روشهای کلاهبرداری با سایت های همسریابی

دنیا در حال تغییر است و زندگی ها ریتم تندتری بخود گرفته اند. هر چه جلوتر می رویم امکانات جدید تری به زندگی اشخاص اضافه می شود که گاه بر رفاه و آسایش بیشتر می انجامد و گاه آرامش و اعتمادی را که در قبل تجربه می کردند از آن ها سلب می کند.

یکی از مسئله های مهمی که در زندگی های امروز قابل اغماض نیست توسعه مرزهای فضای مجازی است که بعدها عقیدتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و دیگر بخش های مرتبط با زندگی افراد را با تغییر روبرو ساخته است به طوریکه حتی مقوله با اهمیت« همسرگزینی» هم دستخوش این قبیل تغییرات شده و بواسطه گسترش فضاهای مجازی، کمتر به سبک و سیاق گذشته انجام می شود و اغلب تحت تأثیر فضای مجازی قرار گرفته است به نحوی که سایت ها یا کانال های همسریابی روز به روز فزونی پیدا می کنند و افرادی هم که به این سبک از ازدواج ها رغبت دارند مشتری های پر و پا قرص شان می شوند.

به استناد پرونده هایی که پلیس فتا از آن ها گزارش می دهد بیشتر این سایت و کانال ها ماهیت خلاف کارانه دارند. در همین راستا سرهنگ رامین پاشایی- معاون اجتماعی پلیس فتای کشور- با تائید این مسئله گفت:سایت ها و کانال های همسریابی روند رو به رشدی به خود گرفته اند، همانطور که متقاضی های این فضاها، اما واقعیتی که کم تر به آن پرداخته شده این است که در ماه های گذشته با فزونی کلاهبرداری آن هم از روش این سایت ها و کانال ها روبرو بوده ایم.

مراحل هم به اینصورت است؛ از شخصی که به سراغ سایت ها و کانال های همسریابی میرود در مراحلی خواسته می شود تا اطلاعاتش را ثبت کند بی خبر از اینکه از این روش به یک درگاه جعلی هدایت می شود و پس از ثبت اطلاعات، به صورت های مختلفی مورد کلاهبرداری قرار خواهد گرفت.

در واقع ماجرا از این قرار است؛ در ابتدا از دنبال کننده این سایت ها و کانال ها خواسته می شود مبلغی را به حسابی که معرفی می شود واریز کنند. با توجه به اینکه مبلغ درخواستی چندان بالا نیست فرد از این پرداخت استقبال می کند، در حالیکه کلاهبردارها در کمین نشسته اند تا بواسطه داده های فرد، در وقت مطلوب او را تهدید کنند.

سرهنگ پاشایی به استناد موارد و شکایت هایی که به پلیس فتا واصل شده در ادامه توضیح می دهد:گذشته از این تهدید ها، افرادی که سایت ها و کانال های همسریابی را هدایت و کنترل می کنند به فضای مجازی اشراف خوبی دارند از این جهت در زمان مناسب و مادامی که در حساب افرادی که به سراغ این سایت ها و کانال ها میروند رقم چشمگیر وجود دارد ، نسبت به برداشت از حساب آن ها اقدام می کنند.

نکته دیگری که این ضابط قضایی به آن اشاره می کند این است که سایت های جعلی همسریابی با سایتی که از طرف وزارت ورزش و جوانان به رسمیت شناخته شده بسیار متفاوت است. به گفته او، سایت های رسمی در زمینه همسریابی، خدمات شان در حوزه عرضه مشاوره، آماده سازی کردن زمینه ارتباط بین دو نفر و امکان مراسم ازدواج محدود می شود ولی سایت هایی با ماهیت مجرمانه که تلاش دارند رسمی وانمود کنند، پا را فراتر گذاشته و مدعی میشوند از مراجع تقلید مجوز دارند تا به تسهیل امر ازدواج کمک کنند در حالیکه ماهیت این قبیل سایت ها کسب سود است.

علاوه بر این افرادی که این سایت ها را مدیریت می کنند، از سیال بودن فضای مجازی سواستفاده می کنند تا هویت شان بی نام ونشان بماند به طوریکه بسیار راحت یک مرد خودش را زن و یک زن خود را مرد معرفی می کند و با ماهیت جعلی اقدام به سوء استفاده می کند.

در حقیقت افزایش علاقه به وب گردی و پیشامد هایی که در این فضا می افتد باعث شده تا جرم ها از فضای فیزیکی به فضای مجازی تغییر شکل بدهند، این در حالیست که دادسرای ویژه جرایم رایانه ای به این مسائل به خوبی رسیدگی می کند و قانونگذار به صراحت اعلام نموده نشر هر گونه داده های شخصی و تصاویر غیراخلاقی از طرف سایت و کانال هایی با ماهیت مجرمانه از ۹۱ روز تا ۲ سال حبس و ۴ تا ۵ میلیون تومان جریمه نقدی به دنبال خواهد داشت.

در آخر سرهنگ پاشایی سفارش می کند؛ اشخاص از پرداخت هر گونه وجه به درگاه های ناشناس جلوگیری کنند و در مقابل از درگاه های تحت دامنه شاپرک دات ای آر( shaparak.ir) که مورد تائید هستند، استفاده کنند.

به تائید سرهنگ پاشایی، در ماه های اخیر فزونی کلاهبرداری های مالی آن هم از روش سایت ها و کانال های همسریابی چشمگیر بوده است که البته جوان ها و افرادی که تمایل به انتخاب همسر دوم دارند بیشتر قربانی این نوع کلاهبرداری ها خواهند بود.

نگاه جامعه شناختی

از آن جا که لازم است مسئله مطرح شده از دیدگاه یک آسیب شناس اجتماعی هم مورد واکاوی قرار گیرد، دکتر علی اصغر عباسی اسفجیر در گفتگو با« ایران عصر» از زوایای مختلف این آسیب های نوپدید می گوید.

به اعتقاد این آسیب شناس اجتماعی و مدرس دانشگاه، آشفتگی، آنومی و اختلال در فضای مجازی باعث می شود تا عملکرد نظام های گوناگون اجتماعی مانند خانواده هم با اخلال روبرو شود و آسیب های نوپدید بوجود آید که کلاهبرداری از طریق سایت های همسریابی یکی از همین آسیب ها است.

از آنجا که برای طرح این مسئله لازم است یک گام عقبتر بیاییم تا ریشه این آسیب ها را بازگو کنیم باید به روابط اجتماعی سنتی اشاره کنم که آشنایی ها، ارتباط های قبل از ازدواج و پیوندهای خانوادگی افراد، حول محور ارتباطات بین فردی، روابط رو در رو و طبق اعتماد شکل می گرفت در صورتی که خانواده های حال حاضر، الگوهای مدرن شده ای را پذیرفته اند که در تعاملات بین اعضای خانواده، تأثیر به سزایی برجا گذاشته و در خواسته ها و انتظارهای اعضای خانواده تغییر بنیادی بوجود آورده است؛ به عنوان مثال ازدواج از کارکردهای سنتی اش فاصله گرفته و به بخش فردی و پنهان نظام شخصیتی افراد سوق داده شده است، به این معنا که کم تر پیش می آید افراد در فضای خانوادگی شان از معیارهایی صحبت کنند که دوست دارند همسر آینده آنها داشته باشد.

در واقع این تغییر نظام خانواده، افراد را به سمت فردگرایی، انزوا گرایی و تا حدودی رفتارهای کلی، ابهام آمیز و تاریک هول داده است به همین خاطر آدم هایی با این خصوصیت های روانی و ذهنی نمی توانند به شکل سنتی در مناسبات ازدواج شان خودابرازی کنند و خواسته هایشان را بگویند. گذشته از این، توقع ها نیز به شکلی شده که خانواده دیگر فرصت ندارد مانند قبل بر خواسته ها نظارت داشته و پاسخگوی آن ها باشد از این جهت انتظار میرود در دهه های آتی شکل های جدیدی از رویارویی با انواع خانواده ها مطرح شود، کما اینکه فعلا هم شاهد رگه هایی از شکل گیری نهاد های شبه خانواده هستیم.

از گذشته و حال خانواده ها که بگذریم توجه به این نکته الزامی است که این ایام دنیای مجازی منجر به بد کارکردی و بد عملکردی نظام خانواده شده است؛ در بخش مربوط به همسرگزینی هم کارکرد قبلی را از دست داده و دچار نوعی هرج و مرج شده که جایگزین های مناسبی هم برای آن به وجود نیامده است.

به اعتقاد این آسیب شناس اجتماعی، فضاهای مجازی تسهیل گری هایی را در شکل گیری و تجهیز نظام شخصیتی اشخاص بوجود آورده و صفاتی مانند غریبگی، ناشناخته، مبهم، پنهان و در حاشیه بودن را به آن ها داده و اتفاقا بستر خوبی است برای افرادی که بر اساس اصول و موازین قبلی نمی توانند رفتار کنند و می خواهند نظام و قوانین جدید خودشان را در این فضاها تدوین کنند.

به گفته دکتر عباسی اکنون که نظام خانواده کارکردش عوض شده و به فراخور آن خواست و انتظارها هم تغییر کرده است بستری فراهم شده تا آدم ها به بازی گرفته شوند، البته بازی نه به مفهوم فریب که یعنی در این وضعیت بعضی از سوء استفاده گرها می گویند، زمین از ما و بازی از شما؛ فضاها را که آماده و خواسته ها و توقع های افراد را که مختلف می بینند، با اتکا به ظرفیت این آدم های تغییر شکل داده شده، آن ها را جذب فضایی می کنند که قوانین بازی را- هرچه که باشد- می پذیرند.

در واقع چنین فضایی این قابلیت را فراهم می کند که همسرگزینی دور از نظام سنتی خانواده اتفاق بیفتد، طی اینکه بواسطه گمنام بودن فضای مجازی، داوطلب های سایت ها و کانال های همسریابی حتی نمی دانند بنیانگذار سامانه کیست البته با این مسئله مشکلی هم ندارند و همین سبب می شود تا گردانندگان این سایت ها و کانال ها شبیه عروسک گردان هایی عمل کنند که با قواعد و قوانین خودشان برخی عروسک را به بازی می گیرند. در واقع خودشان را محق می دانند که نوعی باج خواهی عاطفی و تقلب به راه بیندازند چراکه با عده ای طرف هستند که برای جواب دادن به نیازشان هر فرمولی به آن ها دیکته شود می پذیرند.

برای اینکه در ارتباط با فضای مجازی و کارکردهای آن، فقط نیمه خالی لیوان را نبینیم، لازم است جویا شویم که در صورت استفاده صحیح از فضای بی حد و مرز مجازی، می شود به تشکیل یک رابطه سالم امیدوار بود.؟! در همین خصوص دکتر عباسی اسفجیر به نکته ای قابل تأمل اشاره می کند؛ خاصیت فضای مجازی این است که شرایطی را ایجاد می کند تا افراد خواسته های خودشان را روشن و عریان مطرح کنند.

در واقع به علت ناشناخته بودن این فضا، افرادی که در آن قرار می گیرند صراحت لهجه دارند و توقع هایشان را بصورت عریان مطرح می کنند. حرفی را که قرار است در مرحله های آخر بزنند، در همان مرحله های ابتدایی رابطه به زبان می آورند از این جهت میتوان امیدوار بود رابطه هایی که با هم سنخیت ندارند در همان ابتدای امر به پایان برسند، در صورتی که به علت قبح اخلاقی و باورهای موجود، معمولاً در مراودات چهره به چهره چند جلسه زمان می برد تا اشخاص حرف هایشان را بدون رو در بایستی مطرح کنند و در خصوص ادامه یک ارتباط یا قطع آن تصمیم بگیرند. از این جهت در صورتی که سلامت فضای مجازی به درستی در نظر گرفته شود، می توان از آن بعنوان فضایی برای گفتمان روشن و بدون فیلتر با افرادی که خود واقعی شان را نشان می دهند بهره گرفت کما اینکه به سلامت اجتماعی هم کمک خواهند کرد.

سهیلا نوری