روزنامه توسعه ایرانی نوشت:بانک مرکزی با صدور بخشنامه‌ای در اردیبهشت ماه سال جاری، از افزایش ۲۵ درصدی کارمزد خدمات بانکی در سال ۱۴۰۴ خبر داد. نکته جالب توجه اینکه خدمات جدیدی به فهرست کارمزدها، از قبیل کارمزد دریافت وجه نقد از خودپرداز، اضافه شده و دامنه خدمات پولی بانکها، اغلب حوزه‌ها را فراگرفته است.
به هرحال در تمام اقتصادها خدمات بانکی دارای هزینه است و بانک هم مانند دیگر واحدهای اقتصادی باید از فعالیت خود کسب درآمد کند تا بتواند سرپا بماند اما در ایران افزایش هزینه خدمات، چه دولتی و چه خصوصی، همواره با اعتراض و واکنش‌هایی همراه بوده است. همچنین در ایران درآمد بانکها همواره یکی از چالش‌های اقتصاد ایران به دلیل ناترازی، یا به عبارت بهتر ورشکستگی آنها بوده زیرا بانکها به دنبال کارهایی از قبیل بنگاه‌داری رفته‌اند که به اعتقاد اغلب کارشناسان تبعات منفی برای اقتصاد کلان کشور به دنبال داشته است. در این میان آیا نظام کارمزدی می‌تواند راهکاری برای جایگزینی درآمد بانکها باشد؟
در این گزارش به بررسی نظام کارمزدی در شبکه بانکی کشور پرداخته شده است.
پرداخت هزینه بانکی با خلق پول
نایب‌رئیس انجمن اقتصاد ایران درباره احتمال جایگزینی نظام کارمزدی به جای بنگاه‌داری در درآمد بانکها، به «توسعه ایرانی» گفت: استفاده از کارمزد به جای بنگاه‌داری برای درآمد بانک به این بستگی دارد که چه درآمدی از آن پیش‌بینی کنند که بتواند جای بنگاه‌داری را بگیرد.
نایب‌رئیس انجمن اقتصاد ایران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: در شرایط ناترازی نظام بانکی، که اوضاعی فشل و به‌هم ریخته دارد و یکی از ابربحران‌های اقتصادی کشور است؛ نباید دنبال نقد افزایش ۲۵ درصدی کارمزدها باشیم. نقد نظام کارمزدی در شبکه بانکی مانند بیماری است که سرطان و از چند ناحیه خونریزی دارد؛ از شکستگی و سوختگی هم رنج می‌برد، اما دکترها به خال گوشتی صورت او توجه می‌کنند!
فرشاد پرویزیان توضیح داد: یکی از راه‌های افزایش درآمد و کاهش هزینه‌های بانکی افزایش درآمدهای کارمزدی است اما باید دید و بررسی کرد که چقدر در عملیات بانکی قابلیت وجود دارد تا بتواند چنین ناترازی را جبران کند.
به اعتقاد او، اصلاح نظام کارمزدی باید صورت بگیرد، اما نمی‌تواند مشکلات بانکها را به صورت کلی حل کند.
این اقتصاددان با عنوان اینکه مشکلات اساسی بانکها چیزهای دیگری است، مطرح کرد: هیچ جای دنیا بانک کار مجانی انجام نمی‌دهد. اگر مردم یک عمر عادت کرده‌اند که کارهایشان در بانک مجانی انجام شده، پس اساس ساختار نظام بانکی ایران مشکل داشته است.
پرویزیان افزود: بانکها دولتی بوده‌اند و مردم فکر می‌کردند که هزینه را نمی‌دهند اما از آنجایی که بانک دولتی بوده، پس هزینه آن بر عهده بودجه دولت بوده و دولت هزینه آن را از خلق پول پرداخت می‌کرده است. بنابراین مردم سابقا جور دیگری هزینه را می‌دادند اما اکنون به یک شکل دیگر پرداخت می‌کنند.
او یادآوری کرد: در کشورهای پیشرفته و اقتصاد آزاد، یک شرکت، مردم و تمام فعالیت‌های مجاز قانونی که همه مالیات‌ها را نظیر مالیات بر درآمد و ارزش افزوده هم پرداخت می‌کنند، اگر تراکنش از یک سقف و مبلغی بالاتر برود باید مالیات بدهند زیرا دولت استدلال می‌کند که برای آنها زیرساختی فراهم شده است تا بتوانند چنین پولی منتقل کنند!
بخشی از مشکل ناشی از نظام کارمزدی کنونی است
این تحلیلگر مسائل اقتصادی تصریح کرد: سیستم بانکی هزار مسئله دارد که بخشی از مشکلات اتفاقا ناشی از این بوده که به بانکها سمت عملیات کارمزدی نرفته‌اند.
پرویزیان تأکید کرد: بانکها باید درآمدهایشان را از طریق کارمزد و عملیات بانکی کسب می‌کردند و هزینه را پایین می‌آوردند اما چون سراغ کارهای دیگر رفته‌اند، که نباید اجازه می‌دادیم به آن سمت بروند، دیگر اصلا درآمد کارمزدی برای آنها عددی محسوب نمی‌شود و برایشان مهم نیست و خیلی هم جدی نمی‌گیرند.
فرشاد پرویزیان: به شخصه حاضرم شبکه بانکی عملیات کارمزدی خود را ۲۰۰ درصد افزایش دهد؛ اما به بانکها دیگر اجازه خلق نقدینگی ندهند. درحالی‌که تمام دنیا بابت عملیات بانکی پول می‌گیرند چرا بانک‌های ایران باید رایگان خدمات ارائه دهند؟
او درباره اعتراض به افزایش کارمزدها گفت: اما به محض اینکه بانکها کارمزدها را درصدی افزایش می‌دهند، همه ناراضی می‌شوند زیرا تاکنون رایگان انجام می‌شده است؛ کاری که همه جای دنیا بابتش هزینه می‌دهند برای ما مفت تمام می‌شد و حالا که باید پول این خدمات را ولو بسیار کم، بدهیم، ناراحتیم.
نایب‌رئیس انجمن اقتصاد ایران تاکید کرد: اولا باید بپذیریم که در همه جای دنیا عملیات بانکی هزینه دارد و باید هزینه را بدهیم اما ممکن است برخی استدلال کنند که بانک در ایران هزاران جای دیگر هزاران کار دیگر هم انجام می‌دهد و درآمد کسب می‌کند، خب باید جلوی این کارها را گرفت!
مشکلات نظام بانکی در کارمزدها نیست
این کارشناس مسائل اقتصادی همچنین بیان داشت: سیستم بانکی ما هزار ایراد دارد که ۹۹۹ مورد آن جای دیگر است نه در کارمزد و افزایش ۲۵ درصدی آن.
پرویزیان توضیح داد: اکنون برای ۲۰۰ میلیون تومان جابه‌جایی ۷۰۰ تومن کارمزد می‌گیرند. ۷۰۰ تک تومان در مقابل ۲۰۰ میلیون تومان اصلا ارزشی ندارد. اکنون کالایی با ۷۰۰ تومان نمی‌توان خرید و حتی یک کالای روزمره زیر ۵ هزار تومان پیدا نمی‌شود. اگر همین ۷۰۰ تومان هم افزایش پیدا کند کجای زندگی افراد حساب می‌شود؟
او تصریح کرد: الان در شرایط ناترازی نظام بانکی، که اوضاعی فشل و به‌هم ریخته دارد و یکی از ابربحران‌های اقتصادی کشور است؛ نباید دنبال نقد افزایش ۲۵ درصدی کارمزدها باشیم. نقد نظام کارمزدی در شبکه بانکی مانند یک بیماری است که سرطان دارد، از چند ناحیه هم خونریزی می‌کند و چندجا هم شکستگی و سوختگی دارد؛ اما دکترها به خال گوشتی صورت او توجه می‌کنند.
با پول کارمزدها یک آدامس خرسی هم نمی‌دهند
این اقتصاددان ادامه داد: با پول کارمزدها دیگر یک آدامس خرسی هم نمی‌دهند در صورتی که در تمام دنیا بابت عملیات بانکی پول می‌گیرند پس چرا بانک‌های ایران باید رایگان کار انجام دهند؟ در کشورهای پیشرفته هم که دم از بهبود اقتصادی و آزادی می‌زنند، همه‌جور مالیات می‌گیرند، حتی مالیات بر سقف تراکنش.
بانک می‌تواند یک ساختمان بخرد و آن را به شعبه تبدیل کند و آن شعبه هم اصلا درآمد نداشته باشد اما قیمت ملک آن شعبه در طول سالیان ۳ برابر می‌شود و در حالت کلی وقتی ظرف چندسال ارزش املاکش ۳ برابر بشود دیگر دنبال درآمد کارمزدی نمی‌رود. وقتی بانک می‌توانسته بنگاه‌داری و دارایی خود را در املاک منجمد کند و در ترازنامه آنها را نشان دهد، چرا خود را درگیر عملیات کارمزدی کند؟
نوع نگاه به فعالیت اقتصادی باید تغییر کند
پرویزیان به برخی تحلیل‌ها از شبکه بانکی اشاره کرد و گفت: عده‌ای می‌گویند که این ۷۰۰ تومان از هر عملیات بانکی و کل مردم گرفته می‌شود اما به نظر من چنین تحلیل‌هایی مدل تحلیل‌های زرد فضای مجازی است.
او با تاکید بر ضرورت تغییر نوع نگاه به فعالیت اقتصادی، عنوان کرد: نوع نگاه به مناسبات اقتصادی و نوع نگاه به شیوه مدیریت بخش‌های اقتصادی ایراد دارد و باید اصلاح شود. نظام بانکی هزاران مشکل اساسی دارد و در این میان اصلاح نظام کارمزدی اهمیتی ندارد. این تحلیلگر با اشاره مجدد به کوچک بودن ۲۵ درصد افزایش کارمزد حتی در مقایسه با هزینه‌های بانکی، تاکید کرد: به شخصه حاضرم شبکه بانکی عملیات کارمزدی خود را ۲۰۰ درصد افزایش دهد، اما دیگر به بانکها اجازه خلق نقدینگی ندهند.
باید بنگاه‌داری را بدون صرفه کرد
پرویزیان در پاسخ به اینکه «چرا شبکه بانکی به دنبال فعالیت‌های دیگر بوده اما نظام کارمزدی خود را اصلاح نکرده است؟»، اظهار داشت: آنقدر بانکها در فعالیت‌ها و مسائل دیگر درآمد داشته‌اند که برایشان اصلاح نظام کارمزدی مهم نبوده است.
او توضیح داد: بانک می‌تواند یک ساختمان بخرد و آن را به شعبه تبدیل کند و آن شعبه هم اصلا درآمد نداشته باشد اما قیمت ملک آن شعبه در طول سالیان ۳ برابر می‌شود و در حالت کلی وقتی ظرف چندسال ارزش املاکش ۳ برابر بشود دیگر دنبال درآمد کارمزدی نمی‌رود. وقتی بانک می‌توانسته بنگاه‌داری کند، وقتی می‌توانسته دارایی خود را در املاک منجمد کند و در ترازنامه آنها را نشان دهد تا آن را تراز کند، چرا خود را درگیر عملیات کارمزدی کند؟
نایب‌رئیس انجمن اقتصاد ایران تصریح کرد: بانکها برای افزایش درآمد سراغ سودآورترین درآمدها می‌روند اما این کار در راستای منافع اقتصاد کلان نیست و ناترازی ایجاد می‌کند؛ بله! در اینجا صاحب اقتصاد کلان و ناظر بر عملیات شبکه بانکی باید کاری کند که برای بانک این کارها صرفه اقتصادی نداشته باشد، زیرا اگرچه این کارها در راستای تخریب اقتصاد ملی است اما مدیر بانک به فکر سود بنگاه خود است نه اقتصاد ملی!
او افزود: کسی که مسئول شبکه بانکی است و از بانک مرکزی بر شبکه بانکی کشور نظارت می‌کند و آن سیاستگذار اقتصاد و حکمران اقتصادی کجاست و چه کار می‌کند؟ این افراد باید به گونه‌ای مناسبات اقتصادی را تنظیم می‌کردند و بکنند که برای بانکدار این کارها صرف نکند.
این اقتصاددان درنهایت خاطرنشان کرد: وقتی بانک نتواند کارهایی نظیر بنگاه‌داری و ... را انجام دهد، باید بانکداری کند و در بانکداری با عملیات کارمزدی و عملیات بانکی می‌تواند درآمد کسب کند. پس بانک درآمد کارمزدی، عملیات بانکی و ارزیابی طرح‌ها را اصلاح می‌کند و مانند همه بانک‌های دنیا به سمت فیریز کردن دارایی‌های خود نمی‌رود.
- 9
- 1
