسان تولید می‌کند آن‌قدر بزرگ و وسیع نیست.
اما در حقیقت اصل گرم‌شدن کره زمین نادرست است چرا که بر سر قبری گریه می‌کنیم که هیچ مرده‌ای در آن وجود ندارد.
بنده حاضرم در محضر تمام کارشناسان این موضوعات علمی را به اثبات برسانم و تأکید دارم که اصل موضوعات گرمایش زمین اشتباه است چرا که اقلیم زمین کنترل‌پذیر است؛ در مورد ipcc (پنل بین‌الدول تغییر اقلیم) هم یک گروه کاملاً سیاسی است و تمامی کارهای آن از قبل نوشته شده که باید دقت لازم صورت گیرد.
تسنیم: چقدر فکر می‌کنید توافقنامه پاریس در تغییر اقلیم و ممانعت از گرمایش زمین اثرگذار شود؟
زمانیان: هیچ اثری نخواهد داشت چون حداکثر کاری که می‌خواهد انجام شود در مورد میزان انتشار CO2 است که هیچ تأثیری هم به‌دنبال ندارد.
بهتر است به‌جای مراجعه به نظرات غربیها به این مسائل به‌صورت علمی نگاه شود؛ ببینید آیا موضوع مطرح‌شده امکان‌پذیر خواهد بود یا اینکه چنین چیزی نیست.
متأسفانه بیشتر کسانی که به نظریه‌پردازی درباره تغیرات اقلیمی می‌پردازند، اقلیم را نمی‌شناسند و حرفهای غربیها را باور می‌کنند.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: از نظر بنده علم، غربی و شرقی ندارد و علم دامنه‌ای آزاد است، نمی‌توانیم بپذیریم که تصمیمات یک عده‌ای محقق شائبه سیاسی دارد البته ممکن است استفاده سیاسی شود اما فعالیت این کارشناسان فرضاً صحیح است و رویکرد محققین درست خواهد بود؛ نمی‌توانیم بپذیرم که این افراد، نان سیاسی می‌خورند.
ما مقیاس، مرحله و فهم علمی داریم بنابراین می‌توانیم قضاوت درستی داشته باشیم و به جمع‌بندی صحیحی برسیم.
اینکه بگوییم چشمانمان به غرب است نه خودم اینگونه هستم نه با کسانی که سروکار داشته‌ام اینچنین بوده‌اند؛ تمام مطالب را برای روشن شدن مسئله بیان کرده‌ام.
تسنیم: فکر می‌کنید توافقنامه پاریس چه سرنوشتی در کشور ما خواهد داشت؟
ناصری: این مسئله‌ای جهانی است و ما جزیی از این بازی هستیم و این چرخ متوقف نمی‌شود؛ با توجه به اینکه اثرگذار و اثرپذیریم باید آگاهانه، هوشمندانه و پخته از منافع توافقنامه استفاده کنیم.
تسنیم: آقای دکتر ناصری! آیا نظارت منتقدان را در ادامه راه به کار می‌بندید و آیا امکان تغییر در این تعهدات توافقنامه وجود دارد؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: ما باید نظرات منتقدان را کاملاً بشنویم اما در مورد امکان تغییر هم باید گفت که می‌توانیم در زمان مقتضی اقدام کنیم و Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) را در قالب ndc (سند مشارکت ملی) به‌شکل دیگری ارائه دهیم البته اکنون دولت دوازدهم حضور می‌یابد و رئیس جدید سازمان که رئیس کارگروه تغییر اقلیم است هم می‌تواند در این رابطه تصمیم‌گیری کند.
یکی از اقدامات ما در سه سال گذشته طرح مسئله بوده است اما مسئله را به‌شکل عمومی عنوان نکردیم؛ غالباً جلسات چندساعته کارشناسی داشته‌ایم و از رسانه‌ها دعوت کردیم و اثرات و اقدامات را نیز مورد لحاظ قرار دادیم.
سرمست؛ کارشناس انرژی: ما به‌عنوان کسانی که نقدهایی نسبت به توافقنامه پاریس داریم نه موج‌سواریم و نه از جایی تغذیه می‌شویم اما امیدواریم فعالیتی در این باره صورت گیرد ضمناً اگر حرفی هم گفته می‌شود دلسوزانه است و در این بخش دلسوزانه با ما همراه شوید؛ باز شدن درب تعامل و گفت‌وگو یا بحث، کار غلطی نیست اما بهتر است که به هم برچسب نزنیم.
بررسی اسناد نقش دی‌اکسید کربن و گازهای گلخانه‌ای در گرمایش زمین و مبانی علمی این نظریه، پیامدهای امضای توافقنامه پاریس برای کشورمان، میزان اتکای علمی دلایلی که منجر به تدوین این توافقنامه شد و ... از جمله موضوعات میزگرد توافقنامه پاریس است.همه ما بارها، برنامه‌های مستند زیادی درباره آب شدن یخهای قطب شمال دیده‌ایم یا استدلالهای مربوط به گرمایش زمین و خطرات آن را از رسانههای جمعی شنیده‌ایم اما اصل ماجرای جنجال بر سر مسئله «گرمایش زمین» که در نهایت منجر به امضای «توافقنامه پاریس» شده چیست؟
چه مستندات علمی دال بر افزایش دمای کره زمین وجود دارد، آیا همه دانشمندان و کارشناسان در حوزه اقلیم‌شناسی و هواشناسی نسبت به این فرضیه که دی‌اکسید کربن و گازهای گلخانه‌ای متهم اصلی گرمایش زمین هستند، متفق و هم‌نظرند، آیا تا به حال استدالی علمی مبنی بر بی‌تاثیر بودن گازهای گلخانه‌ای در افزایش گرمای زمین از طریق رسانههای جمعی شنیده‌اید، آیا تا به حال تشکیکی درباره ذوب شدن یخهای قطب شمال شنیده‌اید و اینکه صحنه‌های آب شدن این یخها مربوط به ۶ ماهه روز قطبی بوده و در ۶ ماه شب قطبی، روند انجماد و تشکیل مجدد یخهای قطبی هر سال در حال تکرار شدن است ...
آیا تا به حال از خود پرسیده‌ایم که بر اساس کدام مبانی و مستندات علمی، اثبات شده که گازهای گلخانه‌ای عامل گرمایش زمین هستند و چرا ما آن را به عنوان یک اصل مسلم علمی پذیرفته‌ایم؟!
جالب اینکه بدانیم پذیرش اصل گرمایش زمین به دلیل افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای در نهایت منجر به امضای توافقنامهای به نام توافقنامه پاریس در ۱۲ دسامبر سال ۲۰۱۵ با شرکت نزدیک به ۱۹۶ کشور جهان و در چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد شد تا دمای کره زمین تا پایان قرن به جای دو درجه، ۱.۵ درجه سانتیگراد افزایش یابد!
اما در این میان، پاسخ به بسیاری از سؤالات نظیر سؤالاتی که در بالا ذکر شد، همچنان از سوی مدافعان نظریه گرمایش زمین به واسطه گازهای گلخانه‌ای بی‌پاسخ مانده و بسیاری از کارشناسان برجسته در حوزه‌های مرتبط با مسئله تغییر اقلیم و هواشناسی، مستندات علمی زیادی در رد این نظریه و دفاع از بی‌تاثیر بودن گازهای گلخانه‌ای در گرمایش زمین ارائه کرده‌اند.
برای بررسی سؤالات و ابهامات مختلفی که درباره مسئله تغییر اقلیم و گرمایش زمین وجود دارد و در راستای تشریح ابعاد مختلف توافقنامه پاریس و پیامدهای مثبت و منفی امضای این توافقنامه توسط کشورمان، میزبان نشستی با عنوان «توافقنامه پاریس؛ تهدید یا فرصت» با حضور جمعی از اساتید دانشگاهی، کارشناسان و نماینده سازمان محیط زیست در محل باشگاه خبرنگاران تسنیم بودیم.
در این نشست تخصصی محمد تقی زمانیان؛ عضو سابق کمیته مشترک علمی وابسته به برنامه و تغییر اقلیم جهان، محسن ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آب و هوا و عسکر سرمست؛ کارشناس انرژی به بررسی تهدیدها و فرصتهای توافقنامه بین‌المللی پاریس پرداختند.
تسنیم: آقای دکتر زمانیان! در توافقنامه پاریس، انتشار گاز دی‌اکسیدکربن و گازهای گلخانه‌ای به‌عنوان علت اصلی گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی معرفی و پذیرفته شده است؛ چه مستندات علمی در این خصوص در دست است و آیا ابهامی درباره اصل گرمایش زمین وجود دارد؟
محمد تقی زمانیان؛ عضو سابق کمیته مشترک علمی وابسته به برنامه و تغییر اقلیم جهان: به نظر بنده این موضوع که افزایش دمای زمین به علت افزایش دی‌اکسیدکربن ایجاد شده، نظریه‌ای بدون مبنا است و دلیل علمی برای این موضوع وجود ندارد.
اطلاعاتی که در مورد افزایش دمای کره زمین داده می‌شود توسط سازمان جهانی هواشناسی و از جانب ایستگاهها گرفته می‌شود که بنابر دلایلی نمی‌توان به آن توجه کرد؛ در هر صورت داده‌های ایستگاهها در مورد افزایش یافتن یا نیافتن دمای کره زمین یا تغییرات اقلیمی قابل قبول نیست چرا که در گذشته ایستگاههای هواشناسی را دورتر از شهرها و مناطق مسکونی تاسیس می‌کردند اما در سالهای اخیر با گسترش شهرها و مناطق مسکونی، ایستگاهها نزدیک به سکونت‌گاههای انسانها شده‌اند بنابراین شاهد تفاوت در این اطلاعات کنونی نسبت به دهه‌های گذشته هستیم.
به عنوان مثال ایستگاه فرودگاه مهرآباد ۶۰ سال پیش خارج از منطقه شهری تاسیس شد و متاثر از مناطق شهری نبود اما در حال حاضر در محاصره مناطق شهری قرار دارد بنابراین اطلاعات دمایی آن با اهداف مدنظر متفاوت است و به هیچ عنوان قابل قیاس نیست.
عدم امکان استناد به اطلاعات هواشناسی برای اثبات گرمایش زمین
به همین سبب که ایستگاههای هواشناسی در تمام دنیا با این مشکل که در نزدیک مناطق مسکونی قرار گرفته‌اند، مواجه هستند بنابراین نمی‌توان به اطلاعات آنها مبنی بر گرمایش زمین استناد کرد.
عسکر سرمست؛ کارشناس انرژی: توافقنامه پاریس ابعاد گسترده حقوقی، علمی، سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی دارد و باید کارهای کارشناسی وسیعی از سوی کارشناسان و مسئولان بر روی آن صورت گیرد؛ هر کدام از این ابعاد نیز نیازمند بررسی همه‌جانبه کارشناسان است و بررسیها نیز در هر کدام باید به‌دور از فرافکنی باشد.
یکی از موضوعات مرتبط با توافقنامه پاریس توجه به بحثهای علمی آن است و باید پرسید که آیا مثلاً دی‌اکسید کربن عامل گرمایش زمین محسوب می‌شود یا اینچنین نیست.
توافقنامه پاریس نیازمند بررسی عادلانه، منصفانه و قابل اطمینان
در این میان برخی کارشناسان از جمله ipcc (هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم) دی‌اکسیدکربن را عامل گرمایش جهانی می‌دانند اما برخی کارشناسان دیگر این امر را قبول ندارند بنابراین موضوع گرمایش زمین و توافقنامه پاریس نیازمند بررسی به‌صورت عادلانه، منصفانه و قابل اطمینان است و حداقل این بررسیها باید برای کشورمان قابل اطمینان باشد.
غالب کشورهای جهان، جدای از ipcc، مطالعات وسیعی روی بحث علمی گرمایش زمین دارند اما با توجه به اینکه ایران در مجموعه منابع نفت و گاز رتبه‌های بالایی را در اختیار دارد و ممکن است پیوستن ما به توافق پاریس تاثیراتی را در برداشته باشد که باید بررسیها کاملاً انجام بگیرد.
ما باید در کشورمان توافقنامه پاریس و بحث گرمایش را مستقلاً به دور از حواشی سیاسی داخلی یا جهانی بررسی کنیم و جمع بندیها را مبنای ادامه راه قرار دهیم البته رویکرد عاقلانه این است که خودمان موضوع گرمایش زمین و توافقنامه پاریس را مستقلاً و به دور از حواشی سیاسی که نسبت به این موضوع در داخل و جهان وجود دارد، بررسی کنیم و نتیجه را مبنای ادامه راه قرار دهیم.
محسن ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آب و هوا:این بحثها و صحبتهای مطرح شده غالباً تکراری است؛ بنده سؤالی از کارشناسان می‌پرسم، از زمانی که دبیرخانه ipcc (هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم) در سازمان هواشناسی مستقر شده چند سال می‌گذرد، مبنای نگاه ipcc به تغییر اقلیم کاملاً روشن است بنابراین دوستان منتقد باید به این موضوع توجه داشته باشند.
افراد منتقد نسبت به موضوع گرمایش زمین و توافقنامه پاریس تا امروز کجا بوده‌اند؛ ما دبیرخانه ipcc را داریم و به طور کامل وضعیت کشور را گزارش می‌کنیم اما این پرسش مهم مطرح می‌شود که آیا این سازوکار خلق‌الساعه ایجاد شده است.
مبانی ipcc کاملاً روشن است و از اول هم واضح بوده که به تدریج پیش رفته و روشن‌تر شده که تبیین و عمق آن مشخص است همچنین بهتر است دوستان منتقد توافقنامه، دانشمندان مطرح مقابل قضیه گرمایش زمین و توافقنامه پاریس را معرفی کنند و بگویند این افراد کجا هستند؛ عمده مطالب و نظرهایی که در خارج از کشور می‌بینیم پروپاگاندای شرکتهای نفتی است.
بیش از ۱۰ نفر از کسانی که در سطح بین‌المللی در جراید درباره این موضوعات (تغییرات اقلیمی و توافقنامه پاریس) قلم می‌زنند یا از شرکتهای نفتی وام گرفته‌اند یا به طور مستقیم یا غیر مستقیم به وامداری آنها می‌پردازند!
شما نیز بهتر است افراد را مقایسه کنید و وزنهای علمی را به‌طور کامل بیابید؛ گزارشهای ipcc را مشاهده کنید و امضای نفرات زیر آن را هم مشاهده کنید؛ نویسنده‌ها و سرویراستاران آن در زمان بازنگری مشخص است.
گزارشهای مطرح شده در پنج دوره بازنگری می‌شود؛ افرادی که در داخل و خارج از کشور به تبیین گزارشهای علمی ipcc (هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم) می‌پردازند از لحاظ علمی سرشناس هستند؛ بهتر است مقایسه‌ای میان کارشناسان صورت گیرد تا بنده هم قانع شوم.
اما در مورد فرآیند تغییر اقلیم باید گفت که این موضوع جا افتاده و مشخص است؛ تغییر اقلیم به مثابه یک کشتی در حال حرکت تعبیر می‌شود؛ اینکه شما و کارشناسان چقدر تغییرات اقلیمی را نقد کنید یا پذیرای آن باشید در اتفاقاتی که پیش می‌آید تاثیری ندارد.
اما موضوع دیگر این است که باید پرسید وزن کشور ما در دنیا چقدر است؛ میزان تولید ثروت کشور ما در دنیا چقدر برآورد می‌شود؛ آیا حضور کشور ما به عنوان ایران سرنوشت تفاهمنامه پاریس را جابجا می‌کند؛ که قطعاً باید گفت خیر چنین نیست.
در این میان منتقدان توافقنامه پاریس می‌گویند که باید با اقتضائات کشور خودمان تصمیم‌گیری کنیم تا تبعات آن گریبان گیر ما نشود؛ فرضاً که ipcc و نظرات محققین آنها تماماً زائده ذهن پریشان و امپریالیست است، خب در عالم واقع چه اتفاقی می‌افتد؛ باید گفت ipcc معنا است و گزارشها را ارائه می‌کند که البته تفاهمنامه کیوتو نیز بر همان مبنا و اساس پیش می‌رود.
ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در دهه‌های آینده قیمت انرژی دستخوش تغییرات جدی خواهد شد و این موضوع نیز متاثر از تغییرات اقلیمی است و این هم نکته مهم و قابل توجهی محسوب می‌شود.
در حال حاضر در مورد تغییر اقلیمی سخن می‌گوییم که تمام آسمان دنیا به هم ربط دارد؛ اینکه یک تغییر در یک کشور رخ دهد و بگوییم ربطی ندارد درست نیست اما در مورد صحبتهای دکتر زمانیان که به ایرادات در اطلاعات زمینی اشاره کرد باید تاکید کرد که این موضوع صحیح است.
به عنوان نمونه در ایلام معاون سازمان هواشناسی توضیحاتی در مورد ایرادات ثبت اطلاعات ایستگاه هواشناسی فرودگاه را ارائه می‌داد؛ خب انتهای این موضوع اطلاعات شما قابل استناد نیست اما در همین اطلاعات غیر قابل استفاده و استناد نیست تعداد زیادی مقاله قابل استفاده وجود دارد که دانشجویان از آن بهره می‌گیرند.
در مقیاس جهانی تغییرات اقلیمی و هواشناسی مدلها تا حدود زیادی بهبود یافته‌اند؛ در حال حاضر ipcc هم چهار مدل ارائه کرده و تمامی این مدلها موجود است که باید خروجی آن مشاهده شود.
مدلها در حال حاضر تکامل یافته‌اند که البته دنیای علم هم ایرادات را می‌داند و با آن آشنا است؛ تلاش می‌شود ایرادات برطرف شود و تا حدودی هم بهبود یافته است.
تسنیم: آقای دکتر زمانیان! شما اشاره داشتید که مشکلات جدی در ایستگاههای سنجش هواشناسی وجود دارد؛ این موضوع چقدر می‌تواند در مخدوش شدن مبنای تصمیم‌گیری درباره گازهای گلخانه‌ای و توافقنامه پاریس اثرگذار باشد؟
محمد‌تقی زمانیان: بحثهای دکتر ناصری به دو بخش تقسیم می‌شود که یکی از آنها سیاسی است؛ ایشان تاکید کرده که دانشمندان منتقد نظریه گازهای گلخانه‌ای کجا قرار دارند و ... که تمامی اینها جانبی است.
اساس و بنیاد این نظریه‌ها بر این تاکید دارد که روند دما نه تنها در کشور ما بلکه در همه کشورهای دنیا افزایش داشته که باید گفت این نظرات از لحاظ علمی مخدوش است.
حتی اگر هزاران نفر بگویند زمین گرم شده است، خب از نظر علمی این موضوع صحیح نیست؛ به این مسائل باید علمی نگریسته شود؛ در ipcc دانشمندانی حضور دارند اما باید ببینیم کار و تخصص آنها در چه موضوعاتی است؛ طبق نظر کارشناسان، مهمترین نکته درباره اساس نظر مطرح شده نسبت به گرمایش کره زمین بر طبق داده‌های هواشناسی عنوان می‌شود در صورتی که این داد‌ه‌ها نسبت به زمان اولیه خود قابل قیاس نیستند و اصل مبنای گرمایش زمین در حقیقت اشتباه است.
مکانیزمهای جلوگیری از گرمایش زمین
باید موضوع گرمایش زمین مستقل از کارهای سیاسی مورد پردازش قرار گیرد ضمناً این دلایلی که دوستان برای گرم شدن کره زمین مطرح می‌کنند نیز مخدوش است که در این میان دلایلی داریم که زمین اجازه نمی‌دهد دما تغییر یابد و به کنترل آن می‌پردازد؛ پدیده‌هایی وجود دارد که اجازه نمی‌دهد دمای کره زمین گرم‌تر یا سردتر از حد خود شود.
به عنوان مثال خورشید در عرضهای حاره‌ای به زمین می‌رسد اما سازوکارهایی وجود دارد که گرما را به عرضهای بالاتر و پایین‌تر انتقال می‌دهد و این روند از سوی بادها، موسمها و گرماهای نهان یا طوفانهای حاره‌ای صورت میگیرد؛ این دلایل موجب انتقال گرما به مناطق و عرضهای بالاتر خواهد شد و این انتقال نیز میزان و عدد مشخصی دارد.
اما اگر در یک دوره، گرمای بیشتری در عرض منتشر شود پدیده‌ای همچون ال‌نینو رخ می‌دهد و اجازه نمی‌دهد گرمای محسوس از منطقه حاره به عرضهای بالاتر انتقال یابد و اضافه گرمای موجود را کنترل خواهد کرد؛ اگر هم در یک سالی میزان کانونهای گرمایی کمتر از اندازه باشد در آن سال پدیده پاد ال‌نینو اتفاق می‌افتد که اجازه می‌دهد تا گرمای محسوس بیشتری به عرضهای بالاتر انتقال پیدا کند بنابراین، ما هم دلایل و مقالات علمی بسیاری برای عدم گرم شدن زمین در اختیار داریم.
عمده کسانی که می‌گویند زمین گرم شده است، تمام حرفهای خود را بر هفت محور برنامه‌ریزی می‌کنند؛ آنها این محورها را شامل بالا رفتن دمای کره زمین، آب شدن یخهای قطبها، بالا آمدن سطح آب اقیانوسها، تغییر الگوهای بارشی، پدیده‌های شدید جوی و اقیانوسی و افزایش هفت درجه‌ای دما عنوان می‌کنند در حالی که تمام این حرفها و دلایل خدشهپذیر است.
اما یکی دیگر از دلایل خدشه‌پذیری به نحوه پیش‌بینیها و مدلهای آن باز می‌گردد؛ مدلهایی که برای پیش‌بینیها به کار می‌رود همه مربوط به آمار است در صورتی که علم هواشناسی با علم آمار تفاوت دارد؛ حداقل چهار اختلاف بین علم هواشناسی و علم آمار وجود دارد و نمی‌توان داده‌های هواشناسی را با آمار به‌دست آورد و مورد لحاظ قرار داد.
در آمار باید همه داده‌های شما تصادفی باشد و اگر نباشد اشتباه صورت میگیرد در حالی که در هواشناسی هیچ داده‌ای تصادفی نیست به عنوان مثال به‌طور تصادفی نمی‌تواند باران ببارد یا هوا سرد شود یا اینکه باران سیل‌آسا ببارد.
دیگر اینکه بحث روندها حائز اهمیت است؛ در آمارها روندها کاربرد دارد اما در هواشناسی برای پیش‌بینی دما و بارش نمی‌توان از راه آمارها استفاده کرد.
موضوع دیگر بحث همبستگیها است؛ در هواشناسی همبستگی کاملاً بی‌معنی است در حالی که دلیل علمی وجود داشته باشد؛ بنابراین پیش‌بینیهای آماری نمی‌تواند مبنای استنباطهای هواشناسی باشد به همین دلیل تمام سناریوها و پیش‌نوشته‌ها برای ما مهم است.
بنده با مدلهای آماری کار کرده‌ام؛ به عنوان نمونه در سال ۹۲ با مدلی کار کرده‌ام که نشان می‌داد سطح آب اقیانوسها تا سال ۲۰۰۰ حدود دو متر بالا می‌آید؛ مدلی دیگر نشان می‌داد تا ۲۰۱۰ حدود پنج متر آب اقیانوسها بالا می‌آید در حالی که تغییری اتفاق نیفتاد و اتفاق هم نمی‌افتد.
تمام پیش‌بینی و پیش‌نوشته‌هایی که ipcc برای کشورها نوشته از مدلهای آماری استنباط شده است؛ باید این مهم را هم مورد توجه قرار داد که مدلهای هواشناسی نیز تا ۱۵ روز مورد توجه است و بعد از آن پیش‌بینیها قابل استناد و صحیح نیست؛ بنابراین پیش‌بینیها باید بر اساس آماری نباشد و مدلهای هواشناسی مورد توجه قرار گیرد.
اما در مورد سرنوشت توافقنامه پاریس باید در وهله نخست بحث علمی درست بودن یا غلط بودن گرمایش زمین مورد توجه واقع شود که بنده به عنوان کارشناس این حوزه تاکید دارم که تمامی حرفها و استدلالهای گرمایش زمین، خدشهپذیر است و از نظر علمی ایرادات فراوانی دارد چرا که اقلیم زمین دارای نظام‌مندی و خود‌کنترلی است و باید به نظریه‌های علمی در این موارد توجه شود.
به نظرم گرم شدن کره زمین، قبری است که در آن مرده‌ای وجود ندارد که برای آن به گریه می‌پردازند.
تسنیم: به قول دکتر ناصری، جمع منتقدان نظریه گرمایش زمین کجا هستند و دقیقا مبنای مخالفتشان با این مسئله چیست؟
دکتر زمانیان: اگر مخالفی هم درباره نظریه گرمایش زمین و گازهای گلخانه‌ای وجود داشته باشد، کسی حرف آنها را خریدار نیست چرا که رسانههای جهانی در اختیار جریان مطرح‌کننده این نظریه‌ها است؛ این موضوع مثل هلوکاست است.
حتی در کشور خودمان، چند سال قبل مسافرتی با یکی از مسئولان سازمان محیط زیست داشتیم که موضوع تغییر اقلیم را و استدلالهای کارشناسی شده را مطرح کردیم که او به خاطر نقد مسئله تغییر اقلیم بسیار ناراحت شد؛ علت ناراحتیهایی از این دست نیز به‌خاطر این است که انگار موضوعات تغییر اقلیمی یا گرمایش زمین وارد خون برخی از افراد شده و به همین خاطر هم تعدادی افراد ناراحت و نگران می‌شوند.
مثالهایی از این دست را بسیار مشاهده کرده‌ایم و به عنوان نمونه یکی از اساتید دانشگاه فردوسی مشهد درباره چرایی بحث تغییر اقلیم و موضوع گرمایش زمین، من را به اینترنت و نظریات کارشناسان غربی رجوع می‌داد که خواستار دلایل علمی خود این فرد شدم.
اینکه مطرح شود فلان دانشمند یا کارشناس کشورهای غربی چنین موضوعاتی درباره تغییر اقلیم یا گرمایش زمین را مطرح کرده‌اند، استنادی ندارد.
تسنیم: آقای دکتر زمانیان! ipcc یکی از پنلهایی است که تحت تاثیر سازمان هواشناسی جهانی قرار دارد، نظر شما در این خصوص چیست؟
دکتر زمانیان: در کشورمان نیز جایگاه دفتر تغییر اقلیم نباید در سازمان محیط زیست باشد چرا که محیط زیست سازمانی است که دسترسی به اطلاعات یا کارشناسان متخصص در این باره ندارد؛ سازمان هواشناسی برای این تاسیس شده که داده‌های دراز مدت را داشته باشد و در هر صورت محل دفتر تغییرات اقلیمی نباید سازمان محیط زیست بلکه باید سازمان هواشناسی باشد.
داده‌های اقلیم شناسی را سازمان هواشناسی جمع‌آوری می‌کند و سازمان محیط زیست این امکانات و متخصصان را در اختیار ندارد بنابراین باید نسبت به این مسائل نیز توجه شود.
تسنیم: آقای سرمست شما درباره ابعاد توافقنامه پاریس سخن گفتید؛ توضیح دهید که ما برای پذیرش یا عدم پذیرش چه ملاحظاتی را باید لحاظ کنیم؟
ابتدای بحث، آقای دکتر ناصری تاکید کرد که مخالفین موضوع گرمایش و تغییرات اقلیمی افرادی هستند که از شرکتهای نفتی پول می‌گیرند؛ در مورد چنین ادعایی باید گفت که یک گروه را محکوم به دریافت پول از شرکتهای نفتی کنیم بحثهای علمی و کارشناسی محسوب نمی‌شود البته آنطرف موضوع هم شاید اتهاماتی از سوی افراد مقابل وارد شود.
به نظرم باید خود را از بازی غیرکارشناسانه کنار بکشیم و خودمان مستقلاً این موضوع توافقنامه پاریس را به‌طور کامل بررسی کنیم؛ بنده سؤالم این است که چرا در داخل کشور بررسی بنیادی روی توافقنامه و گرمایش زمین انجام نشده که دکتر ناصری هم در این باره می‌گوید که آسمان همه دنیا یکی است و مخالفین اینگونه یا آنگونه هستند؛ خب آسمان همه جای دنیا آبی و یکی است اما جواب پرسش من این نبوده است.
اگر معتقد باشیم ipcc اصلاً جای مقدسی است، مسئله جداگانه‌ای است اما اگر همراه شوید و همه جوانب را حداقل در نظر بگیرید قدم بعدی، بحث در مورد توافقنامه پاریس و بررسی آن است.
می‌توانستیم در توافقنامه پاریس منفعل نباشیم
راجع به گرمایش زمین و توافقنامه پاریس بهتر است یک بار برای همیشه به بررسی بپردازیم ضمناً می‌توانستیم در موضوع گرمایش زمین و توافقنامه پاریس، منفعل نباشیم و از ظرفیت کشورهای در حال توسعه و گروههایی که در مجامع بین‌المللی عضویت داریم، استفاده کنیم و از پتانسیلهای خود برای کارهای پژوهشی بهره بگیریم اما متاسفانه چنین استفاده‌هایی نشده و اتفاق نیفتاده است.
در دست نبودن دلایل مناسب برای پیوستن به توافقنامه پاریس
دیگر اینکه دوستان موافق توافقنامه، بحث پیوستن همه دنیا به این توافقنامه را مطرح می‌کنند و حضور یا پیوستن ایران در این موضوع را هوشمندی می‌دانند! در صورتی که باید گفت همان مقدار که ایران در قطعنامه‌های شورای امنیت و سازمان ملل تاثیر دارد در این توافقنامه هم تاثیر خواهد داشت و این اثرگذاری بیش از اندازه‌ی ذکر شده نیست؛ از طرفی دلایل مناسبی برای پیوستن ما به توافقنامه وجود ندارد.
اما موضوع دیگری را که به توافقنامه پاریس ربط می‌دهند بحث ریزگردها است؛ سازمان محیط زیست به عنوان متولی اصلی ریزگردها محسوب می‌شود اما متاسفانه این موضوع را به تغییر اقلیم مرتبط می‌کنند در حالی که ریزگردها ربطی به تغییرات اقلیمی ندارد و این رفتار هم ازسوی سازمان محیط زیست صورت میگیرد.
درباره پدیده تغییر اقلیم باید گفت که این موضوع روندی ۳۰ تا ۵۰ ساله است به عنوان مثال فرآیند تغییر اقلیم یعنی بارانی که در شمال کشور می‌بارد در یک بازه زمانی ذکر شده به منطقه‌ای خشک و نیمه خشک تبدیل شود که البته همین نظریه و دلیل، نشان می‌دهد ما هنوز تغییر اقلیم را در کشورمان نفهمیده‌ایم.
در واقع دلیل اصلی ریزگردها ربطی به تغییر اقلیم و توافقنامه پاریس ندارد و عمده دلایل آن عدم مدیریت صحیح منابع آب، عدم مدیریت منابع طبیعی، ساخت سدهای غیر کارشناسی و ... است.
ربط ریزگردها به تغییر اقلیم، نوعی بازی با افکار عمومی
متاسفانه برخی افراد می‌خواهند ضعف مدیریتی خود را پشت مسئله تغییر اقلیم مخفی کنند؛ اینکه برخی مسئولان می‌خواهند ریزگردها را به تغییر اقلیم ربط دهند نوعی بازی با افکار عمومی است یعنی می‌خواهند بهانه‌ای برای چرایی پذیرش توافقنامه پاریس برای خود دست و پا کنند.
محسن ناصری: در توضیح صحبتهای آقای زمانیان باید گفت بنده تعجب می‌کنم از اینکه کاربرد آمار در هواشناسی را به همین سادگی زیر سؤال می‌برید؛ در مدلهای هواشناسی هم مدلهای آماری نقش ایفا می‌کنند.
محمد تقی زمانیان: آقای دکتر ناصری رشته شما چیست؟
محسن ناصری: بنده رشته مهندسی عمران خوانده‌ام.
محمد تقی زمانیان: احسنت؛ بسیار عالی! مدلهای عددی به هیچ وجه از مسائل آماری استفاده نمی‌کنند؛ آمار در هواشناسی به گذشته نگاه می‌کند؛ شما بهتر است یک مدل عددی را همانند کشورهای انگلستان نشان دهید ضمناً مسائل آماری در کشورهای انگلستان، نروژ، امریکا و فرانسه که با مدلهای عددی پیش‌بینی می‌کنند، وجود ندارد.
شما همچنین یک نقطه را نشان دهید که از مدلهای عددی استفاده می‌کنند؛ برخی فعالیتهای هم با دیده‌بانیها است.
محسن ناصری: نکته دیگر این است که شما در مورد دمای یخهای قطبین می‌گویید؛ آیا قبول ندارید بیش از ۵۰ درصد یخهای قطبین در ۱۰ سال گذشته آب شده است؟!
شما افزایش نیم متری تراز آب در همین خلیج فارس خودمان ظرف ۱۵ سال گذشته که بویه‌های خودمان سنجش کرده‌اند را انکار می‌کنید! آیا اینکه مرکز وابسته به سازمان هواشناسی در حال انتشار سناریوهای تغییر اقلیم است را ندیده‌اید؛ اینها سؤالاتی است که چطور می‌توان اینها را نادیده گرفت.
یک بخشی از تغییرات اقلیمی صرفاً ناشی از مدلهای هواشناسی است و به هواشناسان ارتباط دارد اما وقتی در مورد تغییر اقلیم صحبت می‌کنید از اقتصاد تا همه موضوعات را در برمی‌گیرد بنابراین صرفاً اینکه یک نهاد تخصصی بخواهد متولی کلیت موضوع تغییر اقلیم شود اساساً منطق ندارد اما در قسمت مدل‌سازیها سازمان هواشناسی دو نماینده دارد و در همه جلسات هم حاضر هستند و به ابراز نظر می‌پردازند؛ در کارگروه ملی هم رئیس سازمان هواشناسی حضور دارد.
اما در مورد پاسخ صحبتهای آقای سرمست باید توضیحاتی ارائه شود؛ بله قطعاً بحث تغییرات گردوغبار موضوعی نیست که صرفاً به تغییر اقلیم ارتباط داشته باشد اما به تغییر اقلیم هم مرتبط می‌شود.
ببینید روی خاک آرمورینگهایی وجود دارد که این بسته به جنس و نوع خاک با رطوبت تقویت می‌شود؛ از بین رفتن رطوبت، آرمورینگ خاک را بر هم می‌زند بنابراین بادهایی که در سابق توانایی جابجا کردن ذرات را نداشتند در حال حاضر شاید بسته به تغییرات آرمورینگ و جنس خاک، با همان سرعت باعث جابجایی خاک می‌شوند که این یکی از تاثیرات مستقیم محسوب می‌شود که البته اثرات افزایش دما نیز بر این روند مشخص و واضح است.
البته شاید هم برخی نقاط تغییر کاربریهای اشتباه، توسعه کشاورزی بی‌ربط، مدیریت غلط منابع آب و ... باعث افزایش این اثرات گردوغبارها شده اما در هر صورت تغییرات اقلیمی در فرآیند گردوغبار بی‌اثر نیست اما همه تقصیر هم بر گردن تغییر اقلیم نیست.
نکته دیگر در مورد تغییرات اقلیمی هم به ورود و بروز بیماریهایی نوظهور و بیماریهایی مثل مالاریا و ... برمی‌گردد که باید به طور جد به مبحث تغییر اقلیم دقت ویژه‌ای شود.
عسکر سرمست: آیا میزانی از تاثیر تغییر اقلیم روی ریزگردها در اختیار دارید و عددی در این باره به دست آمده است؟
محسن ناصریان : خیر در حال حاضر وجود ندارد و دفتر مخصوص آن در سازمان محیط زیست قرار دارد.
عسکر سرمست: البته پاسخ دهید دی‌اکسیدکربن نقش در فرآیندها دارد یا خیر؟
محسن ناصریان: البته اثر پروانه‌ای وجود دارد اما در مورد آب باید گفت به عنوان مثال در کرخه تقریبا ۳۰ درصد کاهش آورد، متعلق به فاکتورهای اقلیمی است و ۷۰ درصد دیگر هم به توسعه کشاورزی و برداشت آب بی‌رویه مربوط می‌شود و ۳۰ درصد مطرح شده عدد قابل ملاحظه‌ای است.
در این میان درباره اثر تغییرات اقلیم بر حوادث حدی نیز باید توجه ویژه‌ای داشت چرا که باعث بروز چین حوادثی خواهد شد؛ این حوادث شامل طوفانها و موارد جاری است، البته دور بازگشت هم می‌تواند داشته باشند.
اندازه‌گیری تراز آب دریا با بویه انجام نمی‌شود!
محمد تقی زمانیان: اندازه‌گیری تراز آب با بویه انجام نمی‌شود ضمناً در هواشناسی پدیده حدی بی‌معنی است؛ اینکه ناگهان در منطقه‌ای ۴۰ میلیمتر باران ببارد را نمی‌توان حدی نامید چرا که شاید بعدها باران بیشتری در این منطقه ببارد.
ضمناً بویه اندازه‌گیری تراز آب دریا را انجام نمی‌دهد؛ صحیح‌‌تر آن است که چیزی که تراز را اندازه‌گیری می‌کند، ایستگاههای ترازسنجی در ساحلها است؛ این را باید توجه کرد که بویه در وسط آب قرار دارد.
تسنیم: آیا اینکه دکتر ناصری می‌گویند ۴۵ سانتی‌متر افزایش آب دریا در خلیج فارس داشته‌ایم، می‌تواند صحیح باشد؟
محمد تقی زمانیان: بویه در وسط آب است؛ ایستگاههای ترازسنجی نیز وابسته به سازمان نقشه‌برداری است که اگر آنها اعلام کنند، فرمایش دکتر ناصری صحیح است.
محسن ناصریان: من شما را به خروجیهای پژوهشگاه اقلیم شناسی ارجاع می‌دهم.
محمد تقی زمانیان: بویه تراز آب را اندازه‌گیری نمی‌کند چرا که خودش روی آب شناور است؛ اندازه‌گیری اصلی هم برعهده ایستگاههای ساحل است و متولی آن ایستگاههای ترازسنجی است.
اما در مورد یخهای قطبی و موضوعات مطرح شده باید گفت که یخهای قطبی هم مثل برفهایی که روی کوههای شمال تهران است تابستانها آب می‌شوند همچنین فیلمهایی که نشان می‌دهند یخهای قطب در حال آب شدن هستند، مربوط به ۶ ماهه روزهای قطبی است؛ اگر دقت کنید تمام صحنه‌های آب شدن یخها در قطب در روز نشان داده می‌شود چرا که در قطبین، ۶ ماه هوا روشن و در ۶ ماه زمستان و پاییز هوا تاریک است.
محسن ناصری: آیا چنین موضوعی با چنین صراحتی را تاکنون هیچ‌کس متوجه نشده است؟
محمد تقی زمانیان: در قطب ۶ ماه از سال شب و تابستان و بهار روز است؛ در تابستان یخها آب می‌شود و زمستان دوباره یخ ایجاد می‌شود.
اشتباه بودن دلیل آب شدن یخها و بالا آمدن آب اقیانوسها
اینکه یخهای قطبی در حال آب شدن است و آب اقیانوسها بالا می‌آید، حرف اشتباهی است؛ به طور متوسط از یخهای قطبی کاسته نمی‌شوند و حتی آماری جهانی داریم که در برخی سالها، این یخها بیشتر نیز شده است؛ اگر روند گرمایش وجود داشته باشد هر سال یخها باید کمتر شوند اما آماری وجود دارد که در برخی سالها یخها اضافه‌تر هم شده است.
البته این نکته نیز باید توجه شود که بارش قطب نیز بسیار اندک است؛ این را باید مورد دقت قرار داد که یک بخش از یخها در محیط اقیانوسی و بخش دیگر در محیط قاره‌ای شکل میگیرد ضمناً آن بخشهایی که در محیط قاره‌ای شکل میگیرد ناشی از بارش برفها است.
اما این را باید دانست که اگر هم یخهای اقیانوسی آب شود، حجمش بسیار کم است؛ ثانیاً آن یخی که در محیط اقیانوسی ایجاد شده یعنی همان آب اقیانوس است که به انجماد و حجم بیشتر رسیده است؛ این یعنی که اگر یخ هم آب شود همان حجمی را خواهد داشت که قبلاً در داخل آب داشته است.
من این موضوع را به برخی دانشجویان دکترای فیزیک مطرح کردم که برخی می‌گویند اگر کره زمین گرم شود سطح آب اقیانوسها بالا می‌آید بنابراین به حساب این موضوع بپردازید که اگر دمای هوا ۲۰ درجه افزایش یابد سطح آب اقیانوسها چقدر بالا خواهد آمد که این مسئله به عنوان تمرینی کلاسی بررسی شد.
بعد از مطرح کردن این مسئله متوجه شدیم که اگر این مقدار گرما(افزایش ۲۰ درجه‌ای) به همه اقیانوس وارد شود، سطح آب اقیانوسها فقط حدود سه میلیمتر بالا می‌آید!! بنابراین اگر کسی محاسبه کند متوجه نظر بنده می‌شود
تسنیم: توافقنامه پاریس به‌لحاظ ساختاری و محتوایی دارای ابعاد مختلفی است، علت نگاه تک‌بُعدی برخی مسئولان امر در امضای این توافقنامه چه بوده است؟
سرمست؛ کارشناس انرژی: درباره موافقتنامه پاریس سؤالاتی وجود دارد که باید پاسخ داده شود؛ یکی از مهمترین خواسته‌ها این است که در حال حاضر شورای نگهبان ایراداتی نسبت به توافقنامه وارد کرده اما هنوز هیچ پاسخ مناسبی از سوی متولیان امر داده نشده است.
شورای نگهبان خواستار پیوست مرتبط با توافقنامه پاریس شده اما هیچ پیوستی برای آنها ارسال نشده البته این درخواستها و ایرادات در حالیست که همچنان شورای نگهبان ورود محتوایی نکرده و فقط موضوع پیوست را مورد توجه قرار داده است.
نظر صریح شورای نگهبان درباره توافقنامه پاریس در نامه‌ای که به رئیس مجلس شورای اسلامی ارسال شده نیز آمده است؛ در آنجا به بند هشت ماده چهار که همان موضوع مشخص شدن ndc (سند مشارکت ملی) است، اشاره شده که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: ndc (سند مشارکت ملی) را هیچ کس ارائه نداده است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) را تحویل داده‌ایم یا خیر؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) را داده‌ایم اما ndc (سند مشارکت ملی) را نداده‌ایم.
سرمست؛ کارشناس انرژی: آیا Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) می‌تواند تبدیل به ndc (سند مشارکت ملی) شود؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: هم می‌تواند تبدیل شود هم می‌تواند تبدیل نشود.
سرمست؛ کارشناس انرژی: چطور نمی‌تواند تبدیل شود؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: ایران می‌تواند برای این منظور برنامه جدیدی ارائه دهد.
سرمست؛ کارشناس انرژی: آیا اراده ارائه برنامه جدید در مسئولان ذی‌ربط کشور وجود دارد؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: چرا این پرسش را از من می‌پرسید، مسئول اینکه ایران Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) خود را تبدیل به ndc (سند مشارکت ملی) کند، رئیس کارگروه ملی تغییر اقلیم کشور است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: اگر برنامه جدیدی ندهیم Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) به‌صورت اتوماتیک تبدیل به ndc (سند مشارکت ملی) خواهد شد اما اینجا باز هم پرسش پیش می‌آید که؛ چرا Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) که به‌صورت اتوماتیک به ndc (سند مشارکت ملی) تبدیل می‌شود، هیچ‌وقت به مجلس ارائه نشده است؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: دایره تطبیق مقررات مجلس عدم‌مغایرت Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) را اعلام کرده است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) فقط در هیئت دولت تصویب شده در حالی که صراحتاً شورای نگهبان، مرکز پژوهشهای مجلس و نمایندگان مجلس هم خواستار ارائه سند شده‌اند؛ چرا این سند ارائه نمی‌شود؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: این سند Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) در سال ۹۴ توسط معاون رئیس‌جمهور به همه دستگاهها ابلاغ شد؛ خوب، در حال حاضر هم اگر شورای نگهبان و مجلس خواستار آن شده، دولت می‌تواند دوباره آن ارائه دهد.
سرمست؛ کارشناس انرژی: پیوستن ما به توافقنامه پاریس به‌منزله اجرای تعهداتمان است، حال الزام‌آور بودن و نبودن مسئله‌ای دیگر است؛ شما آیا این را قبول دارید که تعهدات ما باید به مجلس شورای اسلامی ارائه شود و آن را بررسی کنند؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آب و هوا: توالی وجود دارد اما به هم نمی‌چسبد؛ در قبل از توافقنامه پاریس کشورها موظف به ارائه Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) شدند و برای اینکه اثربخشی اجماع جهانی سنجیده شود قرارشد همه کشورها قبل از پاریس Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) خود را اعلام کنند و این تصمیم نیز هیچ ارتباط ارگانیکی به توافقنامه پاریس ندارد و مربوط به دو سال قبل است.
سرمست؛ کارشناس انرژی:حدود دو سال قبل سند تحت عنوان Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) از طرف کشورها به دبیرخانه کنوانسیون تغییر اقلیم ارائه شد و بعد از آن در سالهای ۲۰۱۵ در توافقنامه پاریس گفتند کشورهایی که قبلاً Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) داده‌اند به‌صورت اتوماتیک تبدیل به ndc (سند مشارکت ملی) خواهد شد مگر اینکه تصمیم دیگری بگیرند.
تعهدات ما به‌محض تصویب الزام‌آور می‌شود
بنابراین رسماً بعد از تصویب شورای نگهبان Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) ما تبدیل به ndc (سند مشارکت ملی) خواهد شد؛ پس این موضوع که پیوست و تعهدات وجود ندارد صحیح نیست؛ ما تعهداتی داریم که فعلاً الزام‌آور نیست اما به‌محض تصویب قانون الزام‌آور می‌شود.
نکته‌ای دیگر که مطرح شده اینکه به‌عنوان مثال Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) وجود دارد و می‌تواند بررسی شود اما باید تأکید کرد که این موضوع هم نیازمند مسیر قانونی است یعنی دولت باید آن را طبق لایحه‌ای به مجلس ارائه دهد و آنها هم بعد از اعلام وصول و ارسال به کمیسیونهای مربوطه مورد بررسی قرار دهند.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: بررسی Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) در کمیته لوایح و قوانین مجلس انجام گرفته و عدم‌مغایرت آن تأیید شده است، چرا به آن توجه نمی‌کنید؟
سرمست؛ کارشناس انرژی: آیا شما نامه شورای نگهبان را دیده‌اید؟ در بند هشت ماده چهار در مورد ndc (سند مشارکت ملی) اشاره شده و آمده که همه اعضا تمامی اطلاعات لازم را ارائه دهند اما نکاتی نهفته وجود دارد و آن اشکالی که شورا گرفته عدم‌ارائه ndc (سند مشارکت ملی) است و در این رابطه نامه مرکز پژوهشهای مجلس هم وجود دارد و این مهم کاملاً شفاف بیان شده است.
تعهدات کشورهای عضو توافقنامه پاریس، داخل ndc (سند مشارکت ملی) قرار دارد؛ یعنی تمام هدف توافقنامه، اجرای ndc (سند مشارکت ملی) است و ما باید Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) را که قرار است به ndc (سند مشارکت ملی) تبدیل شود بررسی کنیم البته شورای نگهبان و مرکز پژوهشهای مجلس نیز صراحتاً اعلام کرده‌اند که باید Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) ارائه شود و عدم‌ارائه آن به‌منزله مغایرت با دو اصل از قانون اساسی است.
موضوع ارائه تعهدات ما به نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی بسیار شفاف و واضح است و نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم بارها بر این موضوع تأکید کرده‌اند؛ حتی مصوبه در کمیسیون کشاورزی مورد تأکید واقع شد که قرار بود این تعهدات ارائه شود اما انجام نگرفت.
مسئله دیگر بحث تحریمها است که آقای شفیع‌پور معاون بین‌الملل سازمان محیط زیست در مصاحبه‌ای مدعی شده که هیچ تحریم و تنبیهی در توافقنامه پاریس وجود ندارد در حالی که چنین چیزی نیست و در ماده ۱۵ توافقنامه پاریس کمیته‌ای وجود دارد که کاملاً تخصصی است و گزارشهایی را در مورد ndc (سند مشارکت ملی) را ارائه می‌کند و این گزارشها به مجمع اعضای توافقنامه پاریس ارائه می‌شود.
در ماده ۱۵ توافقنامه پاریس، سازوکارهای آتی معاهده کاملاً مبهم است و ارائه به کنفرانسهای بعدی شده که باید مورد توجه قرار گیرد ضمناً در بند چهار ماده ۱۶ این توافقنامه راجع به اختیارات کنفرانس، توضیحاتی ارائه شده که به‌غیر از وجود برخی اقدامات و تشویقها، ابزارهای لازم نیز استفاده شود که یکی از آنها می‌تواند تحریمها باشد.
یعنی کنفرانس رأساً می‌تواند در مورد کشورهایی که تعهدات لازم را اجرایی نکرده‌اند اقدام کند و به‌طور کاملاً غیرخصمانه و دوستانه گزارشی را به شورای امنیت ارائه کند و تأکید داشته باشد که فلان کشور ضمن اجرا نکردن تعهدات برای جامعه جهانی نیز خطرناک است.
شفاف‌بودن پتانسیل تحریم در توافقنامه پاریس
پتانسیل تحریم در توافقنامه پاریس کاملاً شفاف و مشخص است چرا که می‌توانند در گزارشی غیرخصمانه بنویسند که کدام کشور به تعهدات خود عمل نکرده است.
همچنین در این توافقنامه برخی موضوعات به آینده ارجاع داده شده و نمی‌دانیم در آینده چه اتفاق می‌افتد؛ قراردادی را که امضا می‌کنیم مشخص نیست و این موضوع در بندهای مختلف هم مشهود است؛ مگر چقدر ابزار داریم که تصمیمات کنفرانس را عوض کنیم؟ متأسفانه ما منفعل عمل می‌کنیم.
سازوکار خروج از توافقنامه پاریس نیز موضوع دیگری است که باید به آن توجه داشته باشیم؛ در حال حاضر آمریکا درخواست خود را برای خروج از توافقنامه پاریس داده اما طبق این توافقنامه، این روند عملاً چهار سال به طول می‌انجامد.
در صورت تأیید توافقنامه پاریس و ورود به آن، خروج از توافقنامه سخت خواهد بود در حالی که ورود به آن باز است.
در زمینه ورود به توافقنامه پاریس نیز فقط یک بازه زمانی یک‌ساله برای تأیید وجود دارد و در این رابطه هم محدودیت زمانی شامل نمی‌شود.
تسنیم: چقدر امید دارید تا برنامه‌های مدنظر که در توافقنامه پاریس مورد تأکید قرار گرفته و ارائه شده عملیاتی شود؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: باید این برنامه‌ها عملیاتی شود چرا که طبق گزارش رسمی وزارت نفت اگر مصرف بر همین منوال باشد ما در سال ۱۴۰۵ واردکننده انرژی خواهیم بود و خودمان باید نفت را خریداری کنیم و تبعاتی به‌دنبال دارد، بنابراین توجه به مصرف انرژی اجباری است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: هیچ کس در کشور مخالف این صحبتهای مطرح‌شده نیست اما در حال فعالیت هستیم تا راندمان نیروگاهها را افزایش دهیم؛ نباید به‌گونه‌ای القا شود که ما مخالف هستیم چرا که ما می‌گوییم بهره‌وری، راندمان نیروگاهها و انرژیهای تجدیدپذیر باید وجود داشته باشند اما تأکید داریم که دادن تعهدات بین‌المللی با این وضعیت اشتباه است.
باید مسئولان ذی‌ربط پاسخ دهند چرا Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) که ارائه داده‌ایم مشروط نبوده است.
می‌توانستیم تعهدات خود را مشروط به چیزهای قابل ارزیابی ارائه کنیم نه به رفع تحریمها که فقط خود دولت مدعی به رفع آنها است؛ چرا تعهدات خود را در توافقنامه مشروط نیاورده‌ایم؛ ما از انتقاد به عملکرد انجام‌شده در توافقنامه به‌دنبال موج‌سواری نیستیم بلکه بحث اصلی‌مان در رابطه با منافع ملی است.
باید برنامه‌های خود را مشروط کنیم
آینده اقتصادی ایران چه بخواهیم و چه نخواهیم با منابع نفت و گاز گره خورده است بنابراین باید به این مهم و موضوعات مرتبط با انرژی توجه جدی داشته باشیم؛ اگر قرار است به‌طور کامل بپیوندیم می‌توانیم برنامه خود را همانند برخی کشورها مشروط کنیم.
تسنیم: به‌اذعان بسیاری کارشناسان، توافقنامه پاریس بار مالی برای کشور به‌دنبال خواهد داشت حال با توجه به این موضوع آیا نمی‌توانستیم تعهدات خود را به‌گونه‌ای دیگر ارائه دهیم یا اینکه چرا تعهدات خود را مشروط نکردیم؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آب‌وهوایی: اولاً Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) در قالب توافقنامه پاریس نیست بلکه در قالب پیوستن کشورها به کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل است و خواستن یا تهیه آن ربطی به توافقنامه پاریس ندارد کما اینکه اگر هفته آخر مذاکرات، متن باز نمی‌شد و جریمه‌ها برداشته نمی‌شد در پاریس هم هیچ اتفاقی نمی‌افتاد و این برنامه ربطی به توافقنامه پاریس ندارد.
اگر در پاریس هم وزیر امور خارجه فرانسه موضوع تغییرات اقلیم و توافقنامه را دنبال نمی‌کرد چیزی به‌اسم توافقنامه پاریس زاده نمی‌شد.
نکته دیگر این است که در توافقنامه پاریس همان صفحه نخست نوشته که مبنای توافقنامه و اقدام، اصل عدم‌برابری اما متناسب بودن و تعهد مشترک کشورها است ؛ یعنی کشوری که پررنگ است با کشوری که کمرنگ است تفاوت دارد و اقدامش هم باید فرق کند؛ یک کشور مثل کشورهای توسعه‌یافته وظایف دیگری دارد اما برای کشورهای همانند ما موضوع دیگری تعریف شده است.
این توافقنامه مکانیزمی اجرایی دارد اما تأکید داریم که به‌روی اصل عدم‌تساوی با مسئولیتی مشترک است؛ شفافیت موضوع هم مربوط به امروز و این توافقنامه نیست بلکه تمام کنوانسیونهای بین‌المللی شفافیت دارند.
در تمامی کنوانسیونهای تغییر اقلیم بر شفافیت در رابطه با تغییرات اقلیمی تأکید شده است و این موضوع صرفاً ارتباطی به توافقنامه پاریس ندارد؛ هیچ کدام از بحثها یعنی موضوع شفافیت، اقدامات، Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) و ndc (سند مشارکت ملی) هیچ ربطی به این کنوانسیون ندارد.
ایراداتی در متن توافقنامه پاریس وجود دارد
بهتر است داخل متن توافقنامه پاریس کاملاً مورد توجه قرار گیرد؛ در هر حال معتقدم ایراداتی در متن وجود دارد اما ایراداتی که معتقد به آن هستیم اصلاً آن موضوعات مطرح‌شده از سوی شما (سرمست) نیست.
نقاط ضعف و قوت را برای مرکز پژوهشهای مجلس فرستاده‌ام البته در متن نیز بر برنامه‌های بخش خصوصی همانند کاهش انتشار و کمک به آنها اشاره شده است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: متأسفانه سازمان محیط زیست وقتی مواردی همانند الزام‌آور بودن یا تحریمها را منکر می‌شود ما دلمان از این برنامه می‌سوزد؛ این توافقنامه شاید منافعی را در پی داشته باشد اما ضررهای آن بسیار بیشتر خواهد بود.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: زمانی که در حال بررسی توافقنامهای هستیم، عدالت حکم می‌کند که در زمان بررسی همه موضوعات را در توافقنامه ببینیم؛ بنده نیز به‌جای خود ایرادات و نقاط قوت را منعکس کرده‌ام.
سرمست؛ کارشناس انرژی: وقتی نماینده مجلس ما اطلاعات کافی از توافقنامه پاریس ندارد، چطور انتظار داریم گزارش را بخواند؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: وظیفه مرکز پژوهشها است که تحقیق در مورد توافقنامه پاریس چه مثبت و چه منفی را انجام دهد.
سازمان محیط زیست نیز به‌زودی جواب خود را به مرکز پژوهشها ارسال می‌کند؛ کارگروه ملی هم سه کمیته دارد که شامل ipcc، کمیته ملی و کمیته مذاکراتی است که کمیته مذاکراتی این پاسخ مبسوط را به مرکز پژوهشها ارسال می‌کند.
اما در مورد مجلس نیز آنها سازوکار و برنامه قانونی خود را دارند؛ یک معاونت با عنوان معاونت تطبیق برنامه در این قوه وجود دارد که هر قانون ابلاغ‌شده باید توسط آنها بررسی شود.
این معاونت در بررسیهای خود عدم‌تطابق قانون ابلاغی را با مصوبات قبل می‌سنجد و مغایرت یا عدم‌مغایرت را مورد توجه قرار می‌دهد؛ اگر قانون ابلاغی مغایرت داشته باشد باید اصلاح شود و اگر نداشته باشد هم باید اجرایی شود.
تسنیم: آیا امکان اصلاح تعهدات ایران در این توافقنامه از سوی مسئولان ذی‌ربط و دولت وجود دارد؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: بله، امکان اصلاح وجود دارد؛ پروسه هم به این گونه است که اگر مغایر با قوانین و سازوکارهای موجود باشد ارسال می‌شود و اگر دولت آن را اصلاح کرد که هیچ و اگر اصلاح نشد آن قانون با اختیار رئیس قوه مقننه لغو خواهد شد.
موضوع Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) هم توسط معاونت تطبیق برنامه مجلس تأیید شده و عدم‌مغایرت آن انجام گرفته است.
سرمست؛ کارشناس انرژی: پرسشی از آقای ناصری دارم بفرمایید؛ پس نظر شورای نگهبان در این زمینه چیست؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: شورای نگهبان در حال حاضر چیزی را خواسته به همین سبب یا به این شورا داده می‌شود یا اینکه پاسخ آن ارائه خواهد شد اما در هر صورت عدم‌مغایرت توسط مجلس شورای اسلامی تصریح شده است.
تسنیم: آیا نباید توافقنامه پاریس و سند مشارکت در کمیسیونهای دیگر مجلس غیر از کمیسیون کشاورزی هم بررسی می‌شد؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: هیئت رئیسه مجلس باید آن را به کمیسیونها ارجاع دهد؛ تا آنجایی که می‌دانیم به سه کمیسیون ارجاع داده بودند که یک کمیسیون آن را برگردانده و دو کمیسیون دیگر به بررسی می‌پردازند.
سرمست؛ کارشناس انرژی: یک موضوع دیگر هم فارغ از بحثهای حقوقی و الزام‌آور بودن یا نبودن مورد توجه است چرا که طبق متنی که وجود دارد باید اطلاعات اعم از اطلاعات انسان‌ساخت با اعداد آن شامل صنایع نظامی، کارخانه‌ها و مصرف انرژی به طرفهای مقابل ارائه شود و این مهم نیز با نام شفافیت مطرح شده است.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: اینکه بگویید اطلاعات هر چیزی باشد اینگونه نیست؛ این موضوع هیچ ارتباطی به صنایع نظامی ندارد بلکه میزان مصرف انرژی در کشور مبنا است و نه‌تنها ما بلکه سایر کشورها نیز این را دنبال می‌کنند. هیچ اطلاعات امنیتی و نظامی بیرون نمی‌رود.
سرمست؛ کارشناس انرژی: اما موضوع مهمی است چراکه اطلاعاتی از کشور بیرون می‌رود و هیچ کدام استخراج آن را هم نمی‌دانیم.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: تمامی اطلاعات برگرفته از بیلان انرژی کشور است و ما هر سال این اطلاعات را چاپ می‌کنیم و این کار هم توسط وزارت نیرو انجام میگیرد.
تسنیم: تأثیرگذاری دی‌اکسید کربن بر گرمایش زمین یا تغییرات اقلیمی یکی از مهمترین دلایل پیوستن به توافقنامه پاریس عنوان شده است؛ آقای دکتر زمانیان! شما به‌عنوان کارشناس ارشد این حوزه درباره تأثیرگذاری دی‌اکسید کربن بر گرمایش زمین و نحوه کنترل آن توضیحاتی را بفرمایید.
در مورد موضوع گازهای گلخانه‌ای باید گفت که از میزان منتشرشده آن در حدود ۹۵ درصد بخار آب و پنج درصد Co2 است که مقدار اندکی از آن، بشر‌ساز و غالب آن توسط گیاهان تولید می‌شود؛ حال فرض کنیم دی‌اکسید کربن عامل گرمایش زمین است بنابراین مقداری که انسان تولید می‌کند آن‌قدر بزرگ و وسیع نیست.
اما در حقیقت اصل گرم‌شدن کره زمین نادرست است چرا که بر سر قبری گریه می‌کنیم که هیچ مرده‌ای در آن وجود ندارد.
بنده حاضرم در محضر تمام کارشناسان این موضوعات علمی را به اثبات برسانم و تأکید دارم که اصل موضوعات گرمایش زمین اشتباه است چرا که اقلیم زمین کنترل‌پذیر است؛ در مورد ipcc (پنل بین‌الدول تغییر اقلیم) هم یک گروه کاملاً سیاسی است و تمامی کارهای آن از قبل نوشته شده که باید دقت لازم صورت گیرد.
تسنیم: چقدر فکر می‌کنید توافقنامه پاریس در تغییر اقلیم و ممانعت از گرمایش زمین اثرگذار شود؟
زمانیان: هیچ اثری نخواهد داشت چون حداکثر کاری که می‌خواهد انجام شود در مورد میزان انتشار CO2 است که هیچ تأثیری هم به‌دنبال ندارد.
بهتر است به‌جای مراجعه به نظرات غربیها به این مسائل به‌صورت علمی نگاه شود؛ ببینید آیا موضوع مطرح‌شده امکان‌پذیر خواهد بود یا اینکه چنین چیزی نیست.
متأسفانه بیشتر کسانی که به نظریه‌پردازی درباره تغیرات اقلیمی می‌پردازند، اقلیم را نمی‌شناسند و حرفهای غربیها را باور می‌کنند.
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: از نظر بنده علم، غربی و شرقی ندارد و علم دامنه‌ای آزاد است، نمی‌توانیم بپذیریم که تصمیمات یک عده‌ای محقق شائبه سیاسی دارد البته ممکن است استفاده سیاسی شود اما فعالیت این کارشناسان فرضاً صحیح است و رویکرد محققین درست خواهد بود؛ نمی‌توانیم بپذیرم که این افراد، نان سیاسی می‌خورند.
ما مقیاس، مرحله و فهم علمی داریم بنابراین می‌توانیم قضاوت درستی داشته باشیم و به جمع‌بندی صحیحی برسیم.
اینکه بگوییم چشمانمان به غرب است نه خودم اینگونه هستم نه با کسانی که سروکار داشته‌ام اینچنین بوده‌اند؛ تمام مطالب را برای روشن شدن مسئله بیان کرده‌ام.
تسنیم: فکر می‌کنید توافقنامه پاریس چه سرنوشتی در کشور ما خواهد داشت؟
ناصری: این مسئله‌ای جهانی است و ما جزیی از این بازی هستیم و این چرخ متوقف نمی‌شود؛ با توجه به اینکه اثرگذار و اثرپذیریم باید آگاهانه، هوشمندانه و پخته از منافع توافقنامه استفاده کنیم.
تسنیم: آقای دکتر ناصری! آیا نظارت منتقدان را در ادامه راه به کار می‌بندید و آیا امکان تغییر در این تعهدات توافقنامه وجود دارد؟
ناصری؛ مدیر طرح ملی تغییر آبوهوا: ما باید نظرات منتقدان را کاملاً بشنویم اما در مورد امکان تغییر هم باید گفت که می‌توانیم در زمان مقتضی اقدام کنیم و Indc (سند مشارکت ملی مدنظر) را در قالب ndc (سند مشارکت ملی) به‌شکل دیگری ارائه دهیم البته اکنون دولت دوازدهم حضور می‌یابد و رئیس جدید سازمان که رئیس کارگروه تغییر اقلیم است هم می‌تواند در این رابطه تصمیم‌گیری کند.
یکی از اقدامات ما در سه سال گذشته طرح مسئله بوده است اما مسئله را به‌شکل عمومی عنوان نکردیم؛ غالباً جلسات چندساعته کارشناسی داشته‌ایم و از رسانه‌ها دعوت کردیم و اثرات و اقدامات را نیز مورد لحاظ قرار دادیم.
سرمست؛ کارشناس انرژی: ما به‌عنوان کسانی که نقدهایی نسبت به توافقنامه پاریس داریم نه موج‌سواریم و نه از جایی تغذیه می‌شویم اما امیدواریم فعالیتی در این باره صورت گیرد ضمناً اگر حرفی هم گفته می‌شود دلسوزانه است و در این بخش دلسوزانه با ما همراه شوید؛ باز شدن درب تعامل و گفت‌وگو یا بحث، کار غلطی نیست اما بهتر است که به هم برچسب نزنیم.
- 18
- 4
