لغو معافیت خرید نفت از ایران و ادامه تحریم‌ها باعث شده کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی کنند که درآمدهای نفتی به‌شدت کاهش پیدا خواهد کرد و لزوم استفاده از پتانسیل بخش‌های غیرنفتی برای درآمدزایی آشکارتر خواهد شد. این به آن معنا است که باید در اقتصاد کشور تنوع‌بخشی صورت گیرد و یکی از اصلی‌ترین بخش‌هایی که می‌تواند به این تنوع‌بخشی کمک کند، «گردشگری» است.
تا امروز اظهارات مسوولان در سطوح مختلف درباره گردشگری به‌عنوان بهترین راه‌حل برای جایگزینی نفت، در حد «شعار» باقی مانده و در عمل قدمی برای استفاده از ظرفیت‌های گردشگری برداشته نمی‌شود. اما در حال‌حاضر باتوجه به شرایط فعلی به‌نظر می‌رسد کشور دیگر مجبور خواهد بود به دنبال راهکارهایی برای تقویت گردشگری باشد. «وزارتخانه شدن سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری»، «تدوین برنامه راهبردی توسعه گردشگری»، «ایجاد پایگاه جامع آماری گردشگری و پایگاه حساب‌های اقماری» و «تدوین برنامه‌های عملیاتی یک ساله» از جمله راهکارهای عملی است که از سوی کارشناسان پیشنهاد می‌شود. برخی فعالان گردشگری نیز تاکید دارند «انجام تبلیغات مثبت و مناسب» و «بهبود زیرساخت‌های گردشگری در کشور» هم در توسعه گردشگری بسیار موثر خواهد بود.
گام اساسی؛ اصلاح ساختار
در همین خصوص، اردشیر اروجی، کارشناس برنامه‌ریزی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با تاکید بر ایجاد تنوع در اقتصاد کشور به منظور کاهش وابستگی به نفت در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «درآمد ارزی را می‌توان با جذب گردشگر ورودی افزایش داد؛ اما برای انجام چنین کاری باید یکسری اقدامات داخلی صورت گیرد.» اروجی وزارتخانه شدن سازمان میراث‌فرهنگی را از جمله اصلی‌ترین اقدامات می‌داند و با اشاره به تاکید کمیسیون اصل ۹۰ می‌گوید: «برای رونق گردشگری اولین اقدام تغییر ساختاری و اصلاح سازمان است. مجلس نسبت به وزارتخانه شدن سازمان میراث‌فرهنگی نگاه مثبتی دارد و نباید این طرح بینشورای نگهبان و مجلس در رفت‌وآمد باشد.» این کارشناس برنامه‌ریزی، تدوین برنامه راهبردی برای توسعه گردشگری را راهکار دومی می‌داند که باعث رونق گردشگری خواهد شد: «این کار باعث می‌شود اقدامات سلیقه‌ای و جزیره‌ای صورت نگیرد و یک برنامه‌ریزی مدون برای کل کشور وجود داشته باشد.»
وی ایجاد یک پایگاه جامع آماری در گردشگری و ایجاد پایگاه حساب‌های اقماری را هم موضوع مهمی می‌داند که با قرار دادن آن در اختیار همگان از جمله مسوولان، سرمایه‌گذاران و گردشگران یک وحدت رویه در مسیر پیشرفت گردشگری ایجاد خواهد شد. اروجی چهارمین اقدام برای توسعه گردشگری در شرایط افت درآمد نفتی را تدوین برنامه‌های عملیاتی یک ساله عنوان کرد که براساس برنامه جامع راهبردی صورت گیرد تا اقدامات کوتاه‌مدت این برنامه نیز به‌درستی پیش برود. به باور این کارشناس، در این شرایط است که عوامل جانبی مانند زیرساخت‌ها، تبلیغات، سرمایه‌گذاری، ورود گردشگر خارجی و... نیز به‌صورت خود به خود شرایط بهبود و رو به رشد خود را پیش خواهد گرفت.
از بین بردن موانع بیرونی و درونی
مصطفی عمادزاده، عضو هیات‌علمی دانشگاه شیخ‌بهایی نیز بر این باور است که باید عوامل بیرونی و درونی که مانع جذب گردشگر ورودی می‌شود را از بین برد و به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «عوامل بیرونی مانند ایران‌هراسی باید از بین برود و عوامل درونی مانند فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم برای گردشگران ورودی نیز باید فراهم باشد. در این شرایط است که می‌توان امیدوار به ورود گردشگر خارجی و البته ارز به کشور باشیم.» وی با انتقاد از وضعیت فرودگاه‌های کشور معتقد است باید برای بهبود زیرساخت‌های گردشگری از فرودگاه‌ها آغاز کرد. این استاد دانشگاه همچنین مبادله برابر تور بین کشورهارا از جمله راهکارهایی می‌داند که به جذب گردشگر کمک خواهد کرد: «لازم است تورگردانان وارد مرحله‌ای شوند که به ازای هر توری که از ایران به خارج از کشور می‌فرستند، گردشگر خارجی به کشور جذب کنند.»
وی پیشنهاد برگزاری همایش‌هایی را نیز می‌دهد که در آن تورگردانان کشورهای گوناگون از جمله چین، ترکیه، مالزی و... حضور داشته باشند و ایران را به‌عنوان یک مقصد امن گردشگری معرفی کنند. کارشناسان گردشگری معتقدند دیگر زمان آن رسیده که سازمان میراث‌فرهنگی، مجلس و سایر نهادهای مرتبط دست از شعار دادن بردارند و به دنبال راهکاری عملیاتی به منظور افزایش درآمدهای گردشگری باشند. آنها بر این باورند نگاه غیرسیستمی به گردشگری باعث شده این بخش همچنان به‌عنوان «صنعت گردشگری» شناخته نشود و جایگاه دستگاه‌های مسوول در این‌خصوص همچنان مبهم بماند.
آزاده باقری
- 11
- 6
