فیلترینگ؛ بلای‌ جان بخش خصوصی

فیلترینگ همچنان پابرجاست و هیچ مسوولی برای از بین بردن چنین آفتی راه‌حلی نمی‌اندیشد؛ آفتی که به جان بخش خصوصی افتاده و مشکلات گوناگونی را برای شرکت‌ها‌ به وجود آورده است. مشکلات به حدی بزرگ شده‌اند که دیگر حتی حقوق نیروها به سختی پرداخت می‌شود. وضعیتی که نیروهای متخصص را مجبور به مهاجرت کرده است.

رییس کمیسیون ساخت مراکز داده نصر تهران با اشاره به مشکلات فیلترینگ و مهاجرت متخصصان گفت گاهی شرکت‌ها به هم نیروی متخصص قرض می‌دهند. «محمد دین‌محمد آذری» می‌گوید: فیلترینگ به ‌نوعی تثبیت شد و برخلاف اظهارات دولتیان که می‌گفتند با آرام شدن شرایط، فیلترینگ برطرف می‌شود، متاسفانه این‌گونه نشد و همچنان در شرایط بلاتکلیفی به سر می‌بریم. دین‌محمد آذری استفاده گسترده مردم از فیلترشکن‌ها را ناشی از این دانست که نیازشان از راه اصولی پوشش داده نمی‌شود: «در حال حاضر شاهد استفاده گسترده از فیلترشکن و برقراری «اینستاگرام» و «واتساپ» هستیم؛ در این میان تنها فیلترشکن به ما افزوده شد. فیلترشکن‌ها نه برای داده‌های ملی و نه خصوصی، مناسب نیستند. حتی کنترل فرزندانمان را دشوار می‌کنند. از سوی دیگر چون فیلترشکن‌ها خارجی محسوب می‌شوند حجم ترافیک هم بالاست و این ‌گونه بودجه‌ای از مردم کسر شده و به جیب فروشندگان اینترنت واریز می‌شود؛ حتی شاید فروشندگان اینترنت خود به‌نوعی طرفدار عدم رفع فیلترینگ اینترنت باشند.»

ثبات یعنی عقب ماندن

رییس کمیسیون ساخت مراکز داده سازمان نصر تهران همچنین به آثار وضعیت اخیر اینترنت اشاره کرد که پس از شش ماه موجب شد تا سرمایه‌گذاری و پروژه‌های تعریف‌شده در حوزه شبکه ملی اطلاعات مانند قطب مراکز داده، پروژه‌های افزایش فروش و سرمایه‌گذاری در حوزه مراکز خدمات ابری و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی محقق نشود: «ما دارای ثبات بازار نیسیتم، قانونگذاری روشن نداریم، تعهد و ضمانت دولت بر پایدار بودن این سرویس‌ها وجود ندارد، هنگامی که امکان دارد اینترنت بنده در هر روز قطع و وصل شود، با فیلترینگ روبه‌رو شوم و فردی هم وجود نداشته باشد که بتوان به سخن او اتکا کرد؛ هنگامی که با این بی‌ثباتی بازار روبه‌رو هستیم، اهداف مورد نظر هم تحقق نمی‌یابند.» به گفته او بازار مراکز داده در دنیا دارای یک رشد صعودی است؛ در حالی که پروژه‌های ملی ما اجرایی نمی‌شوند: «ما شاهد حجم سرمایه‌گذاری «هواوی» در افغانستان، پاکستان یا دیگر شرکت‌های بزرگ در هند، عراق و سوریه هستیم.

اپراتورها و شرکت‌های بزرگ اینترنتی و سازندگان بزرگ مراکز داده در واقع می‌خواهند حوزه خدمات ابری خود را به کشورهای خاورمیانه توسعه بدهند و در حال سرمایه‌گذاری‌های بزرگ هستند. شما دو بازار بزرگ کشورهای عربستان و ترکیه را مشاهده کنید که به لحاظ جمعیتی، فرهنگی و تعداد کاربر با آنها اشتراکاتی داریم و محاسبه می‌کنید که دارای چه رشد صعودی‌ای هستند، در حالی که حتی پروژ‌ه‌های ملی ما اجرایی نمی‌شوند، این خود نمایانگر اُفت است. در دنیایی که رو به پیشرفت است، ثبات یعنی عقب‌ ماندن؛ و این جزو بدیهیات است.»

به گفته او حتی طرح‌هایی مثل احداث ۵ تا ۱۰ مرکز داده که همراه اول تصمیم به انجام آن داشت به دلیل بلاتکلیف بودن شرایط از نظر اقتصادی و سیاسی و غیرقابل اعتماد بودن دولت در حوزه فناوری اطلاعات و اینترنت متوقف شده‌اند. «دین‌محمد آذری» همچنین به زیان پیمانکاران از پروژه‌ها اشاره کرد و به سازمان نصر تهران گفت کسانی که در مناقصات برنده شده و در اوایل کار هستند آن را متوقف کرده‌اند و حتی حاضرند ۵ درصد ضمانت‌شان به اجرا گذاشته شود تا ۳۰ تا ۴۰ درصد متضرر نشوند: «متاسفانه بخشنامه‌های تعدیل نرخ ارز شامل حوزه فناوری اطلاعات نمی‌شوند و این موضوع هم برای کارفرمایان چندان شفاف نیست. کارفرما هم چندان تعهدی به جبران خسارت پیمانکار ندارد. اکنون حتی پیمانکاران در مناقصات دولتی شرکت نمی‌کنند، چون امکان برآورد قیمت دلاری در این شرایط وجود ندارد بنابراین رکود فاحشی بر بازار حاکم شده است.»

برای انجام پروژه‌ها نیرو نداریم

«آذری» در ادامه چشم‌اندازش از آینده را ناامیدانه دانست و گفت متاسفانه به جای حل مشکل صرفا آن را به فراموشی می‌سپاریم. به گفته او در مورد مکاتباتی که از سوی سازمان نصر در حوزه‌های مختلف، اینترنت، فیلترینگ، نوسان نرخ ارز و مواردی از این دست، انجام شده پاسخگویی درستی صورت نگرفته: «همواره با افزایش نرخ دلار، توان شرکت‌ها کاهش پیدا می‌کند چون عمده خریدهای ما به‌صورت ارزی است. هنگامی که از ارزش پول یک کشور کم می‌‌شود، یعنی از سرمایه بخش خصوصی کم می‌‌شود.» این فعال حوزه فاوا با اشاره به شدت گرفتن مهاجرت نیروهای متخصص گفت چه در شرکت‌های خصوصی، خصولتی و سازمان‌های دولتی، همه جویای نیروی متخصص هستند: «نیروها همه مهاجرت می‌کنند و برای انجام پروژه‌ها نیرو نداریم، حتی در برخی موارد شرکت‌ها به یکدیگر نیرو قرض می‌دهند. یک شرکت بخش خصوصی با همه این مشکلات تا چه اندازه توان ماندن دارد.» او در انتها تاکید کرد که شرکت‌ها به دشواری حقوق پرسنل خود را تامین می‌کنند. از سوی دیگر سهم ایران در بازار منطقه در حال بلعیده شدن توسط کشورهای همسایه و شرکت‌های بزرگ فعال در این حوزه است: «ایران به ‌عنوان یک کشور باثبات در منطقه می‌تواند گذرگاه عبور همه فیبرهای نوری باشد و به کشورهایی مانند عراق، افغانستان و سوریه که اصلا زیرساخت ندارند، سرویس ارائه دهد. متاسفانه به دلیل تعلل در این موارد و عدم سیاستگذاری‌های کلان و عدم تعامل اتاق بازرگانی، نتوانستیم پروژ‌ه‌های بین‌المللی بگیریم و این پروژه‌ها توسط کشورهای همسایه بلعیده شده و شاهد از دست رفتن سهم ایران از بازار منطقه هستیم. یکی باید بخش خصوصی را نجات دهد.»

مزیت اصلی کشور ما نیروهای متخصص است

دکتر شهریار شفیعی رییس هیات علمی آکادمی برند ایران در خصوص آسیب‌های فیلترینگ به «جهان‌صنعت» گفت: زمانی که در خصوص یک کسب‌و‌کار در رده بیست‌و‌یکم میلادی صحبت می‌کنیم، در مورد یک کار در یک برهوت سخن نمی‌گوییم بلکه در خصوص یک اکوسیستم صحبت می‌کنیم. در این دوران چه طرفدار و چه مخالف جهانی‌شدن باشید، جهان به‌هم متصل است. سه بازار اصلی مالی، بازار کالا و خدمات و همچنین بازار کار به یکدیگر وصل هستند. شما نمی‌توانید در مورد یکی از این بازارها صحبت کنید. در حالی که دو بازار دیگر شدیدا در کمبود به‌سر ‌می‌برند. ممکن نیست یکی از این بازار بدون آن دو بازار دیگر حرکت کند.او در ادامه بیان کرد: مزیت اصلی کشور ما مغزها و نیروهای کار خوب آن و دسترسی به ثروتی به نام انرژی، صبوری و دانشمندی این مردم است که از دیرباز همراه فرهنگی قوم ایرانی بوده است. اما متاسفانه در حال حاضر از نگاه سرمایه در وضعیت خوبی به‌سر نمی‌بریم. هرکس غیر‌ از این سخنی بگوید اشتباه است. از نظر بازار تولید محصولات هم که بسیار واضح است نیازی به گفت‌و‌گو نیست و در شرایطی بدی به سر‌می‌بریم.

امروز در بازار خودرو و فردا در بازار دارو مشکلات خواهیم داشت. از نظر تولید خدمات هم کشور ما وضعیت مناسبی داشته اما در حال حاضر با ایجاد ناامیدی بسیار سنگین در سال ۱۴۰۱، میل مهاجرت افزایش پیدا کرده است.شفیعی افزود: میل مهاجرت به حدی رسیده است که در دانشگاه اکثر دانشجوهای من به فکر مهاجرت هستند. این میل مهاجرت باعث شده تا اکوسیستم به هم بریزد. یعنی این بحران شدید در هر سه بازار ما وجود دارد. همچنین پروژه‌ای نیست که من به عنوان یک مشاور کار حضور داشته باشم و چنین مشکلاتی وجود نداشته باشد. تعداد پرستارها، پزشکان و برنامه‌نویسانی که مهاجرت کرده‌اند، باعث شده که نیروهای متخصص ما هر روز کاهش پیدا کنند. بنابراین در حال حاضر در شرایط بسیار بدی هستیم.

امیدها از دست رفته است

شفیعی در ادامه خاطرنشان کرد: همچنین خود ما و شرکت‌های زیرمجموعه‌‌ ما که بیش از ۲۰ پروژه است، دقیقا با همین وضعیت روبه‌رو هستیم و متخصصان به مرور زمان ما را ترک می‌کنند. تمام این نیروها انسان‌های خوبی هستند، اما متخصصی که مهاجرت کند، درگیر مسائل آن طرف خواهد شد و بسیار سخت می‌تواند به ما کمکی کند. بنابراین در شرایطی هستیم که باید واقع‌نگر باشیم. با این وضعیت، مزیت این نیرو‌های متخصص، جوان و پرانگیزه را از دست می‌دهیم. زمانی که یک متخصص برای اینکه بتواند یک خودرو بخرد باید ۱۰ سال کار کند، تمام امیدهایش را از دست می‌دهد. او در پایان گفت: بنابراین تمام ما در یک کشتی نشسته‌ایم و کسانی که به فکر این کشتی سوراخ‌شده نیستند یا آگاهی ندارند یا منافع‌شان به این مشکلات پیوند خورده است.